نگاهی به سفرهای خارجی رئیسی در سال اول و دوم دولت سیزدهم

تابناک _ زهرا روحبخش پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم به ریاست سید ابراهیم رئیسی وتشکیل اولین جلسه کابینه او در ۴ شهریور ۱۴۰۰، تلاش برای برقراری ارتباط با کشورهای همسایه و افزایش دامنه ارتباطات جهانی به عنوان یکی از سیاست‌های دولت سیزدهم پی گرفته شد.

بررسی مقاصد سفرهای خارجی رئیس جمهوری اسلامی ایران در این دو سال نشان می‌دهد که او و تیم دیپلماسی‌اش، تلاش کردند راه‌های جدیدی برای روابط بین‌المللی کشور باز کنند. رئیسی در دو سال اول دولت خود به ۱۹ سفر خارجی به ۱۸ کشور جهان داشته است. تاجیکستان، ترکمنستان (۲ بار)، روسیه، قطر، عمان، ازبکستان، آمریکا، قزاقستان، چین، سوریه، اندونزی، ونزوئلا، نیکاراگوئه، کوبا، کنیا، اوگاندا و زیمبابوه مقاصد سفرهای خارجی رئیسی در این دو سال بوده‌اند.

۶ سفر در سال اول دولت سیزدهم

رئیسی در سال اول دولت خود ۶ سفر خارجی به دوشنبه (تاجیکستان) در ۲۵، ۲۶ و ۲۷ شهریور ۱۴۰۰، عشق‌آباد (ترکمنستان) در ۶ آذر ۱۴۰۰، مسکو (روسیه) در ۲۹ و ۳۰ دی ۱۴۰۰، دوحه (قطر) در ۲ و ۳ اسفند ۱۴۰۰، مسقط (عمان) در ۲ خرداد ۱۴۰۱، عشق‌آباد (ترکمنستان) در ۸ تیر ۱۴۰۱، انجام داد.

در سفر به «دوشنبه» تاجیکستان، رئیس دولت سیزدهم علاوه بر شرکت و سخنرانی در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای، با «شوکت میرضیایف» رئیس‌جمهور ازبکستان، «عمران خان» نخست‌وزیر وقت پاکستان، «الکساندر لوکاشنکو» رئیس‌جمهور بلاروس، «قاسم توقایف» رئیس‌جمهور قزاقستان، «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان، «قربان‌قلی بردی‌محمداف» رئیس‌جمهور ترکمنستان و «قاهر رسول‌زاده» نخست‌وزیر تاجیکستان دیدار و گفت‌وگو کرد و در دیدار رسمی با «امامعلی رحمان» رئیس‌جمهور تاجیکستان ، ۸ سند همکاری در بخش‌های مختلف به امضاء رسید.

شرکت و سخنرانی در پانزدهمین اجلاس ‌سران سازمان همکاری‌ اقتصادی (اکو)، دیدار و گفت‌وگو با «عارف علوی» رئیس‌جمهور پاکستان، «امامعلی رحمان» رئیس‌جمهور تاجیکستان، «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه، «شوکت میرضیایف» رئیس‌جمهور ازبکستان و دیدار با «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان و امضای قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان از خاک ایران از جمله اقدامات رئیسی در سفر ۶ آذر ۱۴۰۰ به «عشق‌آباد» ترکمنستان بود.

رئیس جمهوری اسلامی ایران در سفر ۲۹ و ۳۰ دی ۱۴۰۰ به «مسکو» روسیه با «ولادیمیر پوتین» رئیس فدراسیون روسیه دیدار و گفت‌وگو کرد و و دو طرف بر همکاری‌های دوجانبه در حوزه زیرساخت، انرژی، بانک و جهش تجارت بین دو کشور تاکید کردند. دیدار با بانوان خانواده‌های ایرانی ساکن مسکو، جمعی از ایرانیان مقیم روسیه و «راویل عین‌الدین» رئیس شورای مسلمانان روسیه، حضور و سخنرانی در دومای روسیه و تاکید بر تعامل حداکثری با همه کشورهای جهان، حضور در جمع فعالان اقتصادی روسیه، سخنرانی در جمع شورای علمی، اساتید و جمعی از دانشجویان دانشگاه ملی مسکو و نمازگزاران مسجد جامع مسکو از دیگر فعالیت‌های رئیسی در سفر دو روزه به مسکو بود.

در ۲ و ۳ اسفند ۱۴۰۰ رئیس دولت سیزدهم برای شرکت و سخنرانی در ششمین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز راهی «دوحه» قطر شد. رئیسی در این سفر علاوه بر دیدار رسمی و گفت‌وگو با «شیخ تمیم بن‌حمد آل‌ثانی» امیر قطر، با «خالد بن‌خلیفه بن‌عبدالعزیز آل‌ثانی» نخست‌وزیر قطر، «کیت راولی» نخست‌وزیر ترینیداد و توباگو، «فلیکس پلاسنسیا گونسالس» وزیر امور خارجه ونزوئلا، «عبدالمجید تبون» رئیس‌جمهور الجزایر، «فیلیبی نیوسی» رئیس‌جمهور موزامبیک و «اوبیانگ انگوئما امباسوگو» رئیس‌جمهور گینه استوایی دیدار و گفت‌وگو کرد. در این سفر دو روزه، ۱۴ سند همکاری میان مقامات ایران و قطر به امضاء رسید.

رئیسی در اولین سفر خارجی خود در سال ۱۴۰۱ دوم خرداد عازم «مسقط» پایتخت عمان شد. دیدار دوجانبه با «هیثم بن طارق آل سعید» سلطان عمان و «فهد بن محمود آل سعید» معاون نخست‌وزیر این کشور، امضای ۱۲ سند همکاری و دیدار با ایرانیان مقیم و تجار و فعالان اقتصادی عمانی از جمله برنامه‌های سفر یک‌روزه رئیس دولت سیزدهم به مسقط بود.

در ۸ تیر ۱۴۰۱، رئیس قوه مجریه برای حضور در اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر راهی «عشق‌آباد» ترکمنستان شد. رئیسی در این سفر علاوه بر شرکت در ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر و سخنرانی در این نشست، با «سردار بردی محمداف» رئیس جمهوری ترکمنستان، «قربانقلی بردی محمداف» رئیس مجلس مصلحت خلق شورای ملی ترکمنستان و «الهام علی‌اف» رئیس جمهوری آذربایجان دیدار و گفت‌وگو کرد.

دیدار با «ولادیمیر پوتین» رئیس فدراسیون روسیه از دیگر برنامه‌های این سفر یک‌روزه رئیس جمهوری اسلامی ایران در این سفر بود. در این دیدار روسای جمهور دو کشور از گسترش همکاری‌ها در حوزه انرژی و از جمله سوآپ استقبال کردند. همچنین در این دیدار رئیس جمهور روسیه از رئیسی درخواست کرد که سلام‌های گرم وی را به حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی برساند.

۱۳ سفر در سال دوم دولت سیزدهم

در سال دوم دولت سید ابراهیم رئیسی، تعداد کشورهای مقصد به بیش از دو برابر سال اول رسید و رئیس قوه مجریه ۱۳ سفر خارجی انجام داد. رئیس جمهوری اسلامی ایران در این مدت به سمرقند (ازبکستان) در ۲۳، ۲۴ و ۲۵ شهریور ۱۴۰۱، نیویورک (آمریکا) در ۲۸، ۲۹، ۳۰ و ۳۱ شهریور و ۱ مهر ۱۴۰۱، آستانه (قزاقستان) در ۲۰ و ۲۱ مهر ۱۴۰۱، پکن (چین) در ۲۴، ۲۵ و ۲۶ بهمن ۱۴۰۱، دمشق (سوریه) ۱۳ و ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۲، جاکارتا (اندونزی) ۲ و ۳ خرداد ۱۴۰۲، کاراکاس (ونزوئلا) ۲۲ و ۲۳ خرداد ۱۴۰۲، ماناگوآ (نیکاراگوئه) ۲۴ و ۲۵ خرداد ۱۴۰۲، هاوانا (کوبا) ۲۵ و ۲۶ خرداد ۱۴۰۲، نایروبی (کنیا) ۲۱ تیر ۱۴۰۲، کامپالا (اوگاندا) ۲۱ و ۲۲ تیر ۱۴۰۲، هراره (زیمبابوه) ۲۲ تیر ۱۴۰۲ سفر کرد.

رئیسی روزهای ۲۳، ۲۴ و ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ در راس هیئتی سیاسی-اقتصادی برای شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای عازم «سمرقند» ازبکستان شد. برگزاری نشست مشترک هیئت‌های عالی‌رتبه ایران و ازبکستان، دیدار با «شوکت میرضیایف» رئیس جمهوری ازبکستان و امضای ۱۷ سند همکاری و یک بیانیه مشترک میان مقامات ایران و ازبکستان از جمله اقدامات در این سفر بود.

رئیس قوه مجریه همچنین در این سفر با «ژانگ مینگ» دبیر کل سازمان همکاری شانگهای، «سدیر جباروف» رئیس جمهوری قرقیزستان، «امامعلی رحمان» رئیس جمهوری تاجیکستان، «شهباز شریف» نخست‌وزیر پاکستان، «ولادیمیر پوتین» رئیس فدراسیون روسیه، «شی جین پینگ» رئیس جمهوری خلق چین، «الکساندر لوکاشنکو» رئیس جمهوری بلاروس، «قاسم ژومارت توکایف» رئیس جمهوری قزاقستان، «نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند و «رجب طیب ادوغان» رئیس جمهوری ترکیه دیدار و گفت‌وگو کرد.

رئیسی دو روز پس از بازگشت از ازبکستان، برای شرکت در هفتاد و هفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد راهی «نیویورک» در ایالات متحده آمریکا شد. رئیسی در این سفر با شبکه CBS آمریکا گفت‌وگو و در اجلاس تحول آموزش در محل سازمان یونسکو شرکت کرد. دیدار با رهبران ادیان الهی، متخصصان و کارشناسان سیاست خارجی آمریکا، مدیران ارشد رسانه‌های آمریکایی و ایرانیان مقیم آمریکا از دیگر برنامه‌های این سفر بود.

رئیس جمهوری اسلامی ایران در این سفر در هفتاد و هفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت و در نطق خود با تأکید بر ناتوانی تحریم‌ها در بازداشتن ایران پیشرفته و مستقل و اذعان رسمی دولت آمریکا به شکست مفتضحانه فشار حداکثری علیه ایران، به مسئله عهدشکنی آمریکا در موضوع توافق هسته‌ای اشاره کرد و به تبیین منطق روشن جمهوری اسلامی در اخذ تضمین‌های پایدار برای استفاده از منافع اقتصادی، پرداخت.

در حاشیه این سفر پنج‌روزه، رئیس دولت سیزدهم با «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه، «شارل میشل» رئیس شورای اتحادیه اروپا، «شهباز شریف» نخست ‌وزیر پاکستان، «مصطفی الکاظمی» نخست ‌وزیر عراق، «ایگنازیو کاسیس» رئیس‌جمهور سوئیس، «نجیب میقاتی» نخست‌وزیر لبنان، «فومیو کیشیدا» نخست‌وزیر ژاپن، «سائولی نینیسته» رئیس‌جمهور فنلاند، «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان، «آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل متحد و «امرسون منانگاگوا» رئیس جمهوری زیمباوه دیدار و گفت‌وگو کرد.

در ۲۰ مهر ۱۴۰۱ رئیس قوه مجریه برای شرکت در ششمین اجلاس سران کنفرانس سیکا عازم «آستانه» در قزاقستان شد. رئیسی در این سفر دو روزه، علاوه بر نطق در کنفرانس سیکا، با «شیخ تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر و «الهام علی‌اف» رئیس جمهوری آذربایجان دیدار و گفت‌وگو کرد.

سفر به چین در روزهای ۲۴، ۲۵ و ۲۶ بهمن ششمین و آخرین سفر خارجی رئیس دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۱ بود. رئیسی در این سفر سه روزه به «پکن» با مقامات عالی چینی از جمله «شی جین پینگ» رئیس جمهوری خلق چین، «لی که چیانگ» نخست‌وزیر چین و «لی جان شو» رئیس کنگره ملی خلق چین دیدار و گفت‌وگو کرد. همچنین در دیدار هیئت‌های عالی‌رتبه دو کشور که با حضور روسای جمهور ایران و چین برگزار شد، ۲۰ سند همکاری میان مقامات ایران و چین به امضاء رسید.

در پایان این سفر در بیانیه مشترک دو کشور ایران و چین، «ضرورت لغو تحریم‌ها به‌گونه‌ای قابل راستی‌آزمایی برای از سرگیری اجرای کامل و مؤثر برجام» مورد تاکید قرار گرفت. همچنین موافقت رئیسی با پیشنهاد رئیس جمهور چین برای میانجی‌گری بین ایران و عربستان سعودی در این سفر زمینه‌ساز توافق مسئولان جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی برای از سرگیری روابط شد.

سوریه مقصد اولین سفر رئیس دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۲ بود. رئیسی در ۱۳ اردیبهشت پس از ۱۳ سال به عنوان نخستین رئیس جمهوری اسلامی ایران بعد از جنگ داخلی سوریه راهی «دمشق» شد و ابتدا با «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه دیدار و گفت‌وگو کرد. در این سفر نشست برنامه جامع همکاری‌های راهبردی و بلندمدت جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عربی سوریه برگزار شد و در جریان آن، ۱۴ سند همکاری در حوزه‌های همکاری‌های تجاری، نفت‌ و انرژی، فنی-مهندسی، مسکن، حمل و نقل ریلی‌ و هوایی، مناطق آزاد و بخش خصوصی، ارتباطات و فناوری‌ و زلزله و امدادرسانی و تسهیل امور زیارتی به امضای روسای جمهور و مقامات عالی دو کشور رسید.

زیارت حرم حضرت زینب (س) و حضرت رقیه (س)، دیدار با با «حسین عرنوس» نخست‌وزیر سوریه، علمای بلاد شام، رهبران و فرماندهان مقاومت اسلامی و اندیشمندان فلسطینی، «محمد عبدالستار السید» وزیر اوقاف و عبدالله نظام رئیس جمعیت اهل‌البیت (ع) سوریه، فعالان اقتصادی سوریه و ایران، ایرانیان مقیم و خانواده‌های کارگزاران جمهوری اسلامی ایران در سوریه و جمعی از خانواده شهدای محور مقاومت از کشورهای سوریه، لبنان‌، افغانستان‌، ایران و... از دیگر برنامه‌های سفر دو روزه رئیسی به دمشق بود.

رئیس دولت سیزدهم ۲ و ۳ خرداد ۱۴۰۲ عازم «جاکارتا» پایتخت اندونزی شد. در این سفر ۱۱ سند و تفاهم‌نامه همکاری میان ایران و اندونزی در زمینه‌های تجارت ترجیحی، لغو روادید، مبادلات فرهنگی، همکاری نظارتی بر تولید فرآورده‌ای دارویی، همکاری در زمینه‌های علمی، فناوری و نوآوری و همکاری دو جانبه در زمینه نفت و گاز به امضاء رسید.

دیدار با «جوکو ویدودو» رئیس‌جمهور، «پوآن ماهارانی» رئیس مجلس نمایندگان، «بامبانگ سوساتیو» رئیس مجلس مشورتی خلق و روسای سازمان‌های اسلامی اندونزی همچنین دیدار با «کائو کیم هورن» دبیرکل اتحادیه آسه‌آن و حضور در نشست مشترک تجار و فعالان اقتصادی ایران و اندونزی از جمله فعالیت‌های رئیسی در این سفر بود.

سفر منطقه‌ای به سه کشور آمریکای لاتین (ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا) از ۲۲ تا ۲۶ خرداد ۱۴۰۲ از دیگر سفرهای خارجی رئیس قوه مجریه در این دو سال بود. رئیسی ۲۲ خرداد راهی «کاراکاس» پایتخت ونزوئلا شد و پس از دیدار با «نیکولاس مادورو» رئیس جمهور این کشور، در جریان دیدار روسای جمهور ایران و ونزوئلا و مقامات عالی‌رتبه دو کشور، ۱۹ سند همکاری میان ایران و نزوئلا به امضا رسید.

همکاری و مشارکت در حوزه‌هایی همچون ارتباطات و فناوری اطلاعات، انرژی،‌ بیمه، حمل و نقل دریایی، آموزش عالی، کشاورزی، دارویی و پزشکی، تبادلات فرهنگی و همچنین توسعه همکاری‌های معدنی از جمله اسناد امضاءشده میان وزرای امور خارجه، نفت، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، بهداشت و درمان و فرهنگ و ارشاد اسلامی با همتایان ونزوئلایی خود بود.

پس از آن رئیس دولت سیزدهم عازم «ماناگوآ» پایتخت نیکاراگوئه شد و با «دانیل اورتگا» رئیس جمهوری این کشور دیدار کرد. در جریان دیدار روسای جمهور ایران و نیکاراگوئه و مقامات عالی‌رتبه دو کشور، سه سند و تفاهم‌نامه همکاری امضاء کردند. این تفاهم‌نامه‌ها در حوزه‌های قضایی، همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی و تجهیزات و ملزومات پزشکی بود که به امضای وزرای خارجه و بهداشت و درمان ایران و همتایان نیکاراگوئه‌ایشان رسید.

همچنین رئیس جمهوری اسلامی ایران در پایان این سفر پنج روزه راهی کوبا شد و در «هاوانا» با «میگل دیاز کانل» رئیس جمهور این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد. در جریان دیدار روسای جمهور ایران و کوبا و مقامات عالی‌رتبه دو کشور، شش سند و تفاهم‌نامه همکاری به امضاء رسید. این تفاهم‌نامه‌ها در حوزه‌های قضایی، همکاری‌های جامع سیاسی، مناسبات گمرکی و مشارکت در حوزه فناوری اطلاعات بود که به امضای مقامات عالی‌رتبه ایرانی و کوبایی رسید.

اقدامات ایران در آمریکای لاتین و توافقاتی که در جریان سفر پنج روزه رئیسی به سه کشور ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا صورت گرفت نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی تلاش دارد با گسترش همکاری‌های خود با کشورهای این منطقه به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی و همکاری‌های تکنولوژیک و تبادل فناوری، نفوذ خود را در آمریکای لاتین به عنوان منطقه‌ای که می‌تواند منافع اقتصادی ایران را تامین کند، افزایش دهد.

سه کشور شرق آفریقا (کنیا، اوگاندا و زیمبابوه) مقصد سفر منطقه‌ای رئیس قوه مجریه در ۲۱ و ۲۲ تیر ۱۴۰۲ بودند. رئیسی ۲۱ تیر راهی «نایروبی» پایتخت کنیا شد. در این سفر پس از دیدار رئیسی با «ویلیام سامویی روتو» رئیس‌جمهور این کشور، مذاکرات دوجانبه هیئت‌های عالی‌رتبه ایران و کنیا به ریاست روسای جمهور دو کشور برگزار شد. در این مذاکرات، پنج سند همکاری میان مقامات عالی‌رتبه ایران و کنیا و در حضور روسای جمهور دو کشور به امضاء رسید. این اسناد همکاری در حوزه‌های دامپزشکی، ارتباطات، فرهنگ، شیلات و فنی حرفه‌ای بود که در حضور رئیسی و روتو به امضاء رسید.

اوگاندا دومین مقصد رئیس دولت سیزدهم در این سفر دو روزه بود. رئیسی عصر ۲۱ تیر به «کامپالا» رسید و پس از دیدار وی با «یووری موسونی» رئیس‌جمهور اوگاندا، مذاکرات دوجانبه هیئت‌های عالی‌رتبه ایران و اوگاندا به ریاست روسای جمهور دو کشور برگزار شد. در این نشست، مقامات عالی‌رتبه ایران و اوگاندا در حضور روسای جمهور دو کشور چهار سند همکاری به امضاء رساندند. معافیت صدور ویزا، همکاری کشاورزی، تشکیل کمیسیون دائمی مشترک و بیانیه مشترک، چهار سند همکاری میان جمهوری اسلامی ایران و اوگاندا بود که در حضور رئیسی و موسونی به امضاء رسید.

رئیس قوه مجریه پس از آن به زیمبابوه رفت و بعد از ورود به «هراره» با «امرسون منانگاگوا» رئیس جمهور زیمبابوه دیدار و گفت‌وگو کرد. در جریان این سفر، ۱۲ سند و تفاهمنامه همکاری میان ایران و زیمبابوه در حضور روسای جمهور دو کشور به امضاء رسید. همکاری در زمینه‌های نفت و انرژی، مخابرات و فناوری اطلاعات، تامین اجتماعی و بیمه، کار و اشتغال، آموزش عالی و علوم و تحقیقات و فناوری، کشاورزی و شیلات، غذایی و دارویی، تامین، توزیع و تولید تجهیزات پزشکی، ایمنی حرفه‌ای و کاهش آسیب‌های مربوط به کار، حمایت‌های اجتماعی و حمایت از کودکان، توانمندسازی افراد معلول و تفاهمنامه همکاری میان شرکت تراکتورسازی ایران و شرکت «ماگای» زیمبابوه محور اسناد همکاری امضاءشده میان جمهوری اسلامی ایران و زیمبابوه بود.

امضای ۲۱ سند و تفاهم‌نامه همکاری، توافق بر سر افزایش تعاملات به ویژه در حوزه‌های اقتصادی، ساخت خودرو و تراکتور در آفریقا و گسترش کشت فراسرزمینی از جمله دستاوردهای این سفر رئیسی به شرق آفریقا به حساب می‌آید.

آخرین مقصد رئیس جمهوری اسلامی ایران در این دو سالی که از عمر دولت سیزدهم می‌گذرد، آفریقای جنوبی بود.

در جریان این ۱۹ سفر خارجی رئیس قوه مجریه به ۱۸ کشور مختلف در دو سال ابتدایی دولت سیزدهم و دو برابر شدن تعداد سفرهای خارجی در سال دوم نسبت به سال اول نشان می‌دهد که علاوه بر گسترش تعاملات با کشورهای منطقه، تلاش برای افزایش نفوذ ایران در آمریکای لاتین و شرق آفریقا از جمله اهداف دیپلماسی دولت سیزدهم بوده است. در این سفرها در مجموع ۱۴۶ سند و تفاهم‌نامه همکاری میان جمهوری اسلامی ایران و این کشورها به امضاء رسید.