وقتی رئیسی به روحانی هشدار داد!

با فرارسیدن روزهای پایانی اردیبهشت امسال بخش‌های مختلفی در کشور خود را برای بزرگداشت نخستین سالگرد شهدای خدمت آماده می‌کنند؛ البته بخشی از برنامه‌های سالگرد نیز آغاز شده است تا همگان یاد شهید آیت‌الله رئیسی، شهید آیت‌الله آل‌هاشم، شهید امیرعبداللهیان، شهید رحمتی و دیگر شهدای پرواز اردیبهشت را گرامی بدارند.

شهید رئیسی، شهیدی که در شب ولادت حضرت امام علی‌بن موسی الرضا(ع) در منطقۀ ورزقان آذربایجان شرقی بر اثر سقوط بالگرد به شهادت رسید.
 
به گزارش تابناک به نقل از تسنیم؛ در این مصاحبه میزبان احسان صالحی دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت سیزدهم درباره ابعاد شخصیتی و خدمات شهید رئیسی گفت‌وگویی داشته اند.

متن این گفت‌وگو به‌شرح زیر است:

از نظر شما که جزو اطرافیان شهید رئیسی محسوب می‌شوید و با او مأنوس بوده‌اید، صبغۀ و ویژگی‌های مدیریتی رئیس‌جمهور شهید را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ 

صالحی: افکار عمومی بیشتر آقای رئیسی را در دهه اخیر و با مسئولیت‌هایی از جمله تولیت آستان قدس رضوی(ع) و ریاست بر قوه قضائیه و حضور در دولت می‌شناسند در حالی که ایشان از ابتدای انقلاب سمت‌ها و مسئولیت‌های مختلفی حساسی داشت. فعالیت قضائی شهید رئیسی در حالی که در حدود سنین 20سالگی بود، آغاز شد و ابتدا به دادستانی انقلاب کرج منصوب و بعد هم‌زمان دادستانی انقلاب همدان را هم عهده‌دار شد، بعداً نیز مسئولیت‌هایی از جمله معاونت دادستانی تهران را تجربه می‌کند.

شهید رئیسی با سن 27سالگی چندین حکم ویژه از حضرت امام برای سروسامان دادن غائله لرستان و هم‌چنین موارد مربوط به تروریست‌های منافق در سال 67 دارد. در اوایل دهه 1370 به ریاست سازمان بازرسی کل کشور منصوب می‌شود و 10 سال در آن سازمان، رویکردها و اقدامات تحولی و ماندگاری به‌یادگار می‌گذارد.

طبق اطلاع من، در قوه قضائیه از دوران حضور ایشان در سازمان بازرسی به‌عنوان دوره تحول آن نهاد یاد می‌شود و از نظر وظایف، مأموریت‌ها و زیرساخت‌ها تحول اساسی رخ می‌دهد. بعد از آن بود که آقای رئیسی به معاونت اول قوه قضائیه رفت و 10 سال نیز در آن سمت حضور داشت. در سال 1388 که موعد جابجایی رئیس قوه قضائیه وقت فرارسیده بود، آقای رئیسی هم از گزینه‌های ریاست بود که در نهایت آقای آملی‌لاریجانی عهده‌دار مسئولیت شد. نکته قابل توجه اینکه آقای رئیسی در اثنای مسئولیت‌های قضائی، تدریس منظم حوزوی نیز داشتند و درس خارج فقه ایشان در حوزه علمیه مروی تهران درسی برقرار و پرطرفدار بود.

اسفند سال 1394 با درگذشت آیت‌الله واعظ طبسی تولیت وقت آستان قدس رضوی، رهبر معظم انقلاب اسلامی در حکمی آقای رئیسی را به تولیت آستان منصوب فرمودند و برهه جدیدی از حیات سیاسی و اجتماعی ایشان آغاز شد. دوره تولیت آقای رئیسی، تصویر آستان قدس در افکار عمومی و بخصوص برای زائران و مجاوران متحول شد.

البته در دورۀ قبل از او هم کارهای بسیار مهم و زیرساختی در آستان انجام شده بود و ولی در دوره آقای رئیسی تصویر آستان در اذهان مردم متفاوت و نقاط مخدوش آن اصلاح شد. شهید رئیسی در دوران تولیت می‌گفت باید ببینیم اگر خود حضرت رضا(ع) که ملقّب به معین‌الضعفاء هستند بین ما بودند، چگونه با مردم، با مراجعان، با فقرا برخورد می‌کردند، رفتار آستان قدس منصوب به آن حضرت هم باید همان‌گونه باشد و جلوۀ لقب معین‌الضعفاء حضرت رضا باید در محرومیت‌زدایی و رسیدگی به مستضعفان به نمایش در بیاید.
از دیگر ویژگی‌های مدیریتی شهید رئیسی تأکید بر شفافیت بود؛ در دوران تولیت به‌گفتۀ خود شهید، آستان را در یک اتاق شیشه‌ای قرار داد و با رسانه‌ها ارتباط گرفت و اقدامات و امکانات آستان را به اطلاع مردم رساند.

در حکم انتصاب آقای رئیسی هم مسئلۀ محرومان و مستضعفان مورد تأکید رهبری قرار گرفته بود. اقدامات ماندگاری در این زمینه از ایشان شاهد بودیم؛ از ساخت زائرشهر و زائرسرا و توجه به روستاها و مناطق حاشیه‌ای مشهد تا رسیدگی به محرومان و نیازهای فوری آن‌ها. از دیگر ویژگی‌های مدیریتی شهید رئیسی تأکید بر شفافیت بود؛ در دوران تولیت به‌گفتۀ خود شهید، آستان را در یک اتاق شیشه‌ای قرار داد و با رسانه‌ها ارتباط گرفت و اقدامات و امکانات آستان را به اطلاع مردم رساند.

قبل از دوران تولیت ایشان قرار بود مجتمع تجاری بزرگی در گران‌ترین منطقۀ مشهد ساخته شود؛ آقای رئیسی اعتقاد داشت که کار آستان قدس مجتمع‌سازی و مال‌سازی نیست. شأن آستان در حوزه اجتماعی، خدمت‌رسانی و محرومیت‌زدایی است. ایشان آن پروژه را واگذار کرد و درآمد حاصل از واگذاری را برای یک بانک قرض الحسنه تخصیص دادند که از آن، تسهیلات برای پرداخت به محرومان داده شود. آقای مروی تولیت فعلی آستان قدس بعد از شهادت آقای رئیسی اعلام کرد که رئیس‌جمهور شهید حق‌التولیۀ خود را استفاده نکرده و وقف محرومان کرده بودند و با آن پول و کمک خیّرین چند دارالشفاء و درمانگاه در مشهد و حاشیۀ آن تأسیس شد.

در سال 1396 با توجه به نیاز کشور و هم‌چنین سوابق مختلف مدیریتی، آقای رئیسی در عرصه انتخابات حضور یافت و 16 میلیون رأی کسب کرد که میزان قابل توجهی است؛ حتی برخی رقبای او اذعان کردند که درست است آقای رئیسی رأی نیاورد اما این میزان رأی نشان‌دهنده یک پایگاه قدرتمند است. در هیچ‌یک از انتخابات گذشته، رقیبی که رأی نیاورده بود از این میزان حمایت و پایگاه رأی برخوردار نبود.

بعد از آن انتخابات خدمت‌رسانی خود را در آستان قدس ادامه دادند تا دی ماه 1397 که با توجه به درگذشت آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی رئیس مجمع تشخیص مصلحت، رهبر معظم انقلاب آیت‌الله آملی را برای ریاست مجمع برگزیدند و آیت‌الله رئیسی را برای ریاست قوه قضائیه انتخاب کردند. انتخاب فردی که خود از بطن دستگاه قضائی بود و تجربه مدیریتی و قضائی در سطوح مختلف را داشت، اقبال زیادی در جامعه و به‌خصوص محافل قضائی برانگیخت. امیدها برای تحول قضائی و رفع اشکالاتی که انتقاد و گله‌گذاری از آنها روزانه در رسانه‌ها و افکار عمومی مطرح می‌شد، زنده شد.

همان‌طور که حضور شهید رئیسی در آستان قدس موجب شد تا تصویر آن در اذهان مردم متفاوت شده و ارتقا یابد، همین مسئله هم در قوه قضائیه رخ داد. زمانی که او در قوه قضائیه حضور یافت، تصویر درستی از قوه قضائیه وجود نداشت و وضعیت قوه در شاخص‌های اعتماد عمومی مناسب نبود.

به‌یاد دارم عید 1398 که ایشان تازه به ریاست قوه قضائیه منصوب شده بود مهمترین دغدغه ایشان این بود که باید کاری کنیم  تصویر قوه قضائیه در اذهان مردم که وضعیت خوبی ندارد، اصلاح شود.

بر مبنای همین نگاه، در دورۀ مسئولیتی ایشان، ارتباط خوبی بین قوه قضائیه و رسانه‌ها شکل گرفت و تمرکز بخش رسانۀ قوه نیز از تمرکز صرف بر شخص رئیس قوه، به اقدامات مجموعۀ قوه قضائیه گسترش یافت. در ماه مبارک رمضان سال 1398، برای اولین بار جلسه‌ای میان مدیران رسانه‌های وقت با انواع گرایش‌ها با رئیس قوه برگزار شد، یکی از مدیران رسانه‌ای به‌مزاح در جلسه گفت؛ "ما اصلاً توقع چنین جلسه‌ای را نداشتیم. وقتی ما را دعوت کردند خیال کردیم قرار است ما را بازداشت کنند!"
در قضایای آبان 1398 و گرانی بنزین، ایشان زمانی که به‌صورت غیرمستقیم از اجرای طرح مطلع شده بود که دو سه روز قبل از اجرا بود، به‌صورت مکتوب به آقای روحانی نوشت که مقدمات اجرای این طرح که مهم‌ترین آن گفتگو با مردم و اقناع عمومی است انجام نشده است، بنابراین اجرای طرح به این شکل به‌صلاح نیست.

آقای رئیسی بر مسئله سرمایه اجتماعی حساسیت زیادی داشت. چون مردم برایش حائز اهمیت بودند، نگاه مردم و احساس آنها نیز برایش مهم بود. مثلاً در قضایای آبان 1398 و گرانی بنزین، ایشان زمانی که به صورت غیرمستقیم از اجرای طرح مطلع شده بود که دو سه روز قبل از اجرا بود، به صورت مکتوب به آقای روحانی نوشت که مقدمات اجرای این طرح که مهم‌ترین آن گفتگو با مردم و اقناع عمومی است انجام نشده است، بنابراین اجرای طرح به این شکل به صلاح نیست.

بعد از وقوع اغتشاشات و دستگیری برخی افراد و صدور بعضی احکام هم شهید رئیسی می‌گفت یک اشکال در مدیریت کار کشور رخ داده و برخی در این ماجرا دستگیر شده و گرفتار شده‌اند. نباید احکام به‌گونه‌ای باشد که افرادی که در بستر بی‌تدبیری مدیریتی دولت، دست به کارهای خلاف و هیجانی زده‌اند، دچار مجازات‌های جبران‌ناپذیر شوند. مثلاً وقتی برای سه جوان که در تهران حکم اعدام صادر شده بود، آقای رئیسی خود در جایگاه رئیس قوه قضائیه با قضات مربوطه جلسه گذاشت و بررسی‌ها را انجام داده و با اختیار خود با اعاده دادرسی موافقت کرد که در مراحل بعدی رسیدگی، مجازات آن افراد تخفیف یافت.

ویژگی دیگر مدیریتی آیت‌الله رئیسی، اهتمام به مسائل اصلی کشور و دستور کار رهبر معظم انقلاب بود. نه‌تنها در قوه قضائیه برای مورد به مورد دستورها و راهبردهای رهبری، برنامه‌ریزی و پیگیری می‌کرد، حتی در اموری که مسئول مستقیم آن قوه قضائیه نبود اما احساس می‌کرد قوه می‌تواند به‌عنوان همکار یا مکمّل باری از دوش کشور بردارد، مضایقه نمی‌کرد، مثلاً در زمینه شعار سال که حول مسئله تولید بود و دولت مخاطب اصلی این شعار بود، معتقد بود باید همۀ ظرفیت‌های کشور برای تحقق شعار سال به‌کار گرفته شود، با این عزم و تشخیص ایشان بود که قوه قضائیه و دادگستری‌ها عملاً تبدیل به یکی از مؤثرترین ارکان رفع موانع تولید شده بودند.

حضور رئیس قوه در مراکز تولیدی دچار مشکل و دستورها و پیگیری‌های ایشان یک قاب ایجابی و در خدمت پیشرفت کشور از قوه قضائیه ساخت. در اواخر دولت دوازدهم که هم‌زمان با همه‌گیری کرونا، بسیاری از واحدهای تولیدی و کارخانه‌ها تعطیل شده و وضعیت سرمایه اجتماعی نظام مناسب نبود، بر اساس وظیفۀ خود وارد عرصۀ احیای واحدهای تولیدی شد. نمونه‌های بسیاری از راه‌اندازی واحدهای تولیدی وجود دارد که در دوران ریاست آقای رئیسی بر قوه قضائیه رخ داد.

نگاه آقای رئیسی به ورود به عرصه انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400 و ادلۀ ایشان برای حضور در عرصه و رفع مشکلات مردم چه بود؟

صالحی: سال 1400 نظرسنجی‌های مختلفی درباره انتخابات وجود داشت و آقای رئیسی وضعیت بسیار خوبی در سنجش‌ها داشت. با وجود آنکه کشور در وضعیت بسیار سختی قرار داشت و اعتماد عمومی کاهش، ناترازی‌ها افزایش، مشکلات بیش از پیش و هم‌چنین فوتی‌های کرونا به 700 نفر رسیده بود، شهید رئیسی برای خدمت‌گزاری به مردم و خروج کشور از آن وضعیت وارد عرصه انتخابات شد. با اینکه برخی افراد به وی توصیه می‌کردند که وارد صحنه نشود تا آبروی ایشان به خاطر درگیر شدن با مشکلاتی که از قبل ایجاد شده در معرض خطر قرار نگیرد، او تکلیف خود را حضور در صحنه و به جان خریدن مشکلات تشخیص داد. حل مشکلات مردم و آبروی نظام اسلامی را بر عافیت‌طلبی ترجیح می‌داد.

بعد از پیروزی در انتخابات و استقرار در دولت هم ابر پروژه دولت را احیاء امید و اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی قرار داد. در جلسه تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری در محضر رهبر معظم انقلاب اعلام کرد مهم‌ترین پروژه دولت احیاء امید و اعتماد است.

شهید رئیسی معتقد بود در صورتی که مردم در صحنۀ کار کشور حضور یابند، کار کشور جلو می‌رود و تهدیدی هم اثر نخواهد کرد. شرایط ابتدایی دولت در سال 1400 سخت بود، فوتی‌های روزانۀ 700نفری کرونا، تعطیلی اجتماعات و بسته شدن فضاهای اجتماعی، رکود کسب‌وکارها، قطعی‌های برق، تنش‌های آبی به‌نحوی بود که ناامیدی در جامعه پمپاژ می‌شد.

واکنش دولت دوازدهم به دغدغه‌های مردم هم واکنش متناسب و خوبی نبود، مثلاً دربارۀ مسئلۀ واکسن که حق مردم بود می‌گفتند؛ "باید تحریم و FATF حل شود تا بتوان کاری کرد."، ولی آقای رئیسی مسئله را فراتر برد و با سرعت بالا به‌سمت حل مسئله رفت، با تماس تلفنی با رئیس‌جمهور چین، سد و مانع واردات واکسن را شکست و واکسیناسیون عمومی و سراسری به‌شکل سریع آغاز شد، به‌یاد داریم آمار کرونا نزولی و در سالگرد دولت، آمار کرونا صفر شد.

هم‌زمان سفرهای استانی و حضور در اطراف و مناطق مختلف کشور را کلید زده و در مدت کوتاه یک‌ساله به همه استان‌های کشور سفر کرد؛ این سفرها و ارتباط بی‌واسطه با مردم بارها مورد تحسین رهبر معظم انقلاب قرار گرفت و مایه افزایش امید در جامعه شد.

دیگر ویژگی‌های شهید رئیسی از جمله خستگی‌ناپذیری، کار جهادی و مردم‌داری چگونه بود؟

صالحی: آقای رئیسی اهل اینکه بگوید «نمی‌گذارند»، «نمی‌شود» و «نمی‌توانیم» نبود و کلید حل هیچ مشکلی را خارج از کشور نمی‌دید. البته سیاست همسایگی و توسعه روابط با کشورهای منطقه و حضور در مجامع بین‌المللی را دنبال کرد و دستاوردهای مهمی از جمله عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، بریکس، اوراسیا و غیره حاصل شد ولی مردم را موتور محرکۀ مشکلات می‌دانست. شهید رئیسی معتقد بود مانند دوران دفاع مقدس که وقتی مردم پای‌کار آمده و در کار کشور مشارکت داده شدند و به پیروزی دست‌یافتیم، با همان شیوه یعنی دخالت مردم در امور و اقتصاد می‌توان مشکلات را حل کرد.

هیچ‌کسی یک سخنرانی از آقای رئیسی نشنیده که ایشان حس ناامیدی و ضعف در حل مشکلات را به مردم منتقل کرده باشد؛ در منظومۀ فکری ایشان، «نمی‌شود» معنا نداشت و اهل «ما می‌توانیم» بود.

هیچ‌کسی یک سخنرانی از آقای رئیسی نشنیده که ایشان حس ناامیدی و ضعف در حل مشکلات را به مردم منتقل کرده باشد؛ در منظومۀ فکری ایشان، «نمی‌شود» معنا نداشت و اهل «ما می‌توانیم» بود. نه اینکه متوجه موانع و مشکلات نباشد؛ واقع‌بین بود اما واقع‌بینی باعث می‌شد او به جای متوقف شدن در برابر موانع، ظرفیت‌ها و توانایی‌های کشور را که بخش مهمی از واقعیت‌ها هستند، ببیند و با این واقعیت‌های ایجابی از واقعیت‌های سلبی و موانع کشور را عبور دهد. اقدامات متعدد و توسعه زیرسخت‌ها، کاهش ضریب جینی، افزایش یارانه‌ها، ارتقای حقوق کارگران و اقشار ضعیف، پایان همه‌گیری کرونا، ارتباط موثر با کشورهای منطقه و جهان، نشان داد که می‌توان به مردم که صاحبان اصلی کشور و انقلاب هستند اعتقاد داشت و کار کشور را نیز به پیش برد.

رهبر معظم انقلاب در تأیید مسیر حرکت دولت فرمودند؛ "اگر این دولت ادامه می‌یافت، به‌احتمال زیاد بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور حل می‌شد."، در سخنرانی دیگری نیز دورۀ کوتاه دولت شهید رئیسی را با دورۀ کوتاه صدارت امیرکبیر از جنبه انجام کارهای بزرگ و تحولی تشبیه کردند.

یک ویژگی برجسته و درس‌آموز در شهید رئیسی، اهتمام او به خودسازی، مراقبه، تهذیب نفس و کار و تلاش بی‌وقفه در سالیان متمادی مسئولیت بود. آقای رئیسی ضمن اینکه مدیری کارآمد و کارآزموده بود، هر جا که مسئولیت گرفت منشأ تحول و کارهای اساسی شد، به جوانان میدان می‌داد، مردم در منظومۀ فکری او محوریت داشتند و از عمق جان به مردم عشق می‌ورزید، کنار همه این خصوصیات برجسته، یک انسان خودساخته بود، به‌روی نفس خود تسلط ویژه‌ای داشت.

کسانی که با او برخورد داشتند می‌توانند شهادت دهند که هرچه در مسئولیت‌های اجتماعی اوج بیشتری می‌گرفت، به فروتنی و تسلط بر نفس او افزوده می‌شد، رمز آن اقبال عظیم مردمی به شهید رئیسی هم در همین صدق و اخلاص او نهفته است، امثال شهید رئیسی، حجت‌های الهی برای همه به‌خصوص مسئولان و مدیران کشور هستند که می‌توان در قلۀ مسئولیت سیاسی و اجتماعی قرار داشت و در عین حال در قلۀ سلامت و طهارت نفس.

ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.

صالحی: من هم از شما متشکرم.