ترامپ، آمریکا را به سوی تقابل با چین خواهد کشاند؟ +ویدیو

ابتدا گفت و گوی تلفنی با رئیس دولت تایوان و اکنون، صحبت از ضرورت کنار گذاشتن ایده «چین واحد»! هر روز که می گذرد، نشانه های بیشتری از رویکرد متفاوت رئیس جمهور منتخب آمریکا به چین نسبت به اسلاف خود آشکار می شود؛ اما آیا این امر به بروز تقابلی میان واشنگتن و پکن در عرصه جهانی منجر خواهد شد؟
 
به گزارش «تابناک»، دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا، با جدیدترین اظهارات خود درباره چین، جنجال تازه ای به راه انداخته و بار دیگر به بحث ها درباره رویکرد آتی واشنگتن در قبال پکن دامن زده است. در حال حاضر، بیش از هر زمان دیگری موضوع احتمال کنار گذاشتن رویکرد سنتی آمریکا در قبال چین و به ویژه موضوع تایوان، جدی شده است.
 
ترامپ در مصاحبه ای تلویزیونی که شب گذشته پخش شد، اظهار داشت: سیاست «چین واحد» که بیش از 35 سال محور رویکرد واشنگتن در قبال پکن بوده، ضرورتاً منافع آمریکا را تأمین نکرده است. وی همچنین اشاره کرد که گفت و گوی تلفنی اش با رئیس دولت تایوان ـ که اعتراض چین را برانگیخت ـ کار غلطی نبوده است.
 
وی در بخشی از اظهارات خود گفت: «من سیاست چین واحد را کاملاً درک می کنم؛ اما نمی دانم چرا باید به سیاست چین واحد پایبند باشیم».
 
«پولیتیکو» در گزارش خود درباره اظهارات ترامپ، اشاره می کند که گفت و گوی تلفنی وی با رئیس دولت تایوان، نخست مورد از این دست از سال 1979 تاکنون بوده است، زیرا دولت چین نسبت به این موضوع حساس بوده و آن را به نوعی مشروعیت بخشی به جدایی طلبی تایوان قلمداد می کند. بر اساس سیاست چین واحد که از همان سال و در دوره ریاست جمهوری جیمی کارتر شکل گرفت، واشنگتن تنها دولت پکن را به رسمیت می شناسد؛ هرچند، روابط غیر رسمی خود با دولت تایوان را نیز همواره حفظ کرده است.
 
پیشتر، ترامپ گفته بود، گفت و گویش با تسای اینگ وِن، رئیس دولت تایوان که به ابتکار طرف تایوانی انجام شده بود، کوتاه بوده و نشانگر هیچ برنامه از پیش مشخص شده ای برای تحریک دولت چین نبوده است. با وجود این، وی در مصاحبه اخیرش اشاره کرد که هیچ دغدغه ای بابت اینکه تماس مذکور سبب ناخرسندی چینی ها شده، ندارد.
 
ترامپ در این زمینه گفت: «من نمی خواهم چین چیزی را به من دیکته کند». وی افزود: «چرا باید یک کشور دیگر قادر باشد به من بگوید که من نمی توانم تماسی تلفنی داشته باشم؟ اگر بخواهم صادقانه بگویم، من فکر می کنم این بسیار غیرمحترمانه است که تماس را پاسخ ندهم».
 
گفتنی است، رئیس جمهور منتخب آمریکا در دوران تبلیغات انتخاباتی، سیاست سختگیرانه در قبال چین را به یکی از شعارهای کلیدی کمپین خود تبدیل کرده و وعده داده بود، جلوی دستکاری چین در واحد پول خود و همچنین نقل مکان شرکت های آمریکایی به این کشور را خواهد گرفت. در مصاحبه دیشب نیز وی ضمن تکرار این مواضع، از چین به سبب ایجاد یک «سنگربندی گسترده» نظامی در منطقه مورد مناقشه دریای جنوبی چین انتقاد کرد.
 
واکنش چین به ترامپ چه خواهد بود؟
 
لی هایدونگ، استاد دانشگاه وزارت خارجه چین در گفت و گو با «گلوبال تایمز» این گونه اظهارات ترامپ را نشانه بی تجربگی وی می داند. لی می گوید: «ترامپ در زمینه موضوعات دیپلماتیک و موضوعات مربوط به روابط بین الملل، تازه کار است. وی به جز تجارت و بیزنس، در دیگر موضوعات حساس و پیچیده بی تجربه است. آگاهی وی درباره روابط چین و آمریکا، به ویژه مسأله تایوان، بسیار سطحی است و همین امر سبب می شود هرچه دلش می خواهد بگوید».
 
لی در ادامه می افزاید: «به عنوان یک تاجر، او فکر می کند که وارد شدن به تعامل [با تایوان] امری عادی است؛ اما متوجه نیست که مسأله تایوان برای چین یک مسأله تجاری به شمار نمی رود. مسأله تایوان قابل مذاکره نیست».
 
با وجود این، لی معتقد است که ترامپ برنامه ای برای ایجاد تغییر در سیاست «چین واحد» آمریکا ندارد. وی می گوید: «هنوز خیلی زود است به چنین نتیجه ای (تغییر در سیاست چین واحد) برسیم. ممکن است این ایده ها از جانب برخی مشاوران محافظه کار وی مطرح شده باشد، نه ضرورتاً از جانب خود وی».
 
این تحلیلگر چینی در ادامه می گوید: «تمرکز وی بر مسائل داخلی همچون اقتصاد و اشتغال است؛ در نتیجه شاید درباره موضوعات دیپلماتیک چندان عمیق نمی اندیشد. علاوه بر این، ترامپ به شدت غیر قابل پیش بینی است. بسیاری از اظهارت وی، نخبگان آمریکایی را شوکه کرد، ولی از آنجا که بسیار دمدمی مزاج است، ممکن است خیلی زود برخی حرف های خود را پس بگیرد».
 
لی می افزاید: کلیت جامعه آمریکایی موضوع بسیار روشنی در قبال چین دارد که سیاست چین واحد، محور اصلی آن به شمار می رود. وی می گوید: «ترامپ هنوز از نظر دیپلماتیک نابالغ است؛ در نتیجه ما باید به وی تذکر دهیم که موضوع چقدر جدی است و بر وی فشار وارد کنیم... ما باید به او اهمیت و پیچیدگی روابط چین و آمریکا را بفهمانیم و جلوی گمراه شدنش توسط محافظه کاران را بگیریم».
 
ترامپ، «فرصت خطرناک» برای چینی‌ها!
 
دکتر محسن شریعتی نیا، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفت و گویی با «تابناک» به مواضع اخیر ترامپ درباره چین پرداخته و اظهار داشت، الگوی حاکم بر تعاملات چین و آمریکا از «همکاری و رقابت استراتژیک» به سوی نوعی «رقابت و همکاری استراتژیک» در حال دگرگونی است و احتمالاً ترامپ رقابت را شدیدتر و پیچیده تر خواهد کرد. به عبارت دیگر، در دوره ترامپ، جنبه رقابتی در روابط پکن و واشنگتن بر جنبه همکاری جویانه غلبه پیدا خواهد کرد.
 
این کارشناس مسائل چین در بخش دیگری از سخنان خود، به رویکرد رئیس جمهور منتخب آمریکا در قبال مسئله چین واحد پرداخته و می گوید: «در همین مدت کوتاه، ترامپ گام مهمی به سوی به چالش کشیدن سیاست چین واحد به عنوان ستون روابط مسالمت آمیز دو کشور برداشته است؛ حرکتی که اگر تداوم یابد، اساساً این رابطه را در مسیر جدید و خطرناکی قرار می دهد. البته چینی ها هنوز خویشتندارانه رفتار می کنند، اما این خویشتنداری به دلیل فشارهای ناسیونالیسم چینی چندان قابل تداوم نخواهد یافت».
 
شریعتی نیا با بیان اینکه افزون بر روابط دوجانبه، سیاست ترامپ در قبال بسیاری از موضوعات بین المللی نیز در این رقابت مؤثر خواهد بود، می افزاید: «بی اعتبار کردن موافقتنامه مشارکت فراپاسیفیکی از سوی او هدیه ای استراتژیک به چین بود. رویکرد او در قبال متحدین آمریکا در آسیا و نیز در قبال روسیه می تواند تأثیرات غیرمستقیم مهمی بر سیر رقابت چین و آمریکا بگذارد».
 
این استاد دانشگاه در پایان به تأثیرات گسترده تر مواضع ترامپ در قبال چین بر عرصه کلان تعاملات بین المللی پرداخته و می گوید: «مهمتر از همه، اگر ترامپ بنیان های نظم بین الملل لیبرال را تضعیف کند، اساساً سیاست بین الملل در وضعیت جدیدی قرار خواهد گرفت، وضعیتی که می تواند به سود چین باشد. کوتاه سخن آنکه ترامپ می تواند فرصت خطرناکی برای چینی ها باشد».