مقصر ارزها و اعتبارات از دست رفته کیست؟ / مهاجرانِ ساخت ایران در استاندارد های جهانی
رشته‌های علوم پزشکی در کشور پرطرفدارند اما اصرار سیاست‌گذاران بر حفظ ظرفیت محدود رشته‌های علوم پزشکی، نخبگان ایرانی را ناگزیر به مهاجرت کرده و سرمایه انسانی کشور را به نابودی کشانده است.
در حالی که کشور با کمبود پزشک مواجه است، سیاست‌گذاران با آزمون‌های سخت‌گیرانه راه بازگشت این فارغ‌التحصیلان به کشور را مسدود کرده‌اند.
به گزارش سرویس اجتماعی تابناک، نظام آموزش عالی ایران، سال‌هاست با یکی از جدی‌ترین مسائل خود روبه‌روست؛ بحرانی که نه با آمار و بخشنامه، بلکه با سرنوشت هزاران جوان مستعد گره خورده است.
رؤیایی که در ایران محقق نمی‌شود
رؤیای پزشکی برای بسیاری از نوجوانان ایرانی، نه در سالن‌های کنکور، بلکه در صف سفارتخانه‌ها و دانشگاه‌های خارجی دنبال می‌شود. سالانه تنها حدود ۳ درصد از بیش از ۶۰۰ هزار داوطلب گروه تجربی، شانس ورود به رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی را پیدا می‌کنند. دلیل این ظرفیت محدود پذیرش در رشته‌های علوم پزشکی، سال‌هاست دستاویز توجیهاتی چون «کیفیت آموزشی» یا «امکانات محدود» قرار گرفته است که نتیجه‌اش طبق آمار رسمی مهاجرت بیش از ۲۲ هزار دانشجوی ایرانی در ترکیه و بیش از ۸ هزار نفر در روسیه برای ادامه تحصیل است؛ مهاجرتی که با هزینه سالانه دست‌کم ۳۰۰ میلیون دلار، ضربه‌ای جدی به سرمایه انسانی و ارزی کشور وارد می‌کند. این در حالی است که ایران با کمبود پزشک در مناطق مختلف روبه‌روست، اما سیاست‌گذاران با آزمون‌های سخت‌گیرانه، راه بازگشت فارغ‌التحصیلان خارج از کشور را نیز دشوار کرده‌اند.
محمد میرزایی، نماینده مردم شاهین دژ و تکاب در جلسه علنی مجلس تذکر داد: «فقط سه درصد از کسانی که در کنکور تجربی شرکت می‌کنند، در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی پذیرفته می‌شوند. این یعنی ۹۷ درصد جوانان مشتاق پشت درهای بسته باقی می‌مانند نتیجه این وضعیت مهاجرت به خارج از کشور است.»
آزمون‌های ملی؛ سد راه بازگشت نخبگان پزشکی
مهاجرت تحصیلی پایان ماجرا نیست. فارغ‌التحصیلان رشته‌های پزشکی که در خارج از کشور تحصیل کرده‌اند، برای بازگشت و طبابت در ایران باید در آزمونی موسوم به «آزمون ملی» شرکت کنند. احسان عظیمی‌راد سخنگوی کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی با اشاره به مشکلات این گروه، اظهار داشت: «وزارتخانه مربوطه برای پذیرش این گروه از دانشجویان شروطی مبنی بر ارائه مدرک تحصیلی از دانشگاه‌های مورد تأیید وزارت بهداشت، پذیرش در یکی از آزمون‌های معتبر وزارت بهداشت و یا پذیرش در یکی از آزمون‌های معتبر بازار کار را تعیین کرده است تا اگر ادعایی از سوی فارغ‌التحصیلان پزشکی خارج از کشور است، به این وسیله اثبات شود.»
فقط سه درصد از کسانی که در کنکور تجربی شرکت می‌کنند، در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی پذیرفته می‌شوند. این یعنی ۹۷ درصد جوانان مشتاق پشت درهای بسته باقی می‌مانند
این آزمون، معیار اصلی ارزیابی علمی این گروه از دانش‌آموختگان است تا پیش از ورود به نظام درمانی کشور، صلاحیت علمی آن‌ها تأیید شود. در آخرین آزمون ملی دندانپزشکی، فقط ۵ درصد شرکت‌کنندگان موفق به قبولی شدند؛ آماری که به‌گفته خانواده‌ها و فعالان صنفی، غیرمنطقی و ناعادلانه است. در اعتراض به همین روند، چندی پیش خانواده‌های دانشجویان پزشکی تحصیل‌کرده خارج از کشور، در مقابل وزارت بهداشت تجمع کردند. آن‌ها خواهان اصلاح رویه ارزشیابی و تسهیل فرآیند دریافت مجوز برای فرزندان خود بودند. کارشناسان معتقدند اگر این سیاست ادامه یابد، موج مهاجرت نخبگان نه‌تنها متوقف نخواهد شد، بلکه تشدید نیز می‌شود.
اما این آزمون ملی در عمل به یک مانع جدی برای بازگشت بسیاری از این پزشکان تبدیل شده است؛ چرا که هم از لحاظ محتوایی بسیار سخت‌گیرانه است و هم ظرفیت قبولی آن بسیار پایین طراحی شده. در شرایطی که کشور با کمبود پزشک در مناطق مختلف مواجه است، این رویکرد می‌تواند به از دست رفتن بخش قابل توجهی از سرمایه انسانی بینجامد. ایجاد فرصت‌های تحصیلی بیشتر در داخل، با در نظر گرفتن مدل‌های شهریه‌محور برای بخشی از ظرفیت دانشگاه‌ها، می‌تواند هم مانع از خروج ارز شود و هم امکان جذب و ماندگاری نخبگان را فراهم کند.
هزینه‌های پنهان مهاجرت؛ خروج ارز و فرصت‌های توسعه‌نیافته داخلی
مهاجرت تحصیلی تنها مسأله‌ای انسانی یا آموزشی نیست؛ بُعد اقتصادی این ماجرا نیز نگران‌کننده است. به گفته کارشناسان با احتساب هزینه حداقلی ۱۰ هزار دلار در سال برای هر دانشجوی علوم پزشکی، و در نظر گرفتن جمعیت بیش از ۳۰ هزار نفری این دانشجویان در خارج از کشور، سالانه حداقل ۳۰۰ میلیون دلار ارز از ایران خارج می‌شود. این رقم در شرایطی که کشور با فشار اقتصادی روبروست، بسیار قابل توجه است.
جالب‌تر آنکه بسیاری از این دانشجویان حاضرند همان مبالغ را در قالب شهریه در دانشگاه‌های داخلی پرداخت کنند؛ اما ظرفیت محدود و انحصاری‌سازی آموزش پزشکی، چنین امکانی را از آنان سلب کرده است.
لزوم بازنگری در سیاست‌گذاری
پیشنهاد بسیاری از کارشناسان این است که به جای خروج نخبگان، باید زمینه‌ای فراهم کرد تا آن‌ها در داخل کشور به تحصیل مشغول شوند. راه‌حلی که می‌تواند هم به تأمین نیروی درمانی مورد نیاز کشور کمک کند و هم مانع از خروج ارز شود، پذیرش آزاد در رشته‌های علوم پزشکی در چارچوب دانشگاه‌های داخلی است.
در این شیوه، دانشجویان با پرداخت شهریه کامل – مشابه آنچه به دانشگاه‌های خارجی پرداخت می‌کنند – در کشور باقی می‌مانند. این کار نه‌تنها باعث ارتقای سطح علمی دانشگاه‌ها از طریق منابع مالی جدید می‌شود، بلکه حفظ نخبگان و توسعه علمی داخلی را نیز به‌دنبال خواهد داشت.
با در نظر گرفتن جمعیت بیش از ۳۰ هزار نفری این دانشجویان در خارج از کشور، سالانه حداقل ۳۰۰ میلیون دلار ارز از ایران خارج می‌شود
در این راستا حسنعلی اخلاقی امیری عضو کمیسیون فرهنگی مجلس گفت:« ما نباید همه بار آموزش پزشکی را فقط بر دوش دانشگاه‌های دولتی بگذاریم. بسیاری از دانشگاه‌های علوم پزشکی آزاد و حتی بخش خصوصی، ظرفیت خالی دارند و می‌توانند دانشجویان بیشتری را آموزش دهند، آن هم بدون اینکه کیفیت قربانی شود. فقط کافی‌ست نگاه سیاست‌گذار تغییر کند و موانع غیرمنطقی برداشته شود.»
او اضافه کرد: « افزایش ظرفیت پزشکی یک ضرورت است، نه یک انتخاب، از یک‌سو با صف طولانی جوانان در رشته پزشکی مواجهیم و از طرف دیگ با کمبود نیروی انسانی در بیمارستان‌ها. بنابراین اصلاح زیرساخت‌ها و حل این مساله یک ضرورت است.»
همچنین تسهیل روند بازگشت فارغ‌التحصیلان خارج از کشور و بازنگری در آزمون‌های ملی، اقدامی ضروری برای استفاده از این ظرفیت علمی است. اگر دولت بتواند در این زمینه سیاست‌گذاری درستی انجام دهد، می‌توان امید داشت که سرمایه‌های انسانی کشور، دوباره به نفع توسعه ملی به‌کار گرفته شوند.
غیر قابل انتشار: ۳
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۶
از زیاد شدن دست می ترسند. پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۱۶:۰۰ - ۱۴۰۴/۰۲/۱۷
دوست خوب که خوب است. بخش بزرگی از اون سه درصد هم با سهمیه فلان و فلان پر میشه.و بسیاری از دانش آموزان با علم به این موضوع، نا امید از شرکت در کنکور تجربی میشن.
تصمیمات در این حوزه بسیار فاجعه بار بوده.
پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۶:۰۰ - ۱۴۰۴/۰۲/۱۷
میانگین معدل امتحان نهایی دانش آموزان بسیار پایین است. بسیاری از افرادی که در خارج کشور پزشکی می خوانند با استفاده از تمکن مالی خانواده دانشجو شدند نه توانایی علمی اگر هر مدرک از هر دانشگاه گرفته باشی و با ان طبابت کنی سلامت و بهداشت مردم به خطر می افتد بنابرین باید فیلتر ازمون علمی برقرار باشد
علوم پزشکی رشته تخصصی بسیار مشکلی است و با رشته های مهندسی و علوم انسانی متفاوت است بنابراین باید نخبه ترین افراد دانشجوی این رشته ها شوند
نصف ظرفیت دانشگاه سهمیه ای است و ازش فارغ التحصیل با سواد خارج نمیشه. نصف ظرفیت را سوزاندند کسی صداش در نمیاد. سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.
نظرسنجی
توافق نهایی ایران و آمریکا تا چه زمانی انجام می شود؟