از ورود اقتصاددان آلمانی به ایران تا سقوط میانگین سهام در بورس نیویورک

به گزارش تابناک اقتصادی، تاریخ اقتصاد ایران و جهان آینه ای است تمام نما از رویدادهای اقتصادی که در گذشته رخ داده است و بیانگر ریشه های تاریخی بسیاری از واقعیت های امروز ایران و جهان است. موضوع "اقتصاد ایران و جهان در گذر زمان" در این نوشتار به وقایع تاریخی بیست و سومین روز اردیبهشت ماه اختصاص دارد که به طور مستقیم و غیر مستقیم اقتصاد ایران و جهان را متاثر کرده است.

23 اردیبهشت 1307، در خبری کوتاه که سه‌ بار از رادیو ایران پخش شد گفته شد که "مسیو لیندن بلات" فردا به تهران وارد می‌ شود. گوینده خبر سپس اضافه کرد: "مسیو لیندن بلات" که اقتصاددان آلمانی است و برای ریاست بانک ملی ایران استخدام شده است، فردا وارد تهران می ‌شود و درباره انجام ماموریت و ریاست خود به این بانک با آقای وزیر مالیه ملاقات و راجع به امور بانک و اقدامات اولیه برای افتتاح آن به مذاکره خواهد پرداخت. قبل از ظهر فردا نیز رئیس بانک ملی برای بازدید محل بانک که اکنون در خزانه ‌داری واقع در خیابان علاء‌الدوله قرار دارد خواهد رفت و محل بانک را از نزدیک بازدید خواهد کرد. برخی از اقتصاددانان آن روزگار نیز آمدن وی به ایران را به فال نیک گرفته و در اعلان ‌هایی در جراید (از جمله روزنامه اطلاعات) در آن روز نوشتند: امیدواریم دولت وضعیت فعلی تجارت و از همه مهم ‌تر عملیات بانک شاهنشاهی و موضوع اسکناس‌ های کاغذی بانک مزبور را در نظر گرفته و قدمی جدی ‌تر در این زمینه بردارد.

23 اردیبهشت 1309، حق انتشار اسکناس از بانک شاهنشاهی سلب و به بانک ملی ایران واگذار شد.

نخستین بانکی که به چاپ اسکناس برای ایران پرداخت، بانک جدید شرق بود که مرکزش در لندن قرار داشت و اسکناس ‌های چاپ ‌شده توسط این بانک در بانک بازرگانی ایران انتشار می‌ یافت. اسکناس ‌های منتشرشده توسط این بانک از پنج قران به بالا بود. در سال 1267 هجری قمری، امتیاز چاپ اسکناس از بانک جدید شرق به بانک شاهی واگذار شد. بانک شاهنشاهی ایران طبق قرارداد رویترز حق انحصاری نشر اسکناس را داشت. این بانک می ‌توانست تا800 هزار لیره انگلیسی (معادل 8/ 2 میلیون تومان به نرخ آن زمان) براساس پشتوانه طلا و نقره اسکناس منتشر کند، ولی انتشار بیش از این مبلغ منوط به اجازه دولت ایران بود. بانک شاهنشاهی تا سال 1309 شمسی به فعالیت خود در زمینه نشر اسکناس ادامه داد و در این سال امتیاز حق انحصاری نشر اسکناس از سوی دولت ایران به مبلغ 200 هزار لیره خریداری شد. در سال 1309 هجری شمسی حق انحصاری نشر اسکناس به مدت ده سال به بانک ملی ایران واگذار و مقرر شد تا پس از انقضای این مدت در صورتی که این حق لغو نشود، به همین ترتیب برای دوره ‌های 10ساله بعد نیز عمل شود. سرانجام نخستین اسکناس ‌های بانک ملی در اول فروردین ماه سال1311 هجری شمسی انتشار یافت. از آن تاریخ تا سه ماه اسکناس ‌های بانک شاهنشاهی و بانک ملی همزمان رواج داشتند و از اوایل تیرماه آن سال اسکناس‌ های بانک ملی به‌ صورت تنها پول کاغذی ایران درآمد.

بانک ملی ایران تا سال 1339 هجری شمسی بنابر نیازهای اقتصادی کشور اقدام به نشر اسکناس می‌ کرد، ولی در آن سال با تاسیس بانک مرکزی ایران، حق انحصاری نشر اسکناس به این بانک محول شد که تاکنون ادامه دارد.

23 اردیبهشت 1346، ساعت 10:30 صبح همزمان با افتتاح سالن بزرگ تولید اتومبیل‌ های سواری در کارخانه‌ های ایران ‌ناسیونال، محمدرضاشاه نوار سه رنگ نصب شده در جلوی درب این سالن را در میان تشویق کارگران و مسوولان این کارخانه ‌ها برید و وارد سالن شد. در این مراسم که فرح دیبا همسرش نیز حضور داشت، شاه پشت فرمان یک پیکان تولیدشده مدل 1346 نشست و استارت زد و از احمد خیامی رئیس هیات ‌مدیره کارخانه ‌های ایران ‌ناسیونال توضیحاتی خواست که او در حالی که در کنار شاه قرار گرفته بود، از پنجره پیکان به شاه گفت: ما اکنون در ابتدای راه بوده و در تلاش هستیم طرح‌های تازه ‌تری را در این کارخانه ‌ها اجرا کنیم، از جمله ساختن موتور برای اتوبوس و کامیون. پیش از آغاز مراسم دکتر عالیخانی، وزیر اقتصاد با ارائه گزارشی به شاه، نخست ‌وزیر (هویدا) و همراهان گفت: اینک روزانه 10 دستگاه اتومبیل سواری، هفت دستگاه اتوبوس و دیگر وسایط نقلیه در کارخانه ایران ناسیونال ساخته می‌ شود و این ظرفیت در مورد اتومبیل سواری تا دو ماه دیگر به بیست دستگاه در روز و تا پایان سال‌ جاری به تولید چهارده دستگاه وسایط نقلیه دیگر خواهد رسید.

همچنین در این روز، گزارش مبسوط و مشروحی در مورد تاریخچه و فعالیت ‌های سازمان آب کشور در جراید منتشر شد که از آن به عنوان کارنامه سالانه این سازمان صحبت به میان آمده است. در این کارنامه مهندس دیلمقانی مدیرعامل سازمان آب منطقه‌ای تهران نیز گزارشی از وضعیت لوله‌کشی تهران ارائه کرده و گفته است اکنون در تهران به طول 2 میلیون و 564 هزار و 482 متر لوله از قطر یک تا 46 اینچ کشیده شده است. در این گزارش همچنین آمده است که در حال حاضر (سال 1346) در کوچه پس‌کوچه‌ های تهران 472 شیر فشاری (شیر عمومی) وجود دارد که مردم می‌ توانند از آن به رایگان آب برای تمام مصارف خود تهیه کنند. این شیرها در کوچه ‌ها و معابر پرجمعیت اطراف تهران و نقاط مرکزی نصب شده ‌اند.

23 اردیبهشت 1383، برخي از رسانه ها سقوط ميانگين سهام ( داو جونز) در بورس نيويورك و قرار گرفتن آن در زير خط 10000 واحد را كه در اين روز صورت گرفت به حساب انتشار عكس هاي زننده شكنجه زندانيان عراقي در زندان ابو غريب و يك اردوگاه در جنوب عراق كه عواطف جهانيان را جريحه دار كرد، گذارده بودند. ميزان سقوط سهام 1277 واحد بود.

منابع: آرشیو روزنامه دنیای اقتصاد و ویکی پدیا