چالش‌های مهاجران افغان در ایران
به گزارش تابناک، ایرنا نوشت: مهمترین رویدادی که در روزهای اخیر مورد توجه میلیون‌ها افغانستانی قرار گرفته و شمار قابل توجهی از آنان با حساسیت اخبار مربوط به آن را دنبال میکنند، تصمیم دولت اسلام‌آباد برای اخراج اتباع افغانستان از پاکستان است که به شکل غیرقانونی در این کشور به سر می‌برند. مقامات پاکستانی اعلام کرده بودند بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار مهاجر غیرقانونی افغانستانی را از اول ماه نوامبر (۱۰ آبان) اخراج میکنند.
همزمان، «فرانس‌پرس» در گزارشی به نقل از مسئولان مرزی افغانستان مدعی شده که شمار اتباع این کشور که از ایران باز می‌گردند طی ماه گذشته دو برابر شده است. این در حالی است که برخی اظهارنظرها حاکی از این نگرانی بود که گروه‌هایی از اخراجی‌ها از پاکستان راهی مرزهای ایران شوند.
این اخبار و رخدادها در حالی است که مدت‌ها است حضور مهاجران افغانستانی در ایران به یکی از موضوعات مورد توجه بسیاری از مردم تبدیل شده و مسئولانی چون وزیر کشور و برخی نمایندگان مجلس نیز درباره آن اظهارنظر کرده‌اند.
در این گزارش «رز فضلی» عضو هیات علمی پژوهشکده فرهنگ‌پژوهی دانشگاه علامه طباطبایی و «صبا قدیمی» پژوهشگر اجتماعی موسسه «دیاران» فعال در زمینه مسائل مهاجران به پرسش‌های پژوهشگر ایرنا پاسخ داده‌اند که شرح این گفت‌وگوها را در ادامه می‌خوانیم؛
«در روزهای گذشته نگاه بسیاری از رسانه‌ها و مردم به موضوع حضور مهاجران افغانستانی در شهرهای ایران دوخته شده است. آیا این حضور واقعا تشدید شده یا تصویری است که رسانه‌ها ارائه می‌دهند؟»؛ در پاسخ به این پرسش فضلی می‌گوید: همیشه بین واقعیت موجود و تصویری که رسانه‌ها منعکس میکنند، فاصله وجود دارد. گاهی رسانه‌هایی که مطمئن‌تر هستند، فاصله بین واقعیت و تصویر ارائه شده را کمتر بازنمایی میکنند اما گاهی هم رسانه‌های دیگر که کارشان پروپاگاندا است، فاصله بین واقعیت و تصویر را بیشتر ارائه میکنند. رسانه‌ها طبیعتا وقتی قرار است در قالب یک خبر کوتاه، چیزی را منعکس کنند، بخش‌هایی از آن را برجسته میکنند و بنابراین همه زوایا پوشش داده نمی‌شود و کاملا یکسان و منطبق با واقعیت نیست.
همچنین به گفته «صبا قدیمی» پژوهشگر دیاران، در صحت این موضوع شکی نیست و بعد از به قدرت رسیدن طالبان در سال ،۱۴۰۰ روند مهاجرت افغانستانی‌ها دوباره شروع شد و رسانه‌ها در سال‌های اخیر به آن توجه کردند. اما این را واقعا نمی‌دانم رسانه‌ها در سال ۱۴۰۰ که تازه امواج جدید راهی ایران می‌شد چرا به این موضوع چندان نپرداختند؟
آسیب‌های حضور مهاجران در جامعه میزبان
«آیا این حساسیت‌های جدید توانسته یا می‌تواند تاثیری بر جامعه افغانستانی‌های حاضر در ایران داشته باشد؟»
به گفته قدیمی، قطعا این بازنمایی‌ها و حساسیت‌ها روی زندگی مردم افغانستان که در ایران زندگی میکنند، تاثیر می‌گذارد. ما کسانی را داریم که حدود ۴۰ سال است در ایران زندگی میکنند و این افراد در ایران به دنیا آمده، زندگی و تحصیل کرده‌اند اما همچنان به عنوان مهاجر افغان شناخته می‌شوند. در واقع این بازنمایی‌ها زندگی همه مهاجران را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
فضلی در پاسخ می‌گوید: در قیاس جامعه میزبان و مهمان، صد در صد جامعه مهمان آسیب‌پذیرتر است زیرا اقلیت به حساب می‌آید. از این رو، دسترسی‌ها برای آنها کمتر است، آگاهی‌هایشان پایین‌تر است و بسیاری از موارد دیگر. در این فضا وقتی شرایطی ایجاد می‌شود که زیر سوال قرار بگیرند و آسیب بیشتری ببینند، این به آن معنا نیست که جامعه میزبان دور از آسیب خواهد بود زیرا میزبانان هم آسیب‌های خاص خود را خواهند دید.
تبعات ورود مهاجران افغانستانی به ایران
مهمترین پرسش درباره مساله حضور مهاجران افغانستانی در ایران مربوط به تبعات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی این پدیده است که فضلی درباره آن اظهار می‌دارد: حضور مهاجران افغان می‌تواند هم اثرات مثبت و هم اثرات منفی داشته باشد. اینکه این اثرات به کدام جهت هدایت شود بستگی به نقش سیاستگذاران به واسطه قانون‌گذاری درست و اجرای برنامه‌های کلان دارد. مساله دیگر همزیستی است. اینکه ما مهاجر را به عنوان یک پدیده بیرونی ببینیم سبب می‌شود از مهاجر انسانیت‌زدایی کنیم و همین نگاه ما را از همزیستی و همدلی با فرد مهاجر دور می‌کند. ما باید این طور نگاه کنیم که با جمعیتی که با آنها زندگی می‌کنیم چطور می‌توانیم تعامل کنیم و چه منافع مشترکی ایجاد کنیم تا کیفیت زیستمان را بالا ببرد. صرفا داشتن نگاه یک‌جانبه به مهاجران به مثابه اشیای بی‌جان، کاری غیراخلاقی و انسانی است.
قدیمی می‌افزاید: دولت ایران همواره توانسته از طریق کارت‌های سرشماری و تمهیداتی از این دست اطلاعاتی نسبت به مهاجران، خانواده‌های آنها و محل زندگی‌شان داشته باشد. از نظر اقتصادی درست است که در شرایط بد اقتصادی هستیم و ورود مهاجران ممکن است رقیبی برای نیروی کار داخلی شناخته شون، اما ایرانیها خودشان برخی از کارها را انجام نمی‌دهند. از طرفی هم وقتی نیروی کار هست، ترجیح صاحبان کار این است که با مهاجر افغانستانی کار کند زیرا حقوق و مزایای کمتری می‌پردازد و در عوض از سود حاصل از کار آنها استفاده می‌کند. اما شرایط اقتصادی مربوط به الان نیست بلکه در دهه ۷۰ هم وضع همین گونه بوده است.
مهمترین دلیلی که افغانستانی را به سمت ایران می‌کشاند
«مهمترین دلایل کوچ به سمت ایران در موج جدید ورود آوارگان افغانستانی چیست؟»؛ فضلی در این باره توضیح می‌دهد: افغانستانی‌ها از سال ۱۹۷۹ درگیر جنگ هستند و تاریخ افغانستان تاریخی پر از جنگ های متعدد است؛ از منازعه با قدرت بزرگ مانند بریتانیا و شوروی تا کشورهای همسایه و جنگ‌های داخلی. به نظر من ویرانگرترین صورت مهاجرت که افغانها تجربه کرده‌اند، جنگ داخلی بوده است زیرا مانع از استمرار و توسعه شده است. اما به طور مشخص بعد از ظهور طالبان دوم به عنوان یک دولت و سقوط دولت اشرف غنی، ما با وضعیت پیچیده‌ای رو به رو شدیم. حضور بسیاری از مهاجران پشت مرزهای ما و پاکستان و آن تراژدی فروگاه کابل به نظر من باید جزو تکان‌دهنده‌ترین صحنه‌های قرن ۲۱ ثبت شود. وضعیت ظهور طالبان همچنان ادامه پیدا کرد و در رابطه با برخی از گروه‌ها مانند هزاره‌ها، شیعیان و زنان، دست به اقدامات عجیبی زد.
عضو هیات علمی پژوهشکده فرهنگ‌پژوهی ادامه می‌دهد: طبیعی است که طیف‌هایی از جامعه افغانستان ناراضی باشند و نتوانند در کشور خود وضعیت را تحمل کنند. در کنار همه این مسائل باید این را هم در نظر گرفت که مسایل اقتصادی هم در مهاجرت افغان ها تاثیر داشته است. اگر تا پیش از ورود طالبان، وضعیت معیشت و اقتصاد افغانستان با کمک نهادهای بین‌المللی رتق و فتق می‌شد، حضور طالبان سبب شد این کمک‌ها نتواند ادامه پیدا کند. همچنین افغانستان کشوری جنگ زده است و در دوره‌هایی حضور آمریکا و بعد ورود طالبان سبب شد امنیت مردم افغانستان به خطر بیافتد و در چنین شرایطی طبیعی است که شهروندان بخواهند آنجا را ترک کنند.
قدیمی گفته‌های فضلی را چنین تکمیل می‌کند: مهمترین دلیل کوچ مهاجران افغانستانی در سال‌های اخیر وضعیت اقتصادی کشور افغانستان است. مساله بیکاری است. ما الان طبقه متوسطی از افغانستان را داریم که به ایران آمده و استاد دانشگاه، معلم یا کارمند بوده و الان سرایدار هستند. در زمانی که طالبان روی کار آمد، بیشتر مساله امنیت اهمیت داشت، اما اکنون اقتصاد اهمیت پیدا کرده است. یا برای مثال افرادی می‌خواستند دخترانشان را به مدرسه بفرستند و این باعث شده از کشورشان خارج شوند.
ورود افغانستانی‌ها به ایران پشت پرده‌ای دارد؟
«آیا افزایش ورود مهاجران افغانی به ایران را می‌توان در قالب برنامه‌ای که به طور هدفمند آبشخور خارجی دارد تعبیر کرد؟»
فضلی چنین پاسخ می‌دهد: هر چند ممکن است خود طالبان عامل اصلی مهاجرت باشد اما نمی‌توان گفت مهاجرت افغانها یک فعالیت برنامه‌ریزی شده از سوی طالبان باشد. معمولا مهاجرت در همه جای دنیا وجود دارد و این طور نیست که یک دولت بخواهد برای مهاجرت مردمش برنامه‌ریزی کند.
قدیمی هم با مقایسه روند مهاجرت ایرانیان به کشورهای غربی با وضعیت مهاجرانی که به ایران می‌ایند می‌گوید این روندها برنامه‌ریزی و هدایت‌شده نیست؛ بلکه مساله این است که اقتصاد و امنیت ما در شرایط بهتری است و مهاجر افغانی هم برای رسیدن به شرایط و رفاه بهتر جا به جا می‌شود.
چه باید کرد؟
فضلی در پایان گفت‌وگو بیان می‌دارد: ما باید بتوانیم روابط و تعامل‌مان را بر اساس همدلی با مهاجران افغانستانی بنا کنیم. مهاجران افغانستانی، مهاجران موقتی در ایران نیستند. مهاجرانی هستند که با ما تاریخ و فرهنگ مشترک دارند. بنابراین آنچه که باید به دنبالش باشیم، چیزی بیش از مرزگذاری، همدلی و پیوند است. آن چه از نظر من بیش از همه اشکال دارد و با فضای اجتماعی و فرهنگی جامعه ما فاصله دارد، مساله قانون‌گذاری و نهادسازی ما است. معمولا در کشورهای پیشرفته، قانون‌گذاران و نهادها سعی میکنند طی برنامه‌هایی مردم را به سمت دیگری‌پذیری، همدلی، همکاری و مبارزه با تبعیض بومی، نژادی و زبانی سوق دهند، اما متاسفانه من فکر می‌کنم، عمده‌ترین مساله، مساله ضعف و نواقص قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری‌های ما است که باید در مورد آنها اصلاحاتی انجام شود.
قدیمی هم در پاسخ به این پرسش که «در مواجهه با مهاجران افغانستانی چه باید کرد؟» اظهاراتی مشابه دارد و می‌گوید: سیاستگذاری دقیقی راجع به این موضوع نداریم. افرادی که قبلا در کشورمان بودند با مهاجرانی که تازه آمده‌اند یکسان نیستند و سیاست واحد نمی‌توان در نظر گرفت. سیاستگذاران باید سیاست دقیق و آشکار در این زمینه به کار ببرند. این گام باید برداشته شود تا گام‌های دیگر هم رو به جلو باشد.
دولت پاکستان عاقلانه برخورد میکنه ایران رو دو دستی دارید میدید به افغانی اینا بالاخره یه روز ضربه کاری رو به ایران میزنن مهاجرین مردم عادی رو بیچاره کرده اند من و همکاران گچکارم دو ساله بیکاریم .فقط اخراج اتباع جدید که دو ساله وارد کشور شده اند مهاجرین قدیم بر عکس مهاجرین جدید با ادب خوش بر خورد و انسان 
| 
جدید و قدیم نداره برن کشور خودشون دولت رییسی بی عرضه | ؟ افغانستانی هایعنی تو دولتای قبلی نبودن؟ انشاالله هرچه زودترافغانهابرن کشورشون واقعاایران به کثافت کشیدن حیف ازاین کشورعزیزم هر چقدرم بیرون کنن فعلا از مردم ایران جمعیت افقانستان بیشتر شده مردم ایران خودشان تو بدبختی آن اینا باز کجا دل‌شان بزارن چالش؟چالش؟افغانی چالشش کجا بود
فقط بندازیدششششششششششششششششششششششون بیرون
ایران کم بود اب وآمکانت ندارد بعد افغان ها را اوردن ایرآن این بعد برای خوانان از بیکاری وبدبخت معتاد مخدر استفاده میکنند دولت باید آفقآنیان بیرون کنید چرا ما مردم باید کنار بیاییم..چرا دلایل اومدنشونو از جانب اونها و همدردی صحبت میکنید.چرا احساسات مردم خودتون مهم نیست و ما باید با این قضیه کنار بیاییم چون فرهنگ و زبان ما یکیه..اونه بیگانه اند و از حد گذشتن.چرا دنبال توجیح هستین..چرا تو صندلی که یک نفر جا میشه میخوایید دو نفرش کنین الان توکشورشون جنگ نیست باید بروند کشور خودشان را آباد کنند نباید هجوم به ایران وایرانی بیاورند ماخودمان هزار تا مشکل داریم تحریم خشکسالی کمبود غذا دوا مسکن کار ترافیک این افغانی هاچرانمیرن کمک فلسطین هی میگردن الان بگو داخل غزه جنگ تمام شده نیرومیخان برای کار ده میلیون نفرمیریزن توغزه | هههههه ترافیک همینو کم داشتیم بریزید بیرون این همه مماشات در برابر طالبان به چه معنی است بزارن بیان ایران این افغانی را اینها که تا چند سال دیگه به لطف یکسری مسولین بیمار ایران میگیرن خدا کنه زودتر همشون برگردن افغانستان و دیگه کمتر حق ما رو بخورن ماکه راضی نیستیم خدا ازشون راضی نباش که همه بیت المال خرج اینا میشه متاسفانه هر جا میری هستن ترو خدا بیرونشون کنید همه را از دم هرجا میریم افغانی ..ایران عزیز وبزرگان افغانستان شده وچند سال دیگر تا سرکوچه نمی‌توانیم برویم جالبه که میگید مهاجر نسبت به میزبان در اقلیت هست. اما اینطور ک میبینیم برعکس شده‌و‌تعداد افغانی ها تو ایران داره از ایرانی بیشتر میشه افغان ها را اخراج کنید . بودن افغانیها در ایران یعنی فقر چند میلیون ایرانی | بشدت قوميت براشون مهمه همون خلق و خو هم با خودشون اوردن ايران چرا همه تون منفی فکر میکنید اگر این افغانی ها نباشن خیلی از کار هامون عقب میفته ایرانی نمی تونه کار کنه مثلا کار فاضلاب یا کار شهرداری ووووووو | قبلاكي انجام ميداد؟ مكانيزه ميكنيمبهانه ترانشي نكنين ميخاين مثل قرون وسطي كار كنين مگه؟!
تابناک چرا نظر یاسر را نگداشتی ؟ جالبه از تعداد منفی ها میشه متوجه شد که تعدادشون کم نیست. اینها فردا روز چالش بسیار بزرگی هم برای امنیت کشور هم برای اسایش مردم خواهند شد. چالش چی مثل خان دارن زندگی میکنن و بچه میارن شغل هم دارن خونه و ماشین هم دارن
هم اکنون 12 میلیون افغانی در ایران حضور دارند یعنی از هر 4 افغان ی1 نفر در ایران تشریف داره و البته همشون در حال زاد ولد این اگه اشغال نیست پس چیه؟؟؟؟ بخدا ما راضی نیستیم .حلال نیست پولی که از سوبسید و بیت المال خرج اینها بشه . باید افغانی ها را کامل بیرون کرد مثل پاکستان این استاد شما دری وری گفته .نباید کشور بیدر و بیپیکر را برای افغانها باز گداشت که بدون شناسه و بصورت کسترده وارد کشور شوند و امکانانی که برای خود ملت ایران هست را تصاحب کنند از اب و برق و نان و وسایل نقلیه و ...و... یارانه ای استفاده کنند .در حالی که ملت ایران از نطررمعیشت در تنگنا هستند ما با افغانی ها بهیچ وجه اشتراک فرهنگی نداریم. آن ها در شبکه های اجتماعی با استفاده از اینترنت ایران به مقدسات شیعیان و پرجم مقدس کشورمان به وفور اهانت میکنند و با توجه به امنیت کامل افغانستان همه آنها حتی آنهایی که در زمان قبل از انقلاب آمده اند ایران باید اقامتشان باطل و اخراج شوند. اونها ايران رو جز خاك خودشون ميدونن!! با اين تفكر هرجا دلشون خواس ازادانه ميكردن... ??? افغانیها بچه های زیادی به دنیا میارن و هیچگونه تعهدی نسبت به اونها ندارن و بچه هاشون تو خیابون رها میکنن
هدفشون هم فقط این هست که افغانی تو ایران خیلی زیاد بشه و ایران رو اشغال کنن
الآن خیلی از شهرها و روستاها، افغانی از ایرانی بیشتر شده