اقتدار نظامی هست، اما سپر امنیتی هوشمند را سریع‌تر تقویت کنیم

به گزارش تابناک، در سال‌های اخیر، ایران در حوزه نظامی و دفاعی، به ویژه در صنایع موشکی، پهپادی و جنگ الکترونیک، به پیشرفت‌های قابل توجهی دست یافته است؛ پیشرفت‌هایی که نه تنها موجب افزایش توان بازدارندگی کشور شده، بلکه جایگاه جمهوری اسلامی را در معادلات منطقه‌ای و جهانی به شکلی محسوس ارتقا داده است.

این قدرت نظامی و دفاعی، نتیجه سال‌ها تلاش شبانه‌روزی متخصصان داخلی، جوانان متعهد و فرماندهان دلسوزی است که با وجود فشارها، تحریم‌ها و تهدیدات، از پای ننشستند.

اما در میان این موفقیت‌ها، یک حوزه حساس و بسیار مهم، مغفول مانده است: امنیت داخلی از جنس فناوری‌های نوین؛ مقابله با جاسوسی، نفوذ، ترور و اقدامات ضد امنیتی نه فقط با ابزار کلاسیک، بلکه با ابزار‌های مدرن و دیجیتال.

ما سال‌هاست که در عرصه ساخت ابزار‌های تهاجمی پیشرو شده‌ایم، اما متاسفانه در حوزه ابزار‌های دفاعی نرم، به خصوص امنیت سایبری، فناوری‌های ضدجاسوسی، کشف نفوذ، شناسایی تهدیدات فناورانه و توسعه سامانه‌های پیش هشدار، رشد متناسبی نداشته‌ایم. این نابرابری، امروز به تهدیدی جدی برای امنیت ملی بدل شده است.

از ترور شهید دکتر مسعود علیمحمدی در سال 1388 گرفته تا حذف فیزیکی فرماندهان سپاه و دانشمندان هسته‌ای در جریان جنگ اخیر، همه این موارد نشانه‌ای از یک شکاف عمیق در زیرساخت امنیتی‌ ـ‌ فناورانه کشور است.

واقعیت این است که دشمن دیگر فقط با یک جاسوس یا خبرچین عملیات نمی‌کند؛ بلکه از ماشین، الگوریتم، ماهواره، هوش مصنوعی، شنود از راه دور، درون‌های خودران و سیستم‌های پردازش داده استفاده می‌کند تا هدفی را شناسایی و در لحظه‌ای مشخص حذف کند.

نمونه روشن این مسئله، ترور شهید هنیه در تهران است. با وجود آنکه محل اقامت ایشان چندین بار تغییر داده شده بود، دشمن توانست محل دقیق او را ردیابی و همان نقطه را با دقت هدف قرار دهد. آیا این کار یک عامل نفوذی بود؟ یا یک سامانه ردیابی تصویری، پردازش سیگنال‌های رفتاری و تحلیل حرکات دیجیتالی از طریق ماهواره و ابزار‌های بیومتریک؟ شواهد می‌گویند: این ترور یک عملیات تکنولوژیک بوده، نه صرفا انسانی.

یا در مورد شهید طهرانچی که در ارتفاع هدف قرار گرفت، نشان می‌دهد که دشمن به ابزار‌هایی مجهز است که حتی در فضا‌های به ظاهر امن هم توان نقطه‌زنی دارد. این یعنی جنگ امروز، جنگ فناوری است و اگر ما به فناوری مجهز نباشیم، هرچقدر هم قدرت نظامی کلاسیک داشته باشیم باز هم غافلگیر خواهیم شد.

وقتی شهید فخری‌زاده با ابزاری هدف قرار گرفت که هنوز جزئیاتش به طور رسمی روشن نشده و برخی آن را سلاح خودکار کنترل شده از راه دور با سامانه تشخیص چهره می‌دانند، آیا این نشان نمی‌داد که دشمن، سال‌هاست وارد سطح جدیدی از نبرد امنیتی شده اما ما همچنان در گذشته مانده‌ایم؟

مسئله فقط جاسوس نیست؛ مسئله ماشین است. دشمن امروز از تلفیق داده، الگوریتم، پردازش صوت، تصویر، سیگنال و اطلاعات حرکتی استفاده می‌کند تا حتی بی‌نیاز از عامل میدانی، عملیات خود را پیش ببرد. این یعنی امنیت ما باید فناورانه، چندلایه، تحلیلی و پیش‌نگر باشد.

اما آیا ما هم در پاسخ، راهبرد‌های فناورانه‌ای اتخاذ کرده‌ایم؟ آیا بودجه‌ای مستقل، مراکزی پژوهشی، ساختار‌های تخصصی و نگاه آینده‌محور در این حوزه فعال کرده‌ایم؟ آیا به همان اندازه‌ای که به موشک‌سازی بها دادیم، به امنیت دیجیتال، امنیت شخصی هوشمند و سامانه‌های ضد نفوذ دیجیتال اهمیت دادیم؟

واقعیت تلخ این است که در عین قدرت نظامی، ما در حوزه امنیت فناورانه عقب مانده‌ایم.

اگر پس از ترور شهید علیمحمدی در سال 88، مسئله‌ امنیت علمی و انسانی را جدی می‌گرفتیم و در کنار تحلیل کلاسیک، به سمت فناوری‌های بومی امنیتی می‌رفتیم، شاید ترور‌های بعدی رخ نمی‌داد. امنیت بدون فناوری، امروز دیگر معنی ندارد.

باید به این باور برسیم که دیگر نمی‌توان امنیت را فقط به یک دایره بسته امنیتی سپرد. امروز امنیت نیازمند پیوند جدی با علم، فناوری، دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و نخبگان جوان است. همانطور که در حوزه موشکی، میدان را به جوانان دادیم و نتیجه گرفتیم، امروز نیز باید در حوزه امنیت فناورانه این میدان را باز کنیم.

ما در جنگ 12 روزه اخیر دیدیم که دشمن با دقت، سرعت و فناوری عمل کرد. در روز‌های اول جنگ، ترور‌هایی اتفاق افتاد که شبیه‌تر به یک "نقطه‌زنی با هوش مصنوعی" بود تا یک عملیات میدانی ساده.

اگر امروز باز هم مسئله نفوذ را صرفا در قالب پرونده‌سازی‌های کلاسیک و بازداشت‌های پسینی ببینیم، فردا دوباره غافلگیر خواهیم شد.

امنیت آینده، وابسته به نوآوری امروز است. ما باید به هوش مصنوعی بومی، تحلیل داده‌های تهدیدمحور، الگوریتم‌های کشف نفوذ و فناوری‌های هشدار زودهنگام مجهز شویم. اگر ندانیم شهید فخری‌زاده با چه مکانیزمی هدف قرار گرفت، اگر هنوز ندانیم شهید هنیه چگونه شناسایی شد، یعنی ما در میدان نبرد امنیتی، چند گام از دشمن عقب هستیم و اگر عقب باشیم، باید هزینه بدهیم.  

اگر غفلت کنیم، ممکن است نام‌های دیگری نیز به فهرست شهدا افزوده شود؛ و باز هم بپرسیم چه شد که نفهمیدیم؟ پس باید همین امروز تصمیم بگیریم؛  نه برای ساخت موشک که در آن موفق بوده‌ایم، بلکه برای ساخت یک سپر فناورانه بومی، هوشمند، و آینده‌نگر برای امنیت ملی‌مان؛ تا آینده را ببریم، نه آنکه باز هم غافلگیرش شویم.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات متعدد خود، بار‌ها تأکید کرده‌اند که "ایران قوی" فقط با تکیه بر قدرت نظامی محقق نمی‌شود، بلکه لازمه آن، اقتدار در علم، فناوری، اقتصاد، امنیت و انسجام داخلی است. معظم‌له صراحتا فرموده‌اند: «اگر ایران قوی باشد، دشمن ناامید می‌شود و جرات تعرض نمی‌یابد.»

این فرمایش روشن می‌سازد که برای قوی شدن، باید همه ابعاد قدرت ملی، بویژه قدرت امنیتی فناورانه را جدی گرفت.

کشوری که از نظر علمی و فناورانه در حوزه مقابله با نفوذ، ترور و جنگ ترکیبی مجهز نباشد، نمی‌تواند در برابر تهدیدات نوین ایمن بماند. اگر ما می‌خواهیم به سمت "ایران قوی" حرکت کنیم، باید همان‌ قدر که برای موشک و پهپاد سرمایه‌گذاری کردیم، در ساخت سپر هوشمند امنیت ملی مبتنی بر فناوری روز هم سرمایه‌گذاری کنیم.