در دنیای امروز توسعه به تنهایی رخ نمیدهد، بلکه با در نظر گرفتن پارامترهایی چون منابع طبیعی و محیط زیست و هر آنچه به آینده و نسلهای بعدی مربوط میشود، به دست میآید.
به گزارش «تابناک»، اگر تا دیروز ایجاد نیروگاهها، سدها، راهها و ساخت کارخانهها به خودی خود توسعه یافتگی به شمار میرفتند، امروز دیگر چنین نیست و این توسعه صنایع و معادن و زیربناها با مسأله انسان و زیست آن در آینده عجین شده است؛ چه بسا کشورهایی که برای رعایت مسائل زیست محیطی برخی از بناها را که محیط زیست را برهم زدهاند، تخریب میکنند تا به احیای محیط زیست مبادرت ورزند. در اصل امروز محیط زیست مهمترین پارامتر ساخت زیربناها از جمله سدها و نیروگاهها و راهها شده و بر این مهم است که شاید میتوان گفت پیشرفت جایگزین توسعه شده است.
ایران نیز که تلاش کرده تا در راه توسعه یا بهتر بگوییم پیشرفت گام بردارد، در چندین سال اخیر، بسیاری از زیربناها را ساخته که از جمله ایجاد سدها برای مهار آبهای سطحی بوده تا بدین وسیله بتواند هم نیاز مردم به آب شرب سالم را برطرف سازد و هم نیاز کشاورزی و صنعت را برآورده سازد و همچنین مدیریت آب را بهتر به انجام رساند، به ویژه ایران جزو کشورهای خشک محسوب میشود و حتی برخی استانها با مشکل جدی آب روبهرو هستند.
در همین راستا، هنوز هم راهاندازی سدها راهی است که باید پیموده شود، اما آنچه مهم است، رعایت مسائل زیست محیطی در ساخت سدها و نیروگاههاست که ساخت هر سدی، نیروگاهی هم به دنبال دارد.
در چند ماه اخیر جنجالی در ساخت سد داریان در استان کرمانشاه که از جمله استانهای حاصلخیز کشور بود، اما با وجود سرچشمهها و رودخانههای درخور با مشکل کم آبی حتی برای شرب شهروندان خود مواجه است، میبینیم، به ویژه دراین باره بحث مسائل زیست محیطی مطرح شده تا جایی که وزارت نیرو و شرکت توسعه منابع آب و نیروگاهی کشور در اقدامی درخور ۵۰ متر از ارتفاع سد را کاهش دادند تا روستای تاریخی حجیج برای آیندگان به میراث گذاشته شود. همچنین برای حفظ چشمه بل که دهانه خروجی آن در دریاچه سد واقع شده است، اهتمام کرده و گفته شده طرح احیا و جابجایی دهانه چشمه را مطالعه کرده و در دست اقدام دارند.
«تابناک» برای بررسی بیشتر ملاحظات زیست محیطی سراغ متولی آن یعنی محیط زیست استان کرمانشاه رفت و در گفتوگویی با مدیر کل محیط زیست این استان، این مهم را در خصوص ساخت سد داریان جویا شد.
همتی در خصوص اینکه آیا سد داریان دارای مجوزهای زیست محیطی است، به خبرنگار «تابناک» گفت: پروژه ساخت سد داریان و نیروگاه ۲۰ مگاواتی آن در سال ۱۳۸۸ طبق گزارش ارزیابی طرح که در سال ۱۳۸۷ به سازمان محیط زیست تحویل داده شده و در نظر گرال ۱۳۸۹ سازمان محیط زیست با اجرای این پروژه به صورت مشروط موافقت کرده است. در این موافقت سازمان شرط کرده که باید کارفرمای پروژه برای انتقال آب چشمه بل و صیانت از حیات آن اقدام موثر و لازم را انجام دهد و آب چشمه به ترازی بالاتر از حوضچه سد قرار گیرد.
وی ادامه داد: بر پایه بررسیهای انجام گرفته و بازدیدهای مستمر صورت گرفته سازمان محیط زیست از منطقه اجرایی سد داریان، کارفرما در حال تهیه و تدارک اقدامات لازم جهت انتقال آب چشمه بل به ترازی بالاتر از مظهر چشمه کنونی است.
مدیر کل محیط زیست کرمانشاه تأکید کرد: این طرح با نام استحصال آب چشمه بل قرارداد جداگانه دارد و پیش از آبگیری سد داریان به پایان خواهد رسید؛ یعنی پیش از انجام این طرح سد اجازه آبگیری ندارد.
همتی در توضیح جزییات این طرح گفت: قرار است در عملیات صیانت از چشمه یک حائل بین آب چشمه و آب دریاچه سد داریان با نام «پرده آب بند» تعبیه و سپس آب را با لولهگذاری یا شفت گذاری تا ارتفاع مناسبی بالا برده تا تراز مظهر جدید چشمه بالاتر از حداکثر ارتفاع آب دریاچه سد داریان شود.
مدیرکل محیط زیست استان کرمانشاه با تأکید بر حفظ چشمه بل خاطرنشان کرد: قطعا تا تدابیر لازم برای حفاظت از چشمه بل طبق اصول مهندسی و هیدرولوژی نشود، آبگیری سد آغاز نخواهد شد، زیرا یکی از تعهدات اولیه مجری، لزوم تداوم حیات چشمه بل است.
همتی با تأکید بر لزوم استفاده از مواهب الهی ضمن حفظ اکوسیستمهای طبیعی گفت: در همه جای دنیا به ویژه کشورهای پیشرفته بشر برای افزایش رفاه خود و بهرهمندی بیشتر از طبیعت، سعی در استفاده از نعمات الهی همچون معادن و منابع طبیعی دارد. اما حفظ منابع طبیعی به این معنا نیست که از آنها بهرهبرداری نشود.
وی با اشاره به نظارت مداوم و مستمر کارشناسان محیط استان کرمانشاه بر پروژه انتقال آب چشمه بل، خاطرنشان کرد: در سال جاری به دلیل شروع عملیات اجرایی صیانت از چشمه بل و انجام گمانهزنی در مورد انتقال بهینه آب آن، فیزیک محل خروج آب چشمه با تغییراتی روبهرو شده است و همین امر باعث برخی شایعات در مورد صدمه زدن به چشمه شد، اما هم پیمانکار سد و هم سازمان محیط زیست استان و هم دیگر مسئولان محلی بر صیانت از چشمه تأکید دارند و مطمئنا صدمه به ماهیت چشمه نخواهد خورد.
همتی با تأکید بر اینکه ساخت سد داریان یک موقعیت بسیار طلایی برای منطقه و کشور است، گفت: در کشور ما به علت قرار گرفتن در منطقه خشک و رنج بردن از کم آبی، مدیریت منابع آبی به خصوص آبهای سطحی ضرورت دارد و از طرف دیگر صیانت از محیط زیستهای طبیعی همچون چشمه بل نیز ضروری است؛ بنابراین، همه تلاشها بر این است تا بهره گیری از دانش روز و تکنولوژیهای نوین، هم از منابع خود بهرهبرداری کنیم و هم به طبیعت صدمه نزنیم.
وی با اشاره به برخی نگرانیها از صدمه خوردن چشمه بل اظهار داشت: همه میدانند منطقه غرب به ویژه استان کرمانشاه به منابع آبی جدید و انرژی پاک نیاز دارد و تمام دغدغه مسئولان تأمین آب و برق مورد نیاز منطقه است؛ اما با توجه به اقدامات در دست مطالعه و اراده تمام مقامات ذیربط برای تداوم حیات چشمه بل نگرانی در این زمینه وجود ندارد، اداره محیط زیست استان کرمانشاه بر حسن انجام امور نظارت کامل دارد.
مدیرکل محیط زیست استان کرمانشاه افزود: با توجه به اینکه رودخانه سیروان و حوزه چشمه بل از لحاظ تقسیمات کشوری و کاری در حوزه استحفاضی استان کرمانشاه است، مسئول بررسی، ارائه گزارش، نظارت بر عملکرد و پاسخگویی نیز با مقامات استان کرمانشاه و در نهایت وزارتخانههای و سازمانهای کشوری باید مسئولیت امر را بر عهده گیرند. اما اخیرا اظهارنظر و فضاسازیها در استان کردستان باعث نگرانیهایی شده که با توجه به ساز و کارهای نظارتی بعید است، ناشی از دغدغه چشمه بل باشد.
وی با بیان اینکه تا کنون استفاده چندانی از جاذبههای گردشگری چشمه بل صورت نگرفته است گفت: امیدواریم بعد از آبگیری سد و با توجه به آماده شد برخی زیرساختهای اولیه از جمله راه ارتباطی مطمئن، شاهد جذب گردشگر بیشتر باشیم و تعداد زیادتری از هموطنان و توریستهای خارجی از چشمه بل و آب معدنی خاص آن استفاده کنند.