از صدور فتوای تحریم تنباکو تا قطع روابط بازرگانی ایران و آلمان شرقی

به گزارش تابناک اقتصادی، تاریخ اقتصاد ایران و جهان آینه ای است تمام نما از رویدادهای اقتصادی که در گذشته رخ داده است و بیانگر ریشه های تاریخی بسیاری از واقعیت های امروز ایران و جهان است. موضوع "اقتصاد ایران و جهان در گذر زمان" در این نوشتار به وقایع تاریخی بیست و چهارمین روز اردیبهشت ماه اختصاص دارد که به طور مستقیم و غیر مستقیم اقتصاد ایران و جهان را متاثر کرده است.

24 اردیبهشت 1270، امتیاز تنباکو به فتوای میرزای شیرازی لغو شد. این امتیاز در سفر سوم ناصرالدين شاه به اروپا به يکي از مشاوران و نزديکان نخست وزير انگليس به نام «ماژور تالبوت» واگذار شد. شاه قاجار که پس از سیر و سیاحت اروپا پولی در بساطش نمانده بود. در مقابل 25 هزار ليره این امتیاز را به مدت 55 سال واگذار کرد.

24 اردیبهشت 1302، لايحه‌ قانوني امتياز نفت شمال به مجلس شوراي ملي براي بررسي و تصويب، تنظیم شده است.

اين لايحه در كميسيون فوق ‌العاده‌ نفت تنظيم و براي تصويب به مجلس ارائه شده و داراي 32 ماده است كه در آنها به مواردي چون: اعطاي امتياز نفت به يك كمپاني مستقل آمریکایي براي استخراج نفت، گاز طبيعي، قير و موم معدني از خراسان، آذربايجان و دو ولايت از سه ولايت شمالي سواحل بحر خزر (گيلان، مازندران و استرآباد)، تعهد صاحب امتياز به قرض دادن مبلغ حداقل 10 ميليون دلار به دولت ايران، نحوه‌ تعيين مدت امتياز، تعهدات صاحب امتياز، شرايط امتيازنامه، سهم دولت ايران از امتياز، وظايف دولت ايران در امتيازنامه، اعلام موارد معاف از ماليات و نحوه ‌رفع اختلاف در تفسير موضوع امتياز، اشاره شده است. 

24 اردیبهشت 1311، روزنامه ها خبر رستم مسانی و همراهان او که از هند برای مطالعات اقتصادی و مالی به ایران آمده‌ بودند را به چاپ رساندند. به گفته خبرنگار روزنامه، مسانی قرار است مسافرتی را به خراسان برای مطالعات اقتصادی داشته باشد. وزیر اقتصاد نیز برای سرکشی و رسیدگی به کارهای مربوطه به تبریز عزیمت کرده است. همچنین عملیات ساختمانی کارخانه قندسازی کرج به سرعت در حال انجام است و انتظار می ‌رود که کارخانه مزبور طی چند ماه آینده شروع به کار کند. اما کارخانه کهریزک نیز شروع به تولید قند کرده و طی چند روز بعد از آن قرار است که این قند به بازار عرضه شود. در حوزه اقتصاد همچنین تیتر «تعقیب تعهدکنندگان صدور» نیز به چشم می‌ خورد. بر اساس این خبر «چون هنوز بعضی از تجار تعهدات صدوری خود را انجام نداده ‌اند، دستور داده شد که اسامی‌آنها را استخراج کنند تا برای تعقیب و مجازات، دوسیه آنها به عدلیه ارسال گردد و از قرار معلوم تجار مقیم تهران هنوز یک میلیون و سیصد هزار ریال از سابق تعهد صدوری دارند که تاکنون انجام نداده‌ اند. اسامی ‌تجار ولایات هم قریبا استخراج و به عدلیه فرستاده خواهد شد.» 

24 اردیبهشت 1312، دولت لایحه جدیدی مربوط به قرارداد نفت ایران و انگلیس را تقدیم مجلس شورای ملی کرد و در کمیسیون ‌های مالیه، عدلیه و اقتصاد مورد مطالعه و بحث واقع شد.

24 اردیبهشت 1330، دکترمصدق نخست ‌وزیر طی بخشنامه ‌ای انحلال شرکت نفت ایران و انگلیس را به کلیه ادارات و سازمان ‌های دولتی اعلام کرد.

24 اردیبهشت 1343، موافقتنامه مبادله کالا بین ایران - شوروی براساس قرارداد بازرگانی دو کشور به مدت سه سال امضا شد. حجم مبادلات ایران و شوروی طبق این موافقتنامه دو برابر شد.

24 اردیبهشت 1346، خط تولید پیکان کارخانه ایران ناسیونال افتتاح شد؛ خودرویی که پس ‌از چند دهه حضور در بازار ایران، اکنون به موزه تاریخ پیوسته است. کارخانه ایران ناسیونال روز 12 مهرماه 1341 با سرمایه ‌ای حدود 10 میلیون تومان و با هدف مونتاژ و تولید انواع خودرو در خیابان اکباتان تهران راه ‌اندازی شد و از 28 اسفندماه 1342 با تولید اتوبوس کار خود را آغاز کرد.

24 اردیبهشت 1348، روابط بازرگانی ایران و آلمان شرقی قطع شد.

منابع: آرشیو روزنامه دنیای اقتصاد