برنامه‌ریزی آمریکا و سازمان ملل برای تجزیه عراق

به گزارش «تابناک»، روزنامه «نیویورک تایمز» در مطلبی از مطرح شدن دوباره طرح‌های مربوط به تجزیه عراق خبر داده و می‌نویسد، در روزهای اخیر و در پی روانه شدن ده‌ها هزار تن به خیابان‌های بغداد برای درخواست ایجاد تغییرات در حکومت، حیدر العبادی، نخست وزیر عراق در پارلمان حاضر شد تا با معرفی وزرای جدید، این روند تغییر را تسریع کند. با این حال، جلسه پارلمان به سبب اقدامات برخی نمایندگان، به آشوب و تشنج کشیده شد.

در پی این وقایع، العبادی ناچار به ترک سالن اصلی پارلمان و رفتن به تالاری دیگر شد که در آنجا، بدون حضور نمایندگان متحصن، اقدم به گرفتن رأی اعتماد برای وزرای جدیدش کرد؛ اقدامی که با هدف پایان دادن به سیاست فرقه‌ای و همچنین فساد و شبکه‌های حمایتی وابسته به این امر انجام گرفت.

با این حال، همچون بسیاری دیگر از امور مربوط به دولت عراق، این تلاش‌ها به نتیجه مطلوب نرسید و وزرای اصلی کابینه، از جمله وزرای نفت، امور خارجه و اقتصاد، موفق به گرفتن رأی اعتماد نشدند. جلسه بعدی پارلمان در روز سه شنبه نیز لغو شد. به این ترتیب، دو سال پس از تصرف بخش‌هایی از شمال عراق توسط داعش، دولت این کشور هنوز از کارآمدی لازم برای فائق آمدن بر مشکلات برخوردار نیست.

روز پنجشنبه، جو بایدن، معاون رئیس جمهور آمریکا که در سال ۲۰۰۶ و در زمان سناتوری خود با انتشار مقاله‌ای خواستار تجزیه عراق شده بود، در سفری از پیش اعلام نشده و غیرمنتظره، به بغداد رفت. این سفر وقایع پیش از آن، بار دیگر سؤالاتی را درباره چشم انداز عملکرد صحیح دولت عراق مطرح کرده و همزمان، سبب طرح دوباره بحث‌هایی درباره تجزیه این کشور شده است.

علی خدری، یکی از مقامات سابق آمریکایی در عراق که به عنوان دستیار چندین سفیر ایالات متحده در این کشور فعالیت کرده، در این زمینه می‌گوید: «من به طور کلی بر این باورم که در شرایط کنونی، عراق قابل اداره کردن نیست». وی مدعی است که برقراری یک نظام فدرالی و یا حتی تجزیه عراق، تنها راهی است که می‌تواند کشور را از دردسر نجات دهد. وی این ایده را «یک راهکار ناکامل برای یک جهان ناکامل» می‌خواند.

خدری اکنون به یکی از منتقدان جدی سیاست خارجی اوباما در عراق تبدیل شده و می‌گوید، این سیاست، واقعیات عراق را که سبب ساز مشکلات بنیادین این کشور شده، نادیده گرفته است. وی اظهار داشته: «عراق در وضعیتی خشونت بار و ناکارآمد قرار دارد و ما همچنان زندگی و پول آمریکایی‌ها را به آن سرازیر می‌کنیم و انتظار معجزه داریم. به جای این سیاست، ما باید در پی تجزیه این کشور باشیم تا جوامع از هم گسیخته عراقی بتوانند از خودمختاری برخوردار شوند».

هرچند مقامات آمریکایی می‌گویند که سیاست واشنگتن، همچنان بر حفظ وحدت و یکپارچگی عراق استوار است، مقامات سازمان ملل در بغداد، بی‌سر و صدا مطالعه طرح‌های مربوط به تجزیه عراق را آغاز کرده است.

این در حالی است که با سقوط قیمت‌های جهانی نفت (ماده‌ای که بخش عمده درآمدهای دولت عراق به آن وابسته است)، دشواری‌های سیاسی عراق بیشتر شده است. مسائل مربوط به جنگ با داعش و همچنین درگیری‌های اخیر پیش آمده میان شیعیان و کرد‌ها در شمال عراق، بر این دشواری‌ها افزوده است. به این ترتیب، به نظر می‌رسد، عراق در یک چرخه پایان ناپذیر تاریخی گرفتار شده است.

بایدن در دوران مسئولیت خود به عنوان معاون رئیس جمهور آمریکا، مدافع حفظ وحدت عراق بود و از پیشنهادهای قبلی خود عقب نشست، اما اظهارات روز پنجشنبه وی در جمع پرسنل دیپلماتیک و نظامی آمریکا در بغداد، نشان داد که وی دوباره به ایده‌های سابق خود بازگشته است.

بایدن در این دیدار، اظهار داشت: «به همه جاهایی بیندیشید که امروز ما در آن‌ها هستیم و تلاش داریم از صلح حفاظت کنیم. همه جاهایی که شما مردان و زنان به آنجا اعزام شده‌اید. این‌ها، مکان‌هایی هستند که به واسطه شرایط تاریخی، ما مرزهایی مصنوعی در آن ترسیم کرده و دولت‌های مصنوعی را که از گروه‌های متمایز قومی، مذهبی و فرهنگی تشکیل شده، ایجاد کرده‌ایم».

بخش اعظم آنچه امروز عراق از آن رنج می‌برد، میراث بر جای مانده از دوران صدام است. شیعیان و کرد‌ها که هر دو، در زمان صدام مورد سرکوب بودند، نتوانسته‌اند بر اختلافات خود فائق آیند. از سوی دیگر، اعراب سنی عراق مدعی هستند، به دلیل اقداماتی که صدام انجام داده بود، اکنون همه آن‌ها در عرصه سیاسی عراق به حاشیه رانده شده‌اند.

به هر ترتیب، به نظر می‌رسد در پی بروز مجموعه این اختلافات و تنش‌های سیاسی، امنیتی و اجتماعی در عراق، بازیگران خارجی بار دیگر به فکر عملی کردن طرح‌های خود برای تجزیه و چندپاره کردن این کشور افتاده‌اند؛ طرح‌هایی که اگر واقعاً از سوی این بازیگران پیگیری شوند، می‌توانند اثراتی قابل توجه و پرخطر را برای کل منطقه به همراه داشته باشند.