مشکلاتی که دولت عراق پس از فتح موصل با آن‌ها روبه رو خواهد بود
با آغاز عملیات آزادسازی موصل از اشغال گروه تروریستی داعش، اکنون یکی از اصلی ترین نقاط تمرکز بین المللی بر این عملیات و نتیجه آن معطوف شده است. در این میان، در شرایطی که شکست داعش در این نبرد حتمی به نظر می رسد، بحث بر سر آینده عراق پس از داعش، بار دیگر به یکی از مباحث مورد توجه در این چارچوب تبدیل شده است.
با آغاز عملیات آزادسازی موصل از اشغال گروه تروریستی داعش، اکنون یکی از اصلی ترین نقاط تمرکز بین المللی بر این عملیات و نتیجه آن معطوف شده است. در این میان، در شرایطی که شکست داعش در این نبرد حتمی به نظر می رسد، بحث بر سر آینده عراق پس از داعش، بار دیگر به یکی از مباحث مورد توجه در این چارچوب تبدیل شده است.
به گزارش «تابناک»، پس از مدت های طولانی برنامه ریزی و آماده سازی، عملیات آزادسازی موصل در اولین ساعات بامداد دوشنبه آغاز شد تا آخرین پایگاه مهم گروه تروریستی داعش نیز از اشغال این گروه خارج شود؛ بنابراین، انتظار می رود در هفته های آتی، نیروهای عراقی با مشارکت نیروهای ائتلاف بین المللی، موفق به بیرون راندن داعش از این شهر شوند.
با این حال، بحث مهمی که همزمان با آغاز این عملیات در محافل مختلف رسانه ای و تحلیلی مورد توجه قرار گرفته، این است که سرنوشت عراق پس از آزادسازی موصل چه خواهد بود؟ آیا شکست داعش در این شهر و پایان عمر به اصطلاح «خلافت» این گروه در عراق، به معنای بازگشت آرامش و ثبات به این کشور است؟ و سؤالات دیگری از این دست.
مشکلات داخلی
روزنامه انگلیسی «گاردین» در مطلبی که در این باره منتشر کرده، بخشی از چالش های پیش روی عراق پس از شکست داعش در موصل را مورد توجه قرار داده است؛ از جمله، این روزنامه اشاره می کند که عراق فاقد منابع و ظرفیت لازم برای بازسازی شهرها و روستاهایی است که از زمان آغاز درگیری ها با داعش در دو سال پیش تاکنون، ویران شده اند. همزمان، دولت عراق نیز به شدت شکننده شده و حتی در برخی مناطق که تحت کنترل داعش نیست هم نتوانسته به عنوان مرجع اصلی اقتدار دولتی جلوه گر شود.
استراتژی آزادسازی موصل، همچون استراتژی به کار گرفته شده برای دیگر مناطق، مبتنی بر پاکسازی مناطق مختلف از تروریست های داعش، برقراری کنترل بر مناطق آزاد شده و بازسازی شهرها و روستاها استوار است؛ اما چه کسی وظیفه بازسازی را بر عهده خواهد داشت؟ به جز بحث فقدان مناطق برای تأمین مالی، موضوع ضعف ارتش عراق نیز مطرح است که مشخص نیست، بتواند کنترل خود را تمام و کمال بر سرزمین های آزاد شده برقرار کند.
از سوی دیگر، هرچند گفته می شود، قبایل سنی نقش اصلی را در آزادسازی موصل ایفا خواهند کرد، این گروه ها نیز خود با رقابت ها و اختلافات درونی مواجه هستند و در میان مردم محلی موصل نیز دارای چندان مشروعیتی نیستند؛ به ویژه بدان سبب که این گروه ها منابع حمایتی و آموزش نظامی خود را از گروه های سیاسی رقیب در عراق و نیز قدرت های خارجی تأمین می کنند.
هم اکنون، طیف وسیعی از گروه های مختلف مسلح، در عملیات موصل شرکت کرده اند که هر یک، دستور کار مشخص خود را دارند. هر یک از آن ها، برقراری نفوذ و کنترل بر استان موصل را به عنوان ابزار و اهرم فشاری در منازعات خود با دیگر گروه ها بر سر قلمرو، قدرت سیاسی و منابع انرژی می بینند.
در نهایت، باید به این موضوع نیز اشاره کرد که هرچند آزادسازی موصل، سبب پایان یافتن سلطه داعش بر بخش هایی از قلمرو عراق می شود، به معنای پایان کار این گروه در عراق نخواهد بود. در کوتاه مدت و میان مدت، انتظار می رود که داعش همچنان مرتکب جنایاتی مشابه بمب گذاری در «کراده» در ماه ژوئیه شود که سبب کشته شدن نزدیک به 300 تن شد. به ویژه باید توجه داشت که داعش همچنان در سوریه حضور دارد و می تواند از آنجا، حملات خود علیه دیگر نقاط را برنامه ریزی و سازماندهی کند.
مداخلات خارجی
تلاش کشورهای خارجی برای تأثیرگذاری بر عملیات موصل و هدایت آن به سمت و سوی مورد نظر، خود یکی از مهمترین مسائلی است که حتی پیش از آغاز رسمی این عملیات، خودنمایی کرده و مورد توجه قرار گرفته بود.
در همین راستا، روز پنجشنبه گذشته، عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان که در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با مولود چاووش اوغلو، همتای ترکیه ای خود در ریاض سخنرانی می کرد، مدعی شد که بسیج مردمی عراق یک تشکیلات شبه نظامی فرقه گرای وابسته به ایران است که مشکلات زیادی را به وجود آورده و جنایت های متعددی را در مناطق مختلف عراق رقم زده است؛ بنابراین، در صورتی که وارد موصل شود، ممکن است فجایع زیادی در آنجا به بار آورد.
الجبیر در این کنفرانس مطبوعاتی ـ که پس از نشست وزرای خارجه کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس با همتای ترک برگزار شد ـ مدعی شد، اگر عراق می خواهد با عناصر گروه داعش مقابله کند و جلوی خونریزی و طایفه گرایی میان شهروندان خود را بگیرد، بهتر است از ارتش ملی خود و عناصری که به ایران وابسته نباشند و روحیه طایفه گرایی و تندروی نداشته باشند، استفاده کند.
تنش بغداد با آنکارا بر سر حضور نیروهای ترکیه در عراق، نمونه دیگر قابل اشاره در این زمینه است. از سال گذشته، حدود دو هزار سرباز ارتش ترکیه در اردوگاه نظامی بعشیقه در شمال موصل استقرار یافته‌اند تا برای عملیات بازپس گیری این شهر، شبه نظامیان سنی مذهب و پیشمرگه‌های اقلیم کردستان عراق را آموزش دهند. حضور این نیروها با رضایت دولت اقلیم کردستان عراق صورت گرفته و دولت عراق نقشی در این میان نداشته است. همین امر و به ویژه اصرار ترکیه بر نقش آفرینی در موصل، سبب بروز تنش های جدی در روابط دو کشور شده است.
به این ترتیب، آن گونه که مشخص است، طرف های خارجی همچون عربستان و ترکیه، از مدت ها پیش خود را برای روز پس از شکست داعش در عراق آماده کرده اند تا از این فرصت برای پیشبرد منافع و دستور کارهای خود استفاده کنند؛ امری که در کنار مسائل داخلی مورد اشاره، چشم انداز بازگشت ثبات به عراق در دوره پس از داعش را تیره می کند.
به گزارش «تابناک»، پس از مدت های طولانی برنامه ریزی و آماده سازی، عملیات آزادسازی موصل در اولین ساعات بامداد دوشنبه آغاز شد تا آخرین پایگاه مهم گروه تروریستی داعش نیز از اشغال این گروه خارج شود؛ بنابراین، انتظار می رود در هفته های آتی، نیروهای عراقی با مشارکت نیروهای ائتلاف بین المللی، موفق به بیرون راندن داعش از این شهر شوند.
با این حال، بحث مهمی که همزمان با آغاز این عملیات در محافل مختلف رسانه ای و تحلیلی مورد توجه قرار گرفته، این است که سرنوشت عراق پس از آزادسازی موصل چه خواهد بود؟ آیا شکست داعش در این شهر و پایان عمر به اصطلاح «خلافت» این گروه در عراق، به معنای بازگشت آرامش و ثبات به این کشور است؟ و سؤالات دیگری از این دست.
مشکلات داخلی
روزنامه انگلیسی «گاردین» در مطلبی که در این باره منتشر کرده، بخشی از چالش های پیش روی عراق پس از شکست داعش در موصل را مورد توجه قرار داده است؛ از جمله، این روزنامه اشاره می کند که عراق فاقد منابع و ظرفیت لازم برای بازسازی شهرها و روستاهایی است که از زمان آغاز درگیری ها با داعش در دو سال پیش تاکنون، ویران شده اند. همزمان، دولت عراق نیز به شدت شکننده شده و حتی در برخی مناطق که تحت کنترل داعش نیست هم نتوانسته به عنوان مرجع اصلی اقتدار دولتی جلوه گر شود.
استراتژی آزادسازی موصل، همچون استراتژی به کار گرفته شده برای دیگر مناطق، مبتنی بر پاکسازی مناطق مختلف از تروریست های داعش، برقراری کنترل بر مناطق آزاد شده و بازسازی شهرها و روستاها استوار است؛ اما چه کسی وظیفه بازسازی را بر عهده خواهد داشت؟ به جز بحث فقدان مناطق برای تأمین مالی، موضوع ضعف ارتش عراق نیز مطرح است که مشخص نیست، بتواند کنترل خود را تمام و کمال بر سرزمین های آزاد شده برقرار کند.
از سوی دیگر، هرچند گفته می شود، قبایل سنی نقش اصلی را در آزادسازی موصل ایفا خواهند کرد، این گروه ها نیز خود با رقابت ها و اختلافات درونی مواجه هستند و در میان مردم محلی موصل نیز دارای چندان مشروعیتی نیستند؛ به ویژه بدان سبب که این گروه ها منابع حمایتی و آموزش نظامی خود را از گروه های سیاسی رقیب در عراق و نیز قدرت های خارجی تأمین می کنند.
هم اکنون، طیف وسیعی از گروه های مختلف مسلح، در عملیات موصل شرکت کرده اند که هر یک، دستور کار مشخص خود را دارند. هر یک از آن ها، برقراری نفوذ و کنترل بر استان موصل را به عنوان ابزار و اهرم فشاری در منازعات خود با دیگر گروه ها بر سر قلمرو، قدرت سیاسی و منابع انرژی می بینند.
در نهایت، باید به این موضوع نیز اشاره کرد که هرچند آزادسازی موصل، سبب پایان یافتن سلطه داعش بر بخش هایی از قلمرو عراق می شود، به معنای پایان کار این گروه در عراق نخواهد بود. در کوتاه مدت و میان مدت، انتظار می رود که داعش همچنان مرتکب جنایاتی مشابه بمب گذاری در «کراده» در ماه ژوئیه شود که سبب کشته شدن نزدیک به 300 تن شد. به ویژه باید توجه داشت که داعش همچنان در سوریه حضور دارد و می تواند از آنجا، حملات خود علیه دیگر نقاط را برنامه ریزی و سازماندهی کند.
مداخلات خارجی
تلاش کشورهای خارجی برای تأثیرگذاری بر عملیات موصل و هدایت آن به سمت و سوی مورد نظر، خود یکی از مهمترین مسائلی است که حتی پیش از آغاز رسمی این عملیات، خودنمایی کرده و مورد توجه قرار گرفته بود.
در همین راستا، روز پنجشنبه گذشته، عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان که در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با مولود چاووش اوغلو، همتای ترکیه ای خود در ریاض سخنرانی می کرد، مدعی شد که بسیج مردمی عراق یک تشکیلات شبه نظامی فرقه گرای وابسته به ایران است که مشکلات زیادی را به وجود آورده و جنایت های متعددی را در مناطق مختلف عراق رقم زده است؛ بنابراین، در صورتی که وارد موصل شود، ممکن است فجایع زیادی در آنجا به بار آورد.
الجبیر در این کنفرانس مطبوعاتی ـ که پس از نشست وزرای خارجه کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس با همتای ترک برگزار شد ـ مدعی شد، اگر عراق می خواهد با عناصر گروه داعش مقابله کند و جلوی خونریزی و طایفه گرایی میان شهروندان خود را بگیرد، بهتر است از ارتش ملی خود و عناصری که به ایران وابسته نباشند و روحیه طایفه گرایی و تندروی نداشته باشند، استفاده کند.
تنش بغداد با آنکارا بر سر حضور نیروهای ترکیه در عراق، نمونه دیگر قابل اشاره در این زمینه است. از سال گذشته، حدود دو هزار سرباز ارتش ترکیه در اردوگاه نظامی بعشیقه در شمال موصل استقرار یافته‌اند تا برای عملیات بازپس گیری این شهر، شبه نظامیان سنی مذهب و پیشمرگه‌های اقلیم کردستان عراق را آموزش دهند. حضور این نیروها با رضایت دولت اقلیم کردستان عراق صورت گرفته و دولت عراق نقشی در این میان نداشته است. همین امر و به ویژه اصرار ترکیه بر نقش آفرینی در موصل، سبب بروز تنش های جدی در روابط دو کشور شده است.
به این ترتیب، آن گونه که مشخص است، طرف های خارجی همچون عربستان و ترکیه، از مدت ها پیش خود را برای روز پس از شکست داعش در عراق آماده کرده اند تا از این فرصت برای پیشبرد منافع و دستور کارهای خود استفاده کنند؛ امری که در کنار مسائل داخلی مورد اشاره، چشم انداز بازگشت ثبات به عراق در دوره پس از داعش را تیره می کند.
غیر قابل انتشار: ۱
در انتظار بررسی: ۲
انتشار یافته: ۲
همه همسایها و کشورهای خارجی قدرتمند میخوان در عراق سهم داشته باشن و حتی قومیتهای مختلف.. اوضاع در عراق واقعا پیچیدست تابناک عزیز خودم میدونستم غیرقابل انتشار است اما حقایقی بود که با دوچشم خودم دیده بودم خودت یک جوری اصلاحش کن منتشر کن البته اگر صلاح دانستی...