کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکههای فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامههای مختلف اعم از برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایهگذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایهگذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسیها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل میشود.
ریاست بانک
ریاست
بانک مرکزی ایران یکی از حساسترین سمتهای اقتصادی کشور است که در سالهای گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکههای فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداختهای ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حسابهای وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی و شهرداریها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آنها متعلق به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی و یا شهرداریها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آنها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قراردادهای پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانهها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکتهای دولتی (۵) و شهرداریها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداریها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد براتها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانکها (۶) و دادن اعتبار به بانکها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولتهای خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانکهای خارج و یا نگاهداری حساب بانکهای داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانکهای داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامههای مختلف اعم از برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداختها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاستهای پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهمترین ابزارهای سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفتهاند عبارت اند از:
نرخهای ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطافپذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفتهاست.
تعیین نرخ سود سپرد هها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانکها بودهاست.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بودهاست.
سپرده ویژه بانکها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبودهاست.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمانها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
معاون نظارت بانک مرکزی نیز اسفند ۱۴۰۲ درباره تخلف بانکها گفت: با توجه به نتایج بازرسیهای انجام شده در شبکه بانکی کشور، مشخص شد همچنان ۶ بانک ، بیشترین تخلفات را در زمینه رعایت نرخ های سود بانکی سپردهها داشتهاند.
کد خبر: ۱۲۴۰۰۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۹
بانک همیشه به عنوان یک روش سرمایه گذاری مطمئن، یکی از انتخابهای سرمایه گذران بوده است. از عوامل مهمی که مردم را ترغیب میکند تا سرمایههای خود را به بانکها بسپارند، سود بانکی است. اما تعیین نرخ سود بانکی هر ساله براساس بخشنامه بانک مرکزی است و همیشه این گونه نیست که بازار بانکی تعیین کننده آن باشد؛ امسال نیز بخشنامهای در این خصوص صادر شده است.
کد خبر: ۱۲۳۹۹۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۹
بانک مرکزی، واقعا از نرخ مصوب حمایت می کند؟
یکی از مهمترین تخلفهای بانکها از منظر سیاست گذار پولی، بی توجهی به نرخهای مصوب برای جذب سپرده و ارائه تسهیلات به متقاضیان است. موضوعی که در دورههای مختلف روسای بانک مرکزی بوده و حالا به رغم هشدار سال گذشته فرزین، بازهم تداوم این تخلف را شاهد هستیم.
کد خبر: ۱۲۳۹۸۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۱۰
بانک مرکزی با ارسال بخشنامهای باردیگر به بانکها هشدار داد که در صورت عدم رعایت نرخهای سود مصوب شورای پول و اعتبار، باید منتظر سلب صلاحیت باشند.
کد خبر: ۱۲۳۹۷۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۸
حامد موسوی، فعال بازار سرمایه پاسخ داد:
تالار شیشهای در حالی معاملات روز دوشنبه ۷ خرداد ماه ۱۴۰۳ را پشت سر گذاشت که شاخص کل، بیش از ۲۲ هزار واحد افت را تجربه کرد؛ هرچند که در ساعات پایانی بازار، تقاضا افزایش پیدا کرد و ۲۰ درصد نمادها در محدوده مثبت قرار گرفتند. در ابتدای معاملات امروز سهشنبه ۸ خرداد ماه ۱۴۰۳، شاخص کل بورس، کاهش یکهزار و ۱۲۵ واحدی را ثبت کرد و در ارتفاع ۲ میلیون و ۵۷ هزار واحدی قرار گرفت. حامد موسوی، کارشناس و فعال بازار سرمایه در گفتوگو با نبض بورس به دلایل عمده ریزشهای بورس پرداخت.
کد خبر: ۱۲۳۹۷۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۸
رئیس کل بانک مرکزی ، گفت: رشد نقطه به نقطه میانگین قیمت مسکن در شهر تهران به عنوان نمایهای از تغییرات قیمت مسکن در کل کشور، در اردیبهشت امسال در مقایسه با مقطع مشابه سال گذشته کاهش قابل توجهی داشت.
کد خبر: ۱۲۳۹۳۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۶
نخستین روز هفته؛ روند کاهشی بورس، سکه و دلار
این روزها، فعالان بازار سهام از سردرگمی و کمرمقی این بازار گلایه دارند و به نظر میرسد، فضای رکودی بازارهای مالی در بورس نیز رقم خورده و نیازمند تدبیر از سوی مسئولان اقتصادی دولت است.
کد خبر: ۱۲۳۹۲۲۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۵
در هفته گذشته سومین حراج اوراق مشارکت دولتی برگزار شده که طی آن حدود ۲ همت از ۳۵ همت اوراق عرضه شده به فروش رسیده است.
کد خبر: ۱۲۳۹۲۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۵
روند بازدهی بازارهای دارایی در اردیبهشت ۱۴۰۳
با گذشت دو ماه از سال، نگاهی به فراز و فرود بازدهی بازارها نشان میدهد، در این مدت بر خلاف پیش بینی برخی کارشناسان، شاخص ارزی بازدهی منفی به ثبت رسانده و از قله ۷۰ هزار تومانی هفته پایانی فروردین فاصله معناداری گرفته است.
کد خبر: ۱۲۳۸۴۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۱
کالاهایی که در سال گذشته با ارز ترجیحی، نیمایی و اشخاص وارد کشور شد
بانک مرکزی تاکید دارد، تخصیص و تامین ارز بر اساس ثبت سفارشهای انجام شده توسط وزارتخانه متولی صورت پذیرفته و این بانک دخل و تصرفی در انتخاب نوع کالا، مقدار کالا و شخص واردکننده کالا و خدمات ندارد.
کد خبر: ۱۲۳۸۱۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۳۰
اولین روز بازار ارز و سکه؛
بازار ارز و سکه در ادامه روند نزولی هفته گذشته، امروز هم با کاهش نرخها همراه بودند. به گونهای که بهای دلار در بازار غیررسمی در معاملات پشت خطی، کانال ۵۷ هزار تومان را از دست داده است و به محدوده ۵۶۹۵۰ هزار تومان رسیده است؛ نرخی که در مقایسه با هفتههای اخیر، کاهش حدود ۱۲ هزار تومانی را نشان میدهد.
کد خبر: ۱۲۳۸۰۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۹
بهروز مرادی اعلام کرد برای اولین بار در تاریخ بانکداری کشور مجوز وبشهر برای تملک ۳۳ درصدی بانک اقتصاد نوین توسط بانک مرکزی ابلاغ شد.
کد خبر: ۱۲۳۷۹۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۹
در کنار خبری که دلار را در سرازیری انداخت، رئیس کل بانک مرکزی در دیدار با نمایندگان منتخب در دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، از تصمیم مهمی خبر داده است که میتواند به ثبات بازار ارز و تعدیل نرخها کمک کند.
کد خبر: ۱۲۳۷۵۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۶
بانک مرکزی در بخشنامهای به بانکهای عامل، شرایط پرداخت وام اشتغالزایی را در سال ۱۴۰۳ ابلاغ و تأکید کرد: سقف فردی تسهیلات قرضالحسنه اشتغالزایی به ۱۵۰۰ میلیون ریال و سقف کارفرمایی به ازای بکارگیری تعداد افراد مددجو متناسب با سقف فردی حداکثر تا ۴۰۰۰۰ میلیون ریال و مدت بازپرداخت تسهیلات موصوف ۷ سال میباشد.
کد خبر: ۱۲۳۷۳۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۵
یکی از مواردی که در این مدت اخیر به بازار سرمایه ضربه وارد کرده مسئله تصمیمات جزیره ای است که اتخاذ می شود. تصمیماتی که متاسفانه از برخی نهادهایی صادر می شود که اتفاقا در شورای عالی بورس نیز حضور دارند! پرسش مشخص این است که چرا رئیس کل بانک مرکزی و وزیر صمت در شورای عالی بورس شرکت نمی کنند؟
کد خبر: ۱۲۳۷۱۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۴
بانک مرکزی اعلام کرد استفاده حجاج از ارز مسافرتی تا سقف ۵۰۰ دلار مجاز است.
کد خبر: ۱۲۳۶۹۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۳
سیاست ارزی کنونی بانک مرکزی در کشور که مشخصه آن اجرای نظام ارزی سهنرخی و تخصیص درآمدهای حاصل از صادرات نفت و فراتر از آن برای واردات کالاهای اساسی به شکل قیمت سرکوب شده است، نگرانیهای قابل توجهی در خصوص تأثیر آن بر کاهش قدرت رقابتی تولیدکنندگان داخلی به دلیل سرکوب قیمتی و جلوگیری از صرفه تولید اقتصادی ایجاد کرده است.
کد خبر: ۱۲۳۶۷۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۲
بانک مرکزی اعلام کرد: رئیس کل بانک مرکزی به دنبال انتشار غیرقانونی اطلاعات مالی موسسه مصاف در فضای مجازی، ضمن تاکید بر خلاف قانون بودن این اقدام نادرست از سوی هر فرد و جریانی، دستور پیگیری فوری و بررسی ابعاد مختلف آنرا صادر کرد.
کد خبر: ۱۲۳۶۶۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۲
رییسکل اسبق بانک مرکزی در یادداشتی در فضای مجازی نوشت: آیا ثبت ۱۶۰ درصد تورم ، ۵۸ درصد کاهش ارزش پول ملی در ۳۰ ماه! با درآمد ۳۵ میلیارد دلاری نفت، قابل دفاع است؟
کد خبر: ۱۲۳۶۵۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۱
اختصاصی تابناک
در نشست اخیر شورای عالی هماهنگی اقتصادی با توجه به لزوم تمدید مصوبه کمیته مداخلات ارزی بانک مرکزی ، مبنی بر اعطای اختیارات لازم به این بانک برای مداخله در بازار ارز و کنترل نوسانات ارزی، اعضای شورای عالی هماهنگی اقتصادی با تمدید این مصوبه موافقت کردند.
کد خبر: ۱۲۳۶۳۸۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۲۰