نشان شوالیه در حالی قرار است به استاد حسین علیزاده از مفاخر موسیقی سنتی کشورمان اهدا شود که در روزهای اخیر برخی خواستار انصراف این استاد برجسته از دریافت این نشان شدند؛ اما حقیقتاً چرا نباید او این نشانه فرانسوی را دریافت نکند و چهرههایی که این نشان را دریافت کردهاند، پیش از آن، تا چه میزان مورد توجه قرار گرفته بودند؟
به گزارش «تابناک»، نشان «لژیون دونور / Ordre national de la Légion d «honneur» یا همان نشان «شوالیه فرانسه»، یکی از نشانهای افتخار کشور فرانسه است که به اشتباه بالاترین نشان این کشور خوانده میشود و برای کمکهای نظامی، فرهنگی، علمی یا اجتماعی به فرانسه و جهان به افرادی از جمله کسانی که شهروند فرانسه نیستند، پیشکش میشود.
تابناک در مطلبی دیگر به مدارج و نشانهای کشور فرانسه، تاریخچهشان و موقعیت این نشانها و همچنین دریافت کنندگانشان از ابتدا تاکنون خواهد پرداخت؛ اما پیش از این، باید به جایگاه این نشان در کشورمان ـ سوای میزان اهمیتش در میان نشانهای کشورها ـ پرداخت و در واقع نسبت فرهیختگان و شخصیتهای ایرانی را با این نشان که در هفتههای اخیر خبرساز بوده، تعیین کرد.
نشان شوالیه به طور مشخص به تعداد محدودی از ایرانیان اهدا شده؛ اما این تعداد در ماههای اخیر رو به فزونی گذاشته و آهسته آهسته چهرههای بیشتری در این لیست قرار میگیرند و شاید بتوان به زودی به یک لشکر از دارندگان ایرانی نشان شوالیه داد، زیرا ظاهراً سفارت فرانسه در ایران بنای توسعه دیپلماسی فرهنگی را گذاشته و اهدای این نشان به چهرههای برجسته بیشتری از کشورمان را در دستور کار دارد!
محمدعلی سپانلو شاعر، پری صابری کارگردان تئاتر، عباس کیارستمی کارگردان سینما، استاد شهرام ناظری موسیقیدان و خواننده موسیقی سنتی، استاد محمدرضا شجریان خواننده موسیقی سنتی، لیلا حاتمی بازیگر سینما، داریوش مهرجویی کارگردان سینما، کامبیز درمبخش طراح و کاریکاتوریست و محمود دولتآبادی نویسنده، برخی از چهرههایی بودند که این نشان را یا در سالهای پیشین دریافت کردند و یا تازگی به جمع افزوده شدند.
در همین راستا، از چندی پیش اعلام شد، استاد «حسین علیزاده»، آهنگساز، ردیفدان، پژوهشگر و نوازنده تار و سهتار ایرانی و نامزد دریافت سه جایزه گرمی، شامگاه پیش روز ششم آذرماه، طی مراسمی در سفارت فرانسه در تهران، نشان شوالیه هنر و ادبیات را ـ که به امضای وزیر فرهنگ فرانسه رسیده است ـ از برونو فوشه، سفیر این کشور در ایران دریافت میکند؛ اتفاقی که واکنشهایی را در پی داشت و برخی خواستار انصراف علیزاده از دریافت این نشان شدند.
جدیترین واکنش از سوی «علی رهبری» رهبر
ارکستر بود. او در یادداشتی مفصل چنین درخواستی را محترمانه از
استاد حسین علیزاده مطرح کرد و در این باره نوشت: «
حدود
۳۰ سال پیش در فستیوال بهار پراگ بعداز کنسرت مشترک اینجانب با آقای هنری
شرینگ معروفترین ویولونیست دنیا٬ هردو به سفارت مکزیک در پراگ دعوت شده
بودیم. در هنگام صرف شام آقای شرینگ از یک خدمتگذاری که ایشان را پرفسور
استاد نام نبرده بودند کلی عصبانی شدند.
اینجانب که رابطه دوستی
نزدیک و مدیدی با آقای شرینگ داشتم٬ با احترام فراوان در حضور حضار گفتم که
در اتریش و ایتالیا به هر معلمی پروفسور میگویند و به هرکسی که بالای ۵۰
سال داشته باشد لقب استاد میدهند ولی هنری شرینگ یک لقبی است که از تمام
این لقبها بالاتر است. شما واقعا نیازی به تیتر استاد و پرفسور ندارید.
مدیر هنری برنامههای ما که مشترک بود مدتها به تغییر بزرگی در رفتار این
هنرمند بزرگ در این مورد اشاره میکرد.
به همین دلیل میخواهم طی
نامهای به دوست عزیز و هنرمندم جناب آقای علیزاده توصیه کنم که از آنجایی
که مقام هنری ایشان به درجهای کاملا استثنایی رسیده٬ ایشان واقعا با هیچ
شخصیتی در تاریخ موسیقی ایران قابل مقایسه نیست و از آنجایی که سفارت
فرانسه این نشان را بهسرعت کمنظیری بین ایرانیان پخش میکند و احتمال این
میرود که این نشان از بزرگی اسم حسین علیزاده به مرور زمان به مراتب
کوچکتر جلوه کند٬ ایشان میتوانند مانند دهها شخصیت بزرگ فرانسوی ازجمله
بزرگترین آهنگساز فرانسوی قرن بیستم موریس راول و یا ۲ نویسنده و فیلسوف
بزرگ فرانسوی٬ ژان پل سارتر و آلبرت کاموس (برنده جایزه نوبل) یا هنرپیشه
معروف خانم کترین دونو از دریافت این نشان صرفنظر بکنند.
به عقیده
من این نشانها واقعا مهم هستند و از بابت اهدای آنها به ایرانیها٬ خداوند
منان را سپاسگزاریم و خیلیها هم منتظرش هستند اما افرادی کاملا استثنایی
هستند که تجلی نامشان چنان جلوه و شکوهی دارد که لقب استاد که در ایران و
ایتالیا فراوان است و همچنین لقب شوالیه که فوتبالیست زین الدین زیدان و یا
هنرپیشه خانم مرلین دیتریش یا خانم سلین دیون یا خواننده خولیو ایگله سیاس
و آقای تئودوراکیس و صدها نفر دیگر نیز که به آنها هدیه شده؛ نمیتواند به
درخشش نامشان کمکی بکند».
در همین راستا، برخی با نگارش یادداشتها، حتی اهمیت این نشان را که جزو واضحات است، به چالش کشیدند و در ادامه با لحنی آمرانه از استاد حسین علیزاده خواستند، این نشان را دریافت نکند که البته نتیجهای نداشت؛ هرچند بخشی از نقد علی رهبری به عنوان توصیه کننده اصلی درباره بالاتر بودن موقعیت و جایگاه چهرههایی چون اساتید حسین علیزاده، شهرام ناظری و محمدرضا شجریان از این نشانها صحیح است، بخشی دیگر محل نقد است.
بدون تردید هر کشوری باید قدردان مفاخرش باشد و بنابراین اگر همگان بر موقعیت چهرهای چون حسین علیزاده یا شهرام ناظری اذعان دارند و حتی نقدهایی که نسبت به محمدرضا شجریان مطرح میشود، درباره این دو چهره وارد نمیدانند و از این منظر نیز مانعی برای تقدیر نمیدانند، چرا از این دو چهره و بسیاری دیگر دریافت کنندگان نشانهای شوالیه، در ایران در سطح عالی قدردانی نشده است؟
اگر حقیقتاً نگران توسعه فرهنگی دیگر کشورها در قلمرو جغرافی کشورمان هستیم و اقدام مقابل نیز انجام نمیدهیم، چرا دستکم پیش از دیگر کشورها، قدردان برخی از دریافت کنندگان نشان شوالیه و نشانهای دیگر نبودهایم؟ حقیقتاً برای حسین علیزاده چه کردهایم که امروز توقع داریم شوالیه نشود و از دریافت این نشان که انگیزههای مالی نیز ندارد، صرفنظر کند؟