بازگشت فرماندهان گردان «آزوف» از ترکیه به اوکراین!

به گزارش تابناک به نقل از العربی الجدید، در آن زمان، عذرخواهی «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه از سرنگونی جنگنده روسی و همراهی و حمایت مسکو از وی در جریان کودتای نافرجام در اواسط سال 2016 میلادی، زمینه را برای احیای کامل روابط در زمینه‌های تجاری، گردشگری و انرژی فراهم کرد حتی این روابط گسترش یافته و شامل انجام هماهنگی‌ها در سوریه از طریق سازوکار آستانه و همکاری نظامی فنی شد، بدین ترتیب ترکیه نخستین کشور عضو ناتو شد که سامانه موشکی پدافند هوایی اس-400 روسیه را به دست آورد.

پس از آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین در فوریه 2022 میلادی، ترکیه به بی‌طرفی مثبت پایبند ماند؛ امری که به ایفای نقش‌های کلیدی در میانجی‌گری در برخی پرونده‌ها مانند بیرون آوردن جنگجویان گردان ملی‌گرای افراطی اوکراینی «آزوف» از کارخانه «آزوفستال» و عقد توافق «غلات» برای صادرات این محصول اوکراین از بنادر دریای سیاه کمک کرد.

با این حال، پس از آنکه آنکارا شنبه گذشته فرماندهان گردان آزوف را علیرغم توافق مبنی بر باقی ماندن آنها تا پایان جنگ در ترکیه به اوکراین تحویل داد، شبح اختلاف روسیه و ترکیه امروز بر سر زبان‌ها افتاده است. در این میان سؤالاتی در مورد عواقب این حادثه به خصوص در سایه عدم اطلاع‌دهی به مسکو درباره تحویل جنگجویان به اوکراین مطرح شده است.

ناخرسندی روسیه همراه با درک ترکیه!

«دیمیتری پسکوف»، سخنگوی ریاست جمهوری روسیه روز گذشته در اولین واکنش روسیه به بازگشت فرماندهان آزوف از ترکیه به اوکراین گفت: این حادثه نقض توافقات موجود است که بر لزوم باقی ماندن آنها در خاک ترکیه تا پایان جنگ بنا به ضمانت شخصی اردوغان تصریح داشت.

پسکوف اظهار داشت: بازگشت فرماندهان آزوف از ترکیه به اوکراین چیزی جز نقض مستقیم مفاد توافقات موجود نیست. در این مورد، طرف‌های اوکراینی و تُرکی شروط را زیر پا گذاشته اند، هیچکس به روسیه بابت تحویل این افراد به کی‌یف اطلاع‌رسانی نکرد.

اما پسکوف همچنین در نظر گرفت که آنکارا در شرایطی که نیروهای مسلح اوکراین در ضدحمله خود و همچنین در آستانه اجلاس سران ناتو در ویلنیوس، پایتخت لیتوانی برگزار می شود، مجبور به این اقدام شده است. در 11 و 12 ژوئیه افزود که آنکارا با اعضای ائتلاف همبستگی نشان می‌دهد و اذعان داشت که روسیه به خوبی از این موضوع آگاه است.

اما پسکوف در عین حال اعلام کرد آنکارا در آستانه اجلاس سران ناتو در ویلنیوس و در شرایطی که نیروهای مسلح اوکراین در ضد حمله خود ناکام مانده‌اند ناچار به این اقدام (تحویل فرماندهان آزوف) و اعلام همبستگی با اعضای ناتو شده است و روسیه به خوبی این موضوع را درک می‌کند.

واکنش روسیه ساعاتی پس از آن صورت گرفت که «ولودیمیر زلنسکی»، رئیس‌جمهور اوکراین از بازگشت پنج تن از فرماندهان گردان ملی‌گرای آزوف به وطنشان در مسیر بازگشت وی از ترکیه کی‌یف خبر داد.

زلنسکی در کانال خود در تلگرام در کنار انتشار عکسی نوشت: از ترکیه به خانه بر می‌گردیم و قهرمانان خود را به خانه‌ خود می‌بریم. سربازان اوکراینی دنیسی پروکوپنکو، سویاتوسلاو پالامار، سرهی ولینسکی، اوله خامنکو، دنسی شلها، در نهایت در کنار خانواده‌های خود خواهند بود.

سوء تفاهم یا نمایش قدرت؟

«کریل سمیونوف»، کارشناس شورای امور بین‌الملل روسیه معتقد است که تحویل جنگجویان آزوف به اوکراین لزوماً به معنای وجود اختلافات عمیق بین مسکو و آنکارا نیست، بلکه ممکن است ناشی از اختلاف دیدگاه درباره چگونگی اجرای توافق برای آزادسازی این افراد باشد.

سمیونوف در گفت‌وگو با العربی الجدید تصریح کرد: « معلوم نیست انگیزه اردوغان از این اقدام چه بوده و آیا در عمل، گسترش اختلافات موجود بوده است یا سوء تفاهم در مورد نحوه اجرا و تفسیر توافق. در حالت دوم هیچ عواقبی نخواهد داشت.

از سوی دیگر، «ویتالی بورتنیکوف»، روزنامه نگار اوکراینی اظهار داشت: تحویل جنگجویان آزوف ممکن است اقدامی برای نشان دادن قدرت اردوغان در مقابل همتای روسی خود، ولادیمیر پوتین باشد.

وی گفت: اردوغان ممکن است متوجه شده باشد که امتیازات مهمی از پوتین در مورد مسائلی که او ضروری می‌داند دریافت نخواهد کرد، بنابراین اکنون می‌تواند درخصوص مسائلی نظیر آزادسازی فرماندهان آزوف با اختیار عمل رفتار کند.

بورتنیکوف در عین حال بعید ندانست که انگیزه ترکیه از این اقدام در آستانه دیدار احتمالی پوتین و اردوغان، نشان دادن تمایل رئیس جمهوری ترکیه به ارسال سیگنال‌های نمایش قدرت در صورت عدم مراعات منافع ترکیه در پرونده‌های مختلف نظیر تمدید توافق غلات است که تا 17 ژوئیه کنونی اعتبار دارد.

رابطه کاری بدون ائتلاف

«فئودور لوکیانوف»، مدیرمسئول مجله «روسیه در سیاست جهانی» در اظهار نظری که در کانال تلگرامی این مجله منتشر شد، اظهار داشت: خبر بازگشت اسرای سابق آزوف از ترکیه به اوکراین را باید در راستای دو مساله تفسیر کرد، اولین مورد این است که «ترکیه متحد روسیه نبوده و نخواهد بود و هرگز به دنبال آن نبوده است.»

لوکیانف تصریح کرد: رابطه کاری بین مسکو و آنکارا مبتنی بر دو چیز است و آن «توانایی یکی از آنها برای دستیابی به منافعی (گاهی قابل توجه) برای دیگری است و مهمترین چیز این است که از ایجاد آسیب قابل توجه طرفی به طرف دیگر پرهیز شود، ترکیه و روسیه روابط ویژه‌ای با دیگر شرکای خود دارند که تقریباً وابسته به روابط مشترک‌شان نیست.»

لوکیانوف در مورد موضوع دوم، گفت: عملکرد این مکانیسم در گرو عمل دقیق به توافقات انجام شده است، توافقات ممکن است بسیار کمتر از اختلافات باشد، اما آن تداوم توافق را تضمین می‌کند.

وی افزود: روسیه باید به ترکیه پاسخ دهد و این پاسخ می‌تواند از طریق خطوط تماس حساس از قفقاز تا سوریه باشد و اگر این اتفاق نیفتد یا پاسخ قوی و به شکل نامتناسب باشد، مکانیسم همکاری در خطر خواهد بود.

گروهی از شبه‌نظامیان گردان آزوف در ماه‌های ابتدایی تهاجم روسیه به اوکراین در یک مجتمع صنعتی در ماریوپل در برابر پیشروی نیروهای روس مقاومت کردند. آنها در ماه مه سال ۲۰۲۲ به اسارت روسیه درآمدند. پنج نفر از فرماندهان گردان آزوف چند ماه بعد در جریان مبادله اسرا بین اوکراین و روسیه به ترکیه انتقال یافتند.

روسیه هنگ آزوف را گروهی «تروریستی» و «نئونازی» می‌خواند. در مقابل شبه‌نظامیان آزوف به دلیل مقاومتشان در مجتمع صنعتی ماریوپل در اوکراین محبوبیت زیادی کسب کردند.

منبع: شفقنا