علت ایجاد لکه‌های پوستی و روش‌های درمان آن
به گزارش «تابناک»، لکه های پوستی معمولا در بخش های خاصی از بدن و در اثر تفاوت در میزان ملانین سلول‌ها به وجود می آیند. ملانین ماده ای است که رنگ پوست را ایجاد می‌کند و وظیفه حفاظت از پوست را بر عهده دارد. در بخش هایی از پوست که تولید ملانین بالا است، رنگ پوست نیز تیره‌تر می شود.
شرایط متعددی می توانند باعث ایجاد لکه های پوستی شوند. در اینجا فهرستی از ۱۸ علت احتمالی آورده شده است:
۱) رادیوتراپی
این لکه های پوستی فقط در افرادی دیده می شود که قبلا رادیوتراپی شده اند. تاول، خشکی، خارش و شوره پوست از جمله عوارض درمان با رادیوتراپی هستند. ریزش مو نیز یکی دیگر از عارضه‌های رادیوتراپی می‌باشد.
۲) آفتاب سوختگی
آفتاب سوختگی عبارت است از سوزش سطحی خارجی‌ترین لایه پوست در اثر نور خورشید. قرمزی، درد، تورم، پوسته ریزی و خشکی پوست از جمله عوارض آفتاب سوختگی می باشند. در حالات شدید و پس از قرارگیری طولانی مدت در معرض نور خورشید، ممکن است تاول نیز در پوست ایجاد شود.
۳) کاندیدیازیس
این عارضه معمولا در محل هایی که پوست دچار چین خوردگی می شود (نظیر حفر زیر بغل، کشاله ران، زیر سینه و بین انگشتان دست و پا) بوجود می‌آید.
این حالت با خارش، سوزش و لکه های پوستی قرمز که سوزشی هستند، شروع می شود. این ضایعات ظاهر مرطوبی دارند و لبه های آنها خشک و دچار پوسته ریزی می باشد. در موارد پیشرفته، ضایعات باعث ترک خوردگی و ایجاد تاول و زخم در پوست می شوند. در چنین شرایطی پوست فرد مستعد عفونت باکتریایی است.
۴) روزاسه
یک بیماری مزمن پوستی است که به صورت دوره‌ای تشدید شده و سپس بهبود پیدا می کند. عود ضایعات با غذاهای تند، مشروبات الکلی، تماس با نور خورشید، استرس و باکتری دستگاه گوارش (هلیکوباکترپیلوری) اتفاق می افتد.
چهار گونه مختلف روزاسه وجود دارند که هر یک از آنها با طیفی از علائم همراه هستند. علایم شایع این بیماری عبارتند از:
- گرگرفتگی صورت
- برجستگی های بزرگ و قرمز رنگ
- قرمزی صورت
- خشکی و حساسیت پوست.
۵) سوختگی
سوختگی یک حالت اورژانسی در پزشکی محسوب می‌شود. شدت سوختگی با توجه به عمق و اندازه آن تعیین می شود:
– سوختگی درجه ۱
در این نوع سوختگی‌ها پوست دچار تورم، خشکی و قرمزی است. همچنین فرد درد اندکی را در نواحی سوخته حس می‌کند. به نحوی که با وارد کردن فشار، رنگ آن قسمت به رنگ سفید تغییر می کند.
– سوختگی درجه ۲
این نوع سوختگی‌ها بسیار دردناک می باشند. همچنین تاول های شفاف و ترشحی در پوست بوجود می آیند. در این نوع سوختگی بر روی پوست لکه‌هایی به رنگ قرمز یا دیگر رنگ ها ظاهر می شوند.
– سوختگی درجه ۳
رنگ ضایعات ناشی از این نوع سوختگی ها سفید و قهوه ای تیره یا برنزه می باشد. این نوع سوختگی ظاهری شبیه چرم دارد و نسبت به لمس حساسیتی نشان نمی دهند.
۶) تینه آ ورسیکالر
در این حالت نقاط سفید، برنزه، قهوه ای، صورتی یا قرمز در پوست ایجاد می شوند که رشد کندی دارند و می توانند تیره تر یا روشن تر از پوست طبیعی باشند. پوست خشک، ورقه ورقه، خارش خفیف و عدم برنزه بودن بخش هایی از پوست از علائم تینه آ ورسیکالر هستند. همچنین ممکن است ضایعات بوجود آمده در هوای سرد از بین رفته و در فصل بهار و تابستان مجددا ظاهر شوند.
۷) درماتیت تماسی
این لکه های پوستی پس از تماس مداوم (ساعت ها تا روزها) با مواد آلرژن اتفاق می افتد. لکه های درماتیت تماسی دارای لبه های قابل رویت بوده و در اثر سایش مداوم پوست و یا تحریک آن با ماده حساسیت زا بوجود می آیند.
در این عارضه پوست دچار خارش، قرمزی، پوسته‌ریزی و گاهی اوقات زخم می شود. همچنین تاول هایی در پوست بوجود می آیند که مرطوب بوده و ممکن است پوسته پوسته شده و یا دچار خونریزی شوند.
۸) خال های همانژیومی (Strawberry nevus)
این خال ها به دلیل ظاهر خاصی که دارند، خال توت فرنگی نیز نامیده می شوند. در این حالت ضایعات قرمز یا بنفش رنگ در بخش هایی نظیر صورت، اسکالپ (پوست سر)، کمر و قفسه سینه بوجود می آیند. خال توت فرنگی اغلب در نوزادان دیده می شود و معمولا با بزرگتر شدن نوزاد کوچک تر شده و یا نهایتا ناپدید می شود.
۹) اگزما
این لکه های پوستی ضایعات سفید یا زرد رنگی هستند که دچار پوسته ریزی می شوند. نواحی درگیر ممکن است دچار قرمزی، خارش و حالت چرب یا روغنی شوند. ریزش مو در نواحی درگیر نیز از علائم اگزما می باشد.
۱۰) خونریزی پوستی
این حالت به عنوان یک حالت اورژانسی در پزشکی محسوب می‌شود و نیازمند اقدامات درمانی فوری است. خونریزی پوستی زمانی بوجود می آید که عروق خونی زیر پوست پاره شده و خون وارد فضای زیر پوست می شود.
خونریزی پوستی به صورت نقاط کوچک موسوم به پتشی یا نقاط بزرگتر موسوم به پورپورا دیده می شود. شایع ترین علت خونریزی زیر پوستی، صدمه به پوست می باشد. اما ممکن است در اثر بیماری‌های خطرناک دیگری نیز بوجود بیاید.
۱۱) ویتیلیگو (لک و پیس)
لک و پیس به از دست دادن رنگ پوست در اثر تخریب سلول های تولید کننده رنگ دانه پوست به واسطه واکنش های خودایمنی گفته می شود. این بیماری دو الگو دارد:
- الگوی کانونی
در این حالت، فقط نقاط کوچکی از پوست رنگ خود را از دست می دهند. به نحوی که این نقاط ممکن است با یکدیگر تا حدودی همپوشانی نیز داشته باشند. - الگوی قطعه‌ای
در این حالت رنگ پوست فقط در یک طرف بدن از بین می رود. در این بیماری ممکن است پوست و موی سر به صورت خاکستری دیده شود.
۱۲) زخم استاز
این نوع زخم بیشتر در نواحی از بدن که خون‌رسانی ضعیفی دارند یعنی ساق و کف پاها بوجود می آید. زخم های استازی زخم های سطحی، دردناک و مرطوبی هستند که شکل غیر طبیعی داشته و دچار پوسته ریزی می‌شوند. نکته حائز اهمیت آن است که بهبود این زخم ها به کندی صورت می گیرد.
۱۳) کارسینوم سلول قاعده ای
این لکه های پوستی به صورت نواحی برجسته، سفت و کمرنگی دیده می شود که به اسکار شباهت دارند. ضایعات پوستی گنبدی شکل، قرمز یا صورتی رنگ و نواحی مروارید مانند که مرکز آنها فرو رفته است، از دیگر شکل‌های این بیماری هستند.
عروق خونی در این ضایعات به وضوح قابل رویت هستند که این موضوع باعث خونریزی آسان، عدم بهبودی و عود مجدد ضایعات پس از بهبودی می شود.
۱۴) کراتوز نوری
اندازه ضایعات ناشی از این بیماری معمولا کوچکتر از ۲ سانتی متر می باشد. این ضایعات ضخیم، پوسته پوسته و تیز می باشند و در بخش هایی از بدن بوجود می آیند که بیشتر در معرض نور خورشید قرار دارند. ضایعات ناشی از کراتوز نوری معمولا صورتی رنگ هستند، اما می توانند دارای پایه قهوه‌ای، برنزه و یا خاکستری نیز باشد.
۱۵) کارسینوم سلول سنگفرشی
این نوع از لکه های پوستی معمولا در نواحی از پوست بوجود می آید که در معرض پرتوهای فرابنفش قرار می گیرند. وجود ضایعات پوسته پوسته و قرمز که به یک توده دائما در حال رشد تبدیل می شوند از خصوصیات این بیماری است. این ضایعات به آسانی دچار خونریزی شده و بهبود پیدا نمی کنند و یا پس از بهبودی، مجددا عود می کنند.
۱۶) ملانوم
خطرناک ترین نوع سرطان پوست است و بیشتر در افرادی با پوست روشن دیده می شود. ملانوم ها خال های گوشتی با لبه های نامنظم و شکل نامتقارن هستند که رنگ های متعددی دارند. این خال های گوشتی در طول زمان تغییر رنگ داده و بزرگتر می شوند. اندازه این ضایعات معمولا بزرگتر از پاک کن مداد می باشد.
۱۷) ملاسما
یک بیماری پوستی شایع است که باعث ظاهر شدن لکه های پوستی تیره در صورت و به ندرت گردن، قفسه سینه و یا بازوها می شود. ملاسما بیشتر در زنان باردار (کلاسما) و افراد با پوست تیره که به شدت در معرض نور خورشید قرار گرفته‌اند، دیده می شود.
ملاسما هیچ علامتی غیر از تغییر رنگ پوست ندارد و ممکن است پس از یک سال و خود به خود از بین رفته و یا پایدار شوند.
۱۸) ضایعات آبی مغولی
یک اختلال پوستی بی خطر است که اکثرا در بدو تولد و به ویژه در نوزادان آسیایی دیده می شود. در این حالت، لکه های بزرگ و مسطح خاکستری یا آبی رنگ در ناحیه پشت و باسن دیده می شوند که لبه های نامنظمی دارند. این ضایعات معمولا در دوران بلوغ از بین می روند.
علت تغییر رنگ پوست چیست؟
دلایل متعددی برای تغییر رنگ پوست وجود دارند که مشکلات خفیف تا بیماری های خطرناک را شامل می شوند. در ادامه برخی از مهمترین این عوامل را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
۱) سوختگی
آفتاب سوختگی ها و دیگر انواع سوختگی می توانند باعث آسیب به پوست و ایجاد لکه های پوستی شوند. این سوختگی ها ممکن است پس از بهبودی تبدیل به اسکارهایی شوند که رنگ آن ها با رنگ طبیعی پوست متفاوت است.
عدم استفاده صحیح از ضد آفتاب نیز می تواند باعث پیدایش لکه های برنزه بر روی پوست شود. مصرف داروهای خاص نیز از دیگر دلایلی است که می تواند منجر به حساسیت بیشتر پوست نسبت به نور خورشید و نهایتا قرمزی آن شود.
۲) عفونت
عفونت‌های مختلف می توانند باعث تغییر رنگ موضعی پوست شوند. بریدگی‌ها و خراش های پوستی ممکن است در اثر ورود باکتری به زخم دچار عفونت شوند.
این موضوع باعث تغییر بافت پوست و تغییر رنگ آن به رنگ قرمز یا سفید می شود. عفونت های قارچی و انگلی نظیر کرم های حلقوی، تینه آ ورسیکالر و کاندیدا نیز می توانند باعث ایجاد لکه های پوستی در بخش های مختلف بدن شوند.
سیستم ایمنی در حالت عادی به مبارزه با عوامل میکروبی مهاجم و بیماری زا می پردازد تا سلامت بدن را تامین کرده و از ایجاد بیماری و عفونت جلوگیری نماید. این در حالی است که در افراد مبتلا به حساسیت و بیمار های خودایمنی، دستگاه ایمنی سلول های سالم را با سلول ها و عوامل بیگانه اشتباه می گیرد. همین موضوع نیز باعث ایجاد التهاب در بدن می شود که با علایم مختلفی نظیر تورم و قرمزی پوست همراه است.
برخی از بیماری های خودایمنی نظیر لوپوس اریتماتو و گریوز ممکن است باعث درگیری پوستی شوند که باعث تغییر رنگ آن خواهد شد. این درگیری ها باعث پیدایش طیفی از تظاهرات نظیر انواع لکه های تیره یا روشن در پوست خواهند شد.
حساسیت به مواد غذایی، گیاهان و یا دیگر مواد محرک همچنین می تواند باعث پیدایش لکه های پوستی ناخوشایند در بخش های مختلف بدن شود. این تغییرات ممکن است به صورت لکه و یا برجستگی هایی دیده شوند که دچار خارش یا سوزش هستند.
یکی از حساسیت های رایج که می تواند باعث تغییر رنگ پوست شود، اگزما است. همانند سایر بیماری‌های خود ایمنی، اگزما نیز در اثر واکنش غیر طبیعی دستگاه ایمنی علیه پوست بوجود می آید. این وضعیت می تواند باعث ایجاد لکه های پوستی و برجستگی های قرمز رنگی شود که ممکن است دچار خونریزی شوند.
۴) تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی، به ویژه در دوران بارداری، می تواند باعث تغییرات پوستی شود. این تغییرات معمولا در اثر افزایش غلظت هورمون‌های جنسی زنانه نظیر استروژن و پروژسترون بوجود می‌آیند.
ملاسما که از آن تحت عنوان ماسک بارداری نیز یاد می شود یکی از بیماری های پوستی است که در اثر تغییرات هورمونی مذکور بوجود می آید و می‌تواند هر دو طرف صورت را درگیر کند.
۵) ماه گرفتگی بدن (Birthmarks)
ماه گرفتگی بدن به وجود لکه های پوستی در بدو تولد یا پس از آن گفته می شود. برخی از شایعترین انواع ماه گرفتگی بدن عبارتند از:
- خال یا مول
نقاط قهوه ای یا سیاه رنگی هستند که در بدو تولد روی پوست ظاهر می شوند. اکثر مول‌ها بی خطرند، با این حال تغییر اندازه و یا شکل آنها می تواند نشان دهنده وجود یک مشکل باشد و نیاز به بررسی بیشتر توسط پزشک معالج دارد. - نقاط آبی مغولی
لکه های آبی رنگی هستند که در پشت نوزادان و کودکان (بویژه آسیایی ها) بوجود می آیند. این لکه ها معمولا بی ضرر هستند و اغلب با گذشت زمان بهبود پیدا می کنند. - لکه‌های پورت – واین
لکه هایی مسطح به رنگ صورتی یا قرمز هستند که در اثر تورم عروق خونی زیر پوست بوجود می آیند. - خال توت فرنگی
یکی از ضایعات ماه گرفتگی در نوزادان و کودکان کم سن و سال می باشند.
۶) سرطان پوست
سرطان پوست نیز می تواند رنگ یا بافت پوست را تغییر دهد. سرطان پوست معمولا ناشی از آسیب ژنتیکی سلول های پوست در اثر مواجهه طولانی مدت با نور خورشید یا تماس با مواد شیمیایی می باشد.
آسیب وارده به سلول های مذکور باعث رشد افسار گسیخته آنها و ایجاد سرطان می شود. در ادامه انواع مختلف سرطان های پوستی که همگی نیازمند درمان هستند، مورد بررسی قرار می‌گیرند:
- کراتوز نوری
یک بیماری پوستی در مراحل پیش سرطانی است که مشخصه آن وجود ضایعات پوسته پوسته در دست‌ها، بازوها و یا صورت می‌باشد. این ضایعات معمولا قهوه ای، خاکستری و یا صورتی رنگ می باشند. ناحیه درگیر ممکن است دچار خارش یا سوزش باشد. - سرطان سلول قاعده ای
نوعی سرطان است که قسمت فوقانی پوست را درگیر می کند. این نوع سرطان باعث پیدایش برجستگی های دردناکی می شود که در مراحل اولیه دچار خونریزی می شوند. این ضایعات همچنین ممکن است شفاف یا اسکار مانند بوده و یا دچار تغییر رنگ شوند. - سرطان سلول سنگفرشی
نوعی سرطان پوست است که از سلول های سنگفرشی منشا می گیرد. این سلول ها خارجی ترین لایه پوست را می سازند. در این نوع سرطان، ضایعات پوسته پوسته، قرمز رنگ و زخم های برجسته در پوست بوجود می آیند. - ملانوم
ناشایع ترین و در عین حال خطرناک ترین شکل سرطان پوست می باشد. ملانوم در ابتدا به صورت یک خال گوشتی غیر معمول دیده می‌شود. خال های گوشتی سرطانی اغلب دارای شکل غیر متقارن، رنگ چندگانه و اندازه بزرگ هستند. این خال ها معمولا در روی قفسه سینه و پشت مردان و ساق پای خانم ها دیده می شوند.
اکثر لکه های پوستی غیر سرطانی هستند. با این حال لازم است در صورت وجود هرگونه خال گوشتی بد شکل یا هرگونه لکه پوستی مشکوک فورا با پزشک فوق تخصص پوست و مو خود مشورت کنید.
۷) سایر علل
بیماری ها و عوامل دیگری که می توانند باعث تغییر رنگ پوست شوند عبارتند از:
- روزاسه
یک بیماری پوستی مزمن است که مشخصه آن برجستگی های قرمز رنگ و پر از چرک می باشد. این ضایعات بینی، گونه ها، و پیشانی را درگیر می کنند. - درماتیت تماسی
زمانی بوجود می آید که پوست به طور مداوم در تماس با مواد شیمیایی محرک قرار گرفته باشد. - خونریزی زیر جلدی
در اثر پارگی عروق خونی به دنبال جراحت، کبودی و یا واکنش های آلرژیک بوجود می آید. - ویتیلیگو
یک بیماری پوستی است که در آن سلول های تولید کننده رنگدانه پوست از بین می روند. - زخم استاز
نوعی التهاب پوستی است که در اندام تحتانی افرادی با گردش خون ضعیف بوجود می آید. - رادیو درمانی
نوعی درمان ضد سرطان می باشد که می تواند باعث پیدایش تاول، خارش و یا پوسته ریزی در پوست شود.
در موارد زیر حتما با پزشک خود ملاقات داشته باشید:
- تغییرات پوستی پایدار
- پیدایش خال گوشتی جدید یا بزرگتر شدن خال گوشتی قبلی
- تغییر اندازه یا شکل خال گوشتی
پزشک معالج معمولا یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و لکه های پوستی شما را بررسی خواهد کرد. وی همچنین تعدادی سوال در مورد پوست تان خواهد پرسید. این سوالات معمولا شامل وارد زیر هستند:
- چه زمانی متوجه تغییر رنگ پوست تان شدید؟
- تغییر رنگ پوست به سرعت اتفاق افتاد یا به کندی؟
- آیا لکه پوستی بوجود آمده دچار تغییر شده است؟
- آیا وضعیت آن بدتر شده است؟
برای تکمیل مراحل درمان خود بهتر است اطمینان حاصل کنید که پزشک خود را از وجود هرگونه آفتاب سوختگی و دیگر آسیب های پوستی آگاه کرده‌اید. همچنین باید بارداری یا هورمون درمانی خود را نیز با پزشک در میان بگذارید. این عوامل ممکن است در تغییرات پوستی بوجود آمده نقش داشته باشند.
اگر پزشک معالج احتمال بدهد که یک بیماری زمینه ای خاص باعث پیدایش مشکلات پوستی شده ممکن است تعدادی آزمایش درخواست کند تا به اطمینان کامل برسد. آزمایشات احتمالی عبارتند از:
- آزمایش خونی
- معاینه با استفاده از لامپ وود(Wood’s lamp) به منظور شناسایی عفونت های قارچی یا باکتریال
- بیوپسی از پوست به منظور بررسی نمونه کوچکی از پوست درگیر در زیر میکروسکوپ از نظر وجود سلول های غیر طبیعی
لکه های پوستی چگونه درمان می شوند؟
درمان لکه های پوستی به علت زمینه‌ای به وجود آورنده آنها بستگی دارد. چنانچه پزشک معالج عامل زمینه‌ای مشخصی را شناسایی کرده باشد در ابتدا نسبت به درمان آن اقدام خواهد کرد. لکه های پوستی ممکن است با درمان های پزشکی یا سنتی و یا ترکیبی از این دو معالجه شوند.
درمان های پزشکی
- درمان با لیزر
در این روش از دستگاه های تولید کننده پرتوهای پر انرژی و لیزرهای متغیر Q برای پرتو تابی به بخش‌های درگیر پوست استفاده می شود. - کرم های موضعی
کرم موضعی هیدروکینون یا رتینول (ویتامین A) ممکن است به بهبود ظاهر لکه های پوستی تیره کمک کند. - لایه بردارهای شیمیایی
لایه بردارهای شیمیایی حاوی اسید سالیسیلیک و اسید گلیکولیک می توانند به منظور برداشتن لایه خارجی پوست تیره مورد استفاده قرار بگیرند.
درمان‌های خانگی
- کرم های بدون نسخه
کرم ویتامین A یا E می تواند به بهبود ظاهر پوست درگیر و تقویت سلامت کلی پوست کمک کند. - آبلیمو
روزانه دو بار آبلیمو را به نواحی تیره پوست بمالید. این کار پس از ۶ تا ۸ هفته به کاهش تیرگی پوست کمک خواهد کرد. - روغن کرچک
این روغن را روزانه دو بار در محل مورد نظر مالیده و یا یک دستمال آغشته به روغن را در هنگام خواب در محل قرار دهید. این کار می تواند به چرب شدن پوست و از بین رفتن ملانین اضافی کمک کند. - ویتامین C
مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین C برای حفظ سلامت پوست الزامی است. میوه های غنی از ویتامین C عبارتند از طالبی، مرکبات و آناناس. - مصرف چای
نوشیدن چای شبدر قرمز، خار مریم و بابا آدم نیز می تواند به کاهش تیرگی پوست کمک کند.
بسیاری از لکه های پوستی بی ضرر هستند. برخی از علل بوجود آورنده این لکه ها نیز تنها به درمان‌های ساده نیاز دارند. سایر علل به وجود آمدن این لکه‌ها ممکن است شدید باشد، بنابراین به درمان طولانی مدتی نیاز خواهد داشت.
سرطان پوست بسیار خطرناک است اما چنانچه در مراحل اولیه شناسایی شود قابل درمان خواهد بود. در نهایت می‌توان گفت مراجعه به پزشک پس از پیدایش تغییرات پوستی بسیار حائز اهمیت است.
منبع: درمانکده
