واعظ موسوي:
روانشناسان را به فدراسيون‌ها تحميل نكنيد
بيان اسم ورزشكار فقط بايد با تصميم مربي انجام گيرد. در اين شرايط با توافقي كه مربي با ورزشكار انجام مي‌دهد، به اين نتيجه برسند كه موقعيت ورزشكار را پيش‌بيني كنند و اين موقعيت را اعلام كنند يا نه. در بعضي از شرايط و براي بعضي از ورزشكار‌ها، بيان رنگ مدال قبل از شروع مسابقه مي‌تواند سطح انگيزش را بالا ببرد اما ممكن است اين كار بر عملكرد ورزشكار ديگر تاثير منفي بگذارد.
بحث روانشناسي ورزش از پانزده سال گذشته در ايران مطرح شد و علي‌رغم مخالفت‌هايي كه در ابتدا با اين موضوع صورت مي‌گرفت، كم كم توانست جاي خود را در ميان جامعه ورزش باز كند.
با رونق گرفتن فعاليت روانشناسي ورزشي، كميته ملي المپيك و مركز روانشناسي آكادمي ملي المپيك در كنار هم در جهت ارتقاي سطح رواني ورزشكاران و متقاعد ساختن فدراسيون‌ها به بهره‌گيري از نظرات روانشناسان تلاش كردند.
از صحبتهاي واعظ موسوي كه هم‌اكنون مسووليت مركز روانشناسي ورزش و كميسون روانشناسي ستاد تداركاتي بازي‌هاي آسيايي گوانگ‌جو را بر عهده دارد اين چنين برداشت مي‌شود كه تنها كسي كه بايد در مورد صلاحيت مشاوران ورزشي صحبت كند رييس كميسيون روانشناسي است و نبايد با تحميل روانشناسان به فدراسيون‌ها ارزش روانشناسي ورزش را پايين بياوريم.
متن مصاحبه واعظ موسوي در زير آمده است:
* در ارتباط با مركز روانشناسي ورزش توضيح مي‌دهيد.
ـ مركز روانشناسي ورزش از مراكز آكادمي ملي المپيك است كه در سال 1384 تاسيس شده است. وظيفه اصلي اين مركز، ايجاد فرهنگ مشاوره ذهني بين ورزشكاران در سطح تيم‌هاي ملي است. نظر به اينكه وظيفه اصلي آكادمي، حمايت از تيم‌هاي ملي است، اين مركز نيز به تبع آكادمي ملي المپيك با هدف حمايت و ارتقا بخشي سطح تيم‌هاي ملي شروع به كار كرده است. مركز روانشناسي ورزش حمايت خود را از طريق مشاوره، آموزش‌هاي لازم و در اختيار گذاشتن مكتوباتي كه به درد ورزشكار و مربي مي‌خورد، انجام مي‌دهد. مركز روانشناسي ورزش در پنج سال گذشته جزو فعال‌ترين مراكز آكادمي ملي المپيك بوده است كه اكثر اوقات بيش از برنامه‌هاي ثبت شده سالانه خود خدمت كرده است.
* در گذشته مركز روانشناسي ورزش چندان مورد توجه فدراسيون‌هاي ورزشي نبود. حالا شرايط به چه صورت است؟
ـ مطمئنا تا رسيدن به سطح رضايت كامل فاصله داريم. براي اينكه به بهترين حالت برسيم 10 ـ 15 سال زمان نياز است. اما از روند پيشرفت امور ـ يعني از تغييرات سالانه ـ راضي هستيم.
* فعاليت كميسيون روانشناسي ستاد تداركاتي بازي‌هاي آسيايي و المپيك چگونه پيگيري مي‌شود؟
ـ همه آنچه كه مربوط به گوانگ‌جو است را كميسيون روانشناسي كميته تداركاتي انجام مي‌دهد. اما مركز روانشناسي آكادمي ملي المپيك يك كار يكنواخت و دائم دارد و فعاليت‌هاي خود را چه در زماني كه مسابقه باشد و چه خارج از فصل مسابقه، انجام مي‌دهد اما كميسيون روانشناسي فقط به خاطر مسابقات تشكيل شده و با پايان يافتن ديدارها، منحل مي‌شود. با ابلاغي كه از سوي دبيركل كميته ملي المپيك دريافت كرده‌ام، به عنوان مسوول كميسيون روانشناسي ستاد تداركاتي برگزيده شدم و به من مسووليت داده شد تا با تشكيل تيمي از مشاورين مهارت‌هاي ذهني از تيم‌هاي اعزامي به گوانگ‌جو حمايت روانشناختي داشته باشيم.
حقيقتا در اين خصوص حساسيت‌هايي دارد، به نظر من كسي كه مشاور مهارت‌هاي ذهني است، از نقطه نظر تخصصي، مستقل عمل مي‌كند و زير نظر هيچ كس كار نمي‌كند. درست مثل پزشك متخصص در يك بيمارستان كه از ديد تخصصي كاملا مستقل است اما از نظر چارچوب اداري با رييس بيمارستان هماهنگ است. بنابراين صلاحيت مشاورين مهارت‌هاي ذهني، رييس كميسيون روانشناسي ورزش (و نه هيچ كس ديگري) تشخيص دهد.
* استقبال از خدمات روانشناسي ستاد تداركاتي چگونه بوده است؟
ـ حساسيتي كه وجود دارد اين است كه استفاده از خدمات مشاوره‌اي كلا داوطلبانه است يعني هيچ كس (نه ورزشكار و نه مربي) را نمي‌توان وادار به استفاده از خدمات متخصصين روانشناسي كرد. ورزشكار و مربي بايد به جايي برسند كه خودشان احساس نياز كنند كه بايد با كسي مشورت كنند و ميزاني كه ورزشكار يا مربي به مشورت احساس نياز مي‌كند بستگي به اشراف اين آدم به توانايي‌هاي خودش دارد. اگر اين فرد در مرحله‌ي مقدماتي باشد، اصلا احساس نياز نخواهد كرد و اگر ما خودمان را به زور به چنين كسي تحميل كنيم، از مشاوره نتيجه‌اي نخواهيم گرفت. من نظرم اين است كه بهترين شيوه كاركرد اين كميسيون، اين است كه قابليت‌هاي خدمات رساني خود را به اطلاع فدراسيون‌هاي ورزشي برسانيم و مشاورين ما در اردوهاي تيم‌هاي ملي حاضر شوند و اين خدمات را معرفي كنند اما اجباري براي استفاده از خدمات ايجاد نكنند. مشاورين در مركز روانشناسي حضور داشته باشند و خدمات خود را به مراجعه کنندگان که اعضا و مربيان تيم ها هستند ارائه کنند و البته در مواقع لزوم به اردوه ها هم بروند. تاكيد مي‌كنم كه اصرار پي در پي به فدراسيون‌ها براي استفاده کردن از خدمات روانشناسي، هم ارزش و هم سودمندي اين خدمات را كم مي‌كند.
* امكانات مركز را چگونه توصيف مي كنيد؟
ـ ما از آنچه آكادمي در اختيارمان قرار داده رضايت داريم چرا كه آكادمي ملي المپيك براي پيشبرد اهداف مركز روانشناسي از هيچ كوششي مضايقه نكرده است اما مطمئنا اگر امكانات بيشتر باشد، ما بيشتر فعاليت خواهيم كرد. حالا مجبوريم كارگاه‌هاي آموزشي خود را در كلاسي كه بخشي از آن را با پرده (جهت انجام مشاوره) جدا كرده‌ايم، برگزار كنيم. ما مي‌دانيم كه آكادمي در حال حاضر توانايي گسترش فضاي فيزيكي را ندارد اما با وضعيت فعلي، امورات خود را جلو مي‌بريم و شكايتي نداريم. ما آماده‌ايم كه هرگاه امكانات فراهم شد، قابليت‌ها و فعاليت‌هاي خود را گسترش دهيم.
* روزانه چند ورزشكار به مركز روانشناسي آكادمي مراجعه مي‌كنند؟
ـ به علت مخلوط شدن فعاليت‌هاي كميته ملي المپيك و مركز روانشناسي، جدا كردن مراجعين غير ممكن است. اما با اين حال مي‌توانيم بگوييم كه مركز مشاوره سالانه 30 كارگاه آموزشي براي فدراسيون‌ها برگزار مي‌كنند.
* هرچه بيشتر به بازي‌هاي گوانگ‌جو نزديك‌تر مي‌شويم، حساسيت كسب مقام چهارمي در آن بازي‌ها بيشتر مي‌شوند. بيان كسب چنين جايگاهي توسط مسوولين در سطح انگيزش ورزشكاران تاثير مثبت دارد يا منفي؟
- مسئولين ورزش و آنهايي كه براي آينده ورزش تصميم گيري مي‌كنند مي‌توانند در سطح خود تعيين هدف كنند و براساس اين تعيين هدف، برنامه‌ريزي كنند. با اين حال فرآيند تعيين هدف و برنامه‌ريزي در سطح تيم فقط و فقط زير نظر گروه مربيان است و اعضاي تيمي كه زير نظر يك مربي خاص كار مي‌كنند نبايد به اين اهميت دهد كه مسوولين چه هدفي را تعيين كرده‌اند. ورزشکاران فرآيند تعيين هدف را با کمک گروه مربيان انجام مي دهند. ما فرآيند تعيين هدف را بر اساس چند مولفه انجام مي‌دهيم:
1ـ قابليت جسماني و رواني و مهارت ورزشكار در زماني كه تعيين هدف مي‌شود.
2ـ پيش‌بيني اين قابليت در هنگام مسابقه.
3ـ ميزان پشتيباني و حمايت روانشناختي و جامعه‌شناختي كه سيستم حمايت كننده انجام مي‌دهد، ضرب در ضريبي از عناصر غير قابل پيش‌بيني.
بنابراين گمان مي‌كنم كه بهترين راه دست‌يابي به اهداف اين باشد كه به دور از سروصداهايي كه ممكن است در رسانه‌ها ايجاد شود صميمانه از اعماق قلب‌مان از تيم‌هايمان پشتيباني كنيم.
* در يكي از جلسات مسوولان بيان كردند كه تا قبل از شروع بازي‌هاي گوانگ‌جو فدراسيون‌ها بايد نام ورزشكاران مدال‌آور را همراه با رنگ مدال آن‌ها معرفي كنند. به نظر شما اين كار از لحاظ روانشناسي درست است؟
ـ بيان اسم ورزشكار فقط بايد با تصميم مربي انجام گيرد. در اين شرايط با توافقي كه مربي با ورزشكار انجام مي‌دهد، به اين نتيجه برسند كه موقعيت ورزشكار را پيش‌بيني كنند و اين موقعيت را اعلام كنند يا نه. در بعضي از شرايط و براي بعضي از ورزشكار‌ها، بيان رنگ مدال قبل از شروع مسابقه مي‌تواند سطح انگيزش را بالا ببرد اما ممكن است اين كار بر عملكرد ورزشكار ديگر تاثير منفي بگذارد. بنابراين بهتر است سازمان تربيت بدني و كميته ملي المپيك بر اين موضوع اصراري نداشته باشند و براي تصميم‌گيري در اين خصوص را با کادر متخصص مشورت كنند.
با رونق گرفتن فعاليت روانشناسي ورزشي، كميته ملي المپيك و مركز روانشناسي آكادمي ملي المپيك در كنار هم در جهت ارتقاي سطح رواني ورزشكاران و متقاعد ساختن فدراسيون‌ها به بهره‌گيري از نظرات روانشناسان تلاش كردند.
از صحبتهاي واعظ موسوي كه هم‌اكنون مسووليت مركز روانشناسي ورزش و كميسون روانشناسي ستاد تداركاتي بازي‌هاي آسيايي گوانگ‌جو را بر عهده دارد اين چنين برداشت مي‌شود كه تنها كسي كه بايد در مورد صلاحيت مشاوران ورزشي صحبت كند رييس كميسيون روانشناسي است و نبايد با تحميل روانشناسان به فدراسيون‌ها ارزش روانشناسي ورزش را پايين بياوريم.
متن مصاحبه واعظ موسوي در زير آمده است:
* در ارتباط با مركز روانشناسي ورزش توضيح مي‌دهيد.
ـ مركز روانشناسي ورزش از مراكز آكادمي ملي المپيك است كه در سال 1384 تاسيس شده است. وظيفه اصلي اين مركز، ايجاد فرهنگ مشاوره ذهني بين ورزشكاران در سطح تيم‌هاي ملي است. نظر به اينكه وظيفه اصلي آكادمي، حمايت از تيم‌هاي ملي است، اين مركز نيز به تبع آكادمي ملي المپيك با هدف حمايت و ارتقا بخشي سطح تيم‌هاي ملي شروع به كار كرده است. مركز روانشناسي ورزش حمايت خود را از طريق مشاوره، آموزش‌هاي لازم و در اختيار گذاشتن مكتوباتي كه به درد ورزشكار و مربي مي‌خورد، انجام مي‌دهد. مركز روانشناسي ورزش در پنج سال گذشته جزو فعال‌ترين مراكز آكادمي ملي المپيك بوده است كه اكثر اوقات بيش از برنامه‌هاي ثبت شده سالانه خود خدمت كرده است.
* در گذشته مركز روانشناسي ورزش چندان مورد توجه فدراسيون‌هاي ورزشي نبود. حالا شرايط به چه صورت است؟
ـ مطمئنا تا رسيدن به سطح رضايت كامل فاصله داريم. براي اينكه به بهترين حالت برسيم 10 ـ 15 سال زمان نياز است. اما از روند پيشرفت امور ـ يعني از تغييرات سالانه ـ راضي هستيم.
* فعاليت كميسيون روانشناسي ستاد تداركاتي بازي‌هاي آسيايي و المپيك چگونه پيگيري مي‌شود؟
ـ همه آنچه كه مربوط به گوانگ‌جو است را كميسيون روانشناسي كميته تداركاتي انجام مي‌دهد. اما مركز روانشناسي آكادمي ملي المپيك يك كار يكنواخت و دائم دارد و فعاليت‌هاي خود را چه در زماني كه مسابقه باشد و چه خارج از فصل مسابقه، انجام مي‌دهد اما كميسيون روانشناسي فقط به خاطر مسابقات تشكيل شده و با پايان يافتن ديدارها، منحل مي‌شود. با ابلاغي كه از سوي دبيركل كميته ملي المپيك دريافت كرده‌ام، به عنوان مسوول كميسيون روانشناسي ستاد تداركاتي برگزيده شدم و به من مسووليت داده شد تا با تشكيل تيمي از مشاورين مهارت‌هاي ذهني از تيم‌هاي اعزامي به گوانگ‌جو حمايت روانشناختي داشته باشيم.
حقيقتا در اين خصوص حساسيت‌هايي دارد، به نظر من كسي كه مشاور مهارت‌هاي ذهني است، از نقطه نظر تخصصي، مستقل عمل مي‌كند و زير نظر هيچ كس كار نمي‌كند. درست مثل پزشك متخصص در يك بيمارستان كه از ديد تخصصي كاملا مستقل است اما از نظر چارچوب اداري با رييس بيمارستان هماهنگ است. بنابراين صلاحيت مشاورين مهارت‌هاي ذهني، رييس كميسيون روانشناسي ورزش (و نه هيچ كس ديگري) تشخيص دهد.
* استقبال از خدمات روانشناسي ستاد تداركاتي چگونه بوده است؟
ـ حساسيتي كه وجود دارد اين است كه استفاده از خدمات مشاوره‌اي كلا داوطلبانه است يعني هيچ كس (نه ورزشكار و نه مربي) را نمي‌توان وادار به استفاده از خدمات متخصصين روانشناسي كرد. ورزشكار و مربي بايد به جايي برسند كه خودشان احساس نياز كنند كه بايد با كسي مشورت كنند و ميزاني كه ورزشكار يا مربي به مشورت احساس نياز مي‌كند بستگي به اشراف اين آدم به توانايي‌هاي خودش دارد. اگر اين فرد در مرحله‌ي مقدماتي باشد، اصلا احساس نياز نخواهد كرد و اگر ما خودمان را به زور به چنين كسي تحميل كنيم، از مشاوره نتيجه‌اي نخواهيم گرفت. من نظرم اين است كه بهترين شيوه كاركرد اين كميسيون، اين است كه قابليت‌هاي خدمات رساني خود را به اطلاع فدراسيون‌هاي ورزشي برسانيم و مشاورين ما در اردوهاي تيم‌هاي ملي حاضر شوند و اين خدمات را معرفي كنند اما اجباري براي استفاده از خدمات ايجاد نكنند. مشاورين در مركز روانشناسي حضور داشته باشند و خدمات خود را به مراجعه کنندگان که اعضا و مربيان تيم ها هستند ارائه کنند و البته در مواقع لزوم به اردوه ها هم بروند. تاكيد مي‌كنم كه اصرار پي در پي به فدراسيون‌ها براي استفاده کردن از خدمات روانشناسي، هم ارزش و هم سودمندي اين خدمات را كم مي‌كند.
* امكانات مركز را چگونه توصيف مي كنيد؟
ـ ما از آنچه آكادمي در اختيارمان قرار داده رضايت داريم چرا كه آكادمي ملي المپيك براي پيشبرد اهداف مركز روانشناسي از هيچ كوششي مضايقه نكرده است اما مطمئنا اگر امكانات بيشتر باشد، ما بيشتر فعاليت خواهيم كرد. حالا مجبوريم كارگاه‌هاي آموزشي خود را در كلاسي كه بخشي از آن را با پرده (جهت انجام مشاوره) جدا كرده‌ايم، برگزار كنيم. ما مي‌دانيم كه آكادمي در حال حاضر توانايي گسترش فضاي فيزيكي را ندارد اما با وضعيت فعلي، امورات خود را جلو مي‌بريم و شكايتي نداريم. ما آماده‌ايم كه هرگاه امكانات فراهم شد، قابليت‌ها و فعاليت‌هاي خود را گسترش دهيم.
* روزانه چند ورزشكار به مركز روانشناسي آكادمي مراجعه مي‌كنند؟
ـ به علت مخلوط شدن فعاليت‌هاي كميته ملي المپيك و مركز روانشناسي، جدا كردن مراجعين غير ممكن است. اما با اين حال مي‌توانيم بگوييم كه مركز مشاوره سالانه 30 كارگاه آموزشي براي فدراسيون‌ها برگزار مي‌كنند.
* هرچه بيشتر به بازي‌هاي گوانگ‌جو نزديك‌تر مي‌شويم، حساسيت كسب مقام چهارمي در آن بازي‌ها بيشتر مي‌شوند. بيان كسب چنين جايگاهي توسط مسوولين در سطح انگيزش ورزشكاران تاثير مثبت دارد يا منفي؟
- مسئولين ورزش و آنهايي كه براي آينده ورزش تصميم گيري مي‌كنند مي‌توانند در سطح خود تعيين هدف كنند و براساس اين تعيين هدف، برنامه‌ريزي كنند. با اين حال فرآيند تعيين هدف و برنامه‌ريزي در سطح تيم فقط و فقط زير نظر گروه مربيان است و اعضاي تيمي كه زير نظر يك مربي خاص كار مي‌كنند نبايد به اين اهميت دهد كه مسوولين چه هدفي را تعيين كرده‌اند. ورزشکاران فرآيند تعيين هدف را با کمک گروه مربيان انجام مي دهند. ما فرآيند تعيين هدف را بر اساس چند مولفه انجام مي‌دهيم:
1ـ قابليت جسماني و رواني و مهارت ورزشكار در زماني كه تعيين هدف مي‌شود.
2ـ پيش‌بيني اين قابليت در هنگام مسابقه.
3ـ ميزان پشتيباني و حمايت روانشناختي و جامعه‌شناختي كه سيستم حمايت كننده انجام مي‌دهد، ضرب در ضريبي از عناصر غير قابل پيش‌بيني.
بنابراين گمان مي‌كنم كه بهترين راه دست‌يابي به اهداف اين باشد كه به دور از سروصداهايي كه ممكن است در رسانه‌ها ايجاد شود صميمانه از اعماق قلب‌مان از تيم‌هايمان پشتيباني كنيم.
* در يكي از جلسات مسوولان بيان كردند كه تا قبل از شروع بازي‌هاي گوانگ‌جو فدراسيون‌ها بايد نام ورزشكاران مدال‌آور را همراه با رنگ مدال آن‌ها معرفي كنند. به نظر شما اين كار از لحاظ روانشناسي درست است؟
ـ بيان اسم ورزشكار فقط بايد با تصميم مربي انجام گيرد. در اين شرايط با توافقي كه مربي با ورزشكار انجام مي‌دهد، به اين نتيجه برسند كه موقعيت ورزشكار را پيش‌بيني كنند و اين موقعيت را اعلام كنند يا نه. در بعضي از شرايط و براي بعضي از ورزشكار‌ها، بيان رنگ مدال قبل از شروع مسابقه مي‌تواند سطح انگيزش را بالا ببرد اما ممكن است اين كار بر عملكرد ورزشكار ديگر تاثير منفي بگذارد. بنابراين بهتر است سازمان تربيت بدني و كميته ملي المپيك بر اين موضوع اصراري نداشته باشند و براي تصميم‌گيري در اين خصوص را با کادر متخصص مشورت كنند.
