آبزیان خلیج فارس در خطر انقراض

به گزارش تابناک به نقل از تسنیم ، ایران در محدوده آب‌های خلیج فارس و دریای عمان با دارا بودن حدود 1900 کیلومتر خط ساحلی در مقایسه با کشورهای همسایه حاشیه این دو منبع آبی دارای بالاترین خط ساحلی است.عمق خلیج فارس از غرب به شرق افزایش می یابد به طوری که متوسط عمق 36 متر بوده و حداکثر عمق در تنگه هرمز به حدود 100 متر می رسد. متوسط درجه حرارت سالانه آب های سطحی خلیج فارس برابر با 22 درجه سانتی گراد و درجه شوری آن متغیر و در حدود 40-42 قسمت در هزار است و نسبت به دریای عمان از شوری بالاتری برخوردار است. در مناطق شمال به دلیل ورود آب شیرین به دریا، شوری کم تر و در بخش های جنوبی حوزه و به خصوص در آب های ساحلی به دلیل عمق کم آب و درجه حرارت بالا، حداکثر شوری مشاهده می شود.

آب های خلیج فارس و دریای عمان به عنوان دو محیط آبی و اکوسیستم مناطق گرمسیری، دارای تنوع گونه ای بالایی از آبزیان است به طوری که براساس آخرین آمار و ارقام موجود زیستگاه مناسبی برای زیست حدود 900 گونه ماهی بوده که در حال حاضر قریب به 70 گونه از آن ها در زمره آبزیان تجاری محسوب می شود. گونه‌های مختلف در آب های خلیج فارس و دریای عمان با دیدگاه های متفاوت تجارتی، اکولوژیک، صید سنتی و صنعتی دسته بندی های متفاوتی برای آن ها ارایه شده است که در این مقوله سعی بر آن است که با تکیه بر دیدگاه اکولوژیک، وضعیت ذخایر و به دنبال آن اعمال سیاست های مدیریت شیلاتی با تکیه بر مطالعات داده های تحقیقات شیلات ارایه شود.

از دیدگاه زیست شناختی و ارزیابی ذخایر همواره ضروری است که بخشی از ذخیره یک گونه ماهی دست نخورده باقی مانده تا نسل آتی را احیا کند و به عبارت دیگر وجود فشار صیادی و بهره برداری مداوم در طول سال موجب بهره برداری بیش از حد و لطمه به ذخایر ماهیان خواهد شد. بنابراین ضرورت دارد که همواره بخشی از سال به عنوان زمان ممنوعیت صید گونه یا گروه آبزی اعلام شده تا فرصت احیای ذخایر فراهم شود.

تور ترال ماهی یک روش صید غیرانتخابی (Non-selective) بوده که انواع مختلف آبزیان و سایزهای کوچک و بزرگ آن ها را صید می کند. بنابراین با بازنگری اندازه چشمه ساک انتهایی تور که محل تجمع آبزیان صید شده است، اندازه این چشمه بزرگ تر انتخاب شده تا حتی الامکان ماهیان ریزتر از داخل ساک تور به خارج آن هدایت شوند.

از چند سال گذشته با اجرای یک سیاست مشترک میان موسسه تحقیقات شیلات و سازمان شیلات ایران، محدوده فعالیت کشتی های ترالی ماهی در آب های کم عمق ساحلی ممنوع اعلام شده و این کشتی ها ملزم هستند که از اعماق بالاتر از 10 مایل از ساحل دریای عمان به فعالیت صید و صیادی بپردازند. همان طور که اشاره شد زمان صید آن ها نیز به کم تر از پنج ماه در نیمه نخست سال محدود شده است. در مجموع سعی و تلاش بر آن است که تمامی شناورها (قایق، لنج یا کشتی) در ساحلی که در حقیقت مناطق تخم ریزی و نوزادگاهی آبزیان محسوب می شود، هیچ گونه فعالیت صید و صیادی نداشته باشند; هرچند که گاهی به صورت غیرقانونی این کار انجام می شود. از طرف دیگر در آب های خلیج فارس نتایج تحقیقاتی نشان دادند که فشار بیش از حدی بر ذخایر وارد شده با تمهیدات به عمل آمده فعالیت کشتی های ترالر ماهی در آب های خلیج فارس (بالاخص آب های خوزستان و بوشهر) ممنوع اعلام شدند.
منصور آزاد رئیس اداره شیلات و کشاورزی منطقه آزاد قشم با اشاره به اینکه ذخائر آبزیان در آب‌های خلیج فارس به شدت محدود و دچار آسیب‌های زیادی در تراکم و کمیت گونه‌ها و حجم شده است، اظهار داشت: اگر خواهان حفاظت و بازسازی ذخائر هستیم باید به مبحث آموز‌ش‌ها و برگزاری دوره‌های آموزشی و توجیحی بیش از پیش توجه کنیم و باید گفت که تحقق این امر نیازمند یک همت منطقه‌ای و حتی خواهان تعامل تمامی کشورهای جنوبی حوزه خلیج فارس است چرا که همه باید در این راستا کمک کنند.

وی به نقش جوامع محلی و ساحل‌نشینان در توسعه و یا محدودیت و آسیب‌رسانی به منابع آبزی اشاره و افزود: همواره نقش مردم و بهره‌برداران منابع آبزی از اهمیت بالایی برخوردار بوده است و در این راستا ما در قشم به آموزش جوامع و بهره‌برداران محلی توجه بیش از پیش داریم.

رئیس اداره شیلات و کشاورزی سازمان منطقه آزاد قشم در همین راستا از برنامه‌ریزی در راستای برگزاری چهار دوره آموزشی ویژه تعاونی‌های صیادی با همکاری سازمان بنادر و دریانوردی کشور خبر داد و افزود: این دوره‌ها تا حدود زیادی می‌تواند علاوه بر به روز رسانی اطلاعات و آموزه‌های صیادان، آنها را بیشتر از گذشته متوجه رعایت اصول استاندارد و بایدها و ضرورت‌های حفاظت از منابع آبزی بکند.

آزاد افزود: این دوره‌های آموزشی شامل ملوان صیادی، ناخدایی صیادی کمتر از 12 متر، ناخدایی و کمک ناخدایی صیادی کمتر 24 متر ویژه صیادان و تعاونی‌های صیادی فعال در جزیره قشم خواهد بود.

وی با بیان اینکه تمام تاکید ما و کارشناسان حوزه آبزی بر رعایت اصول صید و اجرای روش‌های غیرمخرب صیادی است، ادامه داد: این دوره‌های آموزشی جهت ترویج روش‌های صیادی غیرمخرب و همسو با هدف‌‌‌‌‌‌گذاری صورت گرفته برای حفظ و بازسازی ذخایر آب های منطقه برگزار می‌شود.

رئیس اداره شیلات و کشاورزی سازمان منطقه آزاد قشم افزود: افزایش ایمنی دریانوردی، کاهش حوادث دریایی و آشنایی با آموزش‌های لازم جهت استفاده از فناوری و تجهیزات به روز دیگر اهداف برگزاری این دوره‌های آموزشی است.

آزاد در پایان با بیان اینکه به شرکت کنندگان در این دوره‌های آموزشی مدارک و گواهینامه رسمی و مورد تایید سازمان بنادر و دریانوردی اهدا می‌شود خاطرنشان کرد: مدیریت مشارکتی در حفظ و بازسازی ذخائر دریایی بدون مشارکت صیادان امکان ‌ذیر نبوده و صیادان و بهره‌برداران دریا در کنار سایر بخش‌ها باید نسبت به بازسازی و حفظ ذخائر مشارکت و همکاری داشته باشند.