نقدها نتیجه داد و استراتژی عوض شد یا تنها یک اتفاق بود؟ + فیلم

شاید باور‌کردنی نباشد؛ اما در هنگامه‌ای که شدید‌ترین نقد‌ها از سوی اهالی موسیقی ‌به سیاست چندگانه رسانه ملی در مواجهه با موسیقی به ویژه موسیقی اصیل و سنتی در حال طرح بود، تلویزیون ‌کاری غیرمنتظره‌ کرد که صدایش تا آن سوی جهان رفت و نشانه‌هایی از تغییر ارزیابی شد، ولی آیا اینها حقیقی است ‌یا ‌در حد یک اتفاق ‌خواهد ماند و تکرار نخواهند شد؟!

به گزارش «تابناک»، ‌یک هفته نشده که در نقد سیاست دوگانه رسانه ملی درباره ساز نوشتیم و تأکید کردیم ‌منطقی نیست یک شبکه تلویزیونی همچون شبکه جهانی جام جم، ساز را نشان دهد، ولی دیگر شبکه‌ها‌ نتوانند این کار را انجام دهند و غیرمنطقی‌تر آنکه موسیقی پخش ‌و حلال نیز شناخته شود اما سازی که موسیقی مذکور محصولش ارتعاشش بوده، به نمایش درنیاید؛ بنابراین، نمی‌توان محصولی را مباح ‌و ابراز تولید آن ‌را نجس دانست ‌و پس پرده نگاه داشت. در این صورت، یکی از این دو اتفاق ‌اصالت ندارد!

همچنین به سخنان همایون شجریان اشاره شد که گفته بود: «رسانه ملی که می‌تواند نقش بسیاری داشته باشد، ساز را نشان نمی‌دهد، ولی اگر نشان بدهد، موسیقی در این سرزمین دگرگون می‌شود. در برنامه «دستان» هم که به موسیقی می‌پردازد، یک گلدان جلوی نوازنده می‌گذارند‌».

البته از سخنان تهمورس پورناظری، آهنگساز و نوازنده تار و تنبور نیز نگذشتیم که گفته بود: «متأسفانه ظاهرا شبکه‌های ماهواره‌ای آن طرف با صدا‌وسیما یک هدف را دنبال می‌کنند، به گونه‌ای ‌که آن‌ها انواع سازهای غربی را نشان داده و موسیقی‌هایی از نوع سخیفش را پخش می‌کنند و در اینجا هم صدا و سیما هیچ ساز ایرانی را نشان نمی‌دهد و نتیجه‌اش این است که نوجوان ایرانی، ساز غربی را بهتر از سازهای ملی خودمان می‌شناسد‌‌».

اما آنچه بهانه شد تا نقدهای اخیر مرور شود، سخنان و یادآوری علیرضا قربانی بود‌: «تلویزیون سلاح سرد را نشان می‌دهد؛ آن هم نه به عنوان یک شیء قبیح، اما از نشان دادن ساز اکراه دارند. این بزرگ‌ترین توهین است. در شبکه جام جم ساز و مضراب نشان می‌دهند اما شبکه‌های سراسری نه. این به دلیل داشتن برد تبلیغاتی در خارج از کشور است؟ این بوی ریاکاری می‌دهد که یکی از آفت‌های جامعه ماست‌‌».

در چنین حال و هوایی که درخواست‌ها برای نمایش ساز به اوج خود رسیده بود و امید به تغییر سیاست سه دهه اخیر تلویزیون در خصوص ساز، بسیار کمرنگ بود، یک اتفاق جالب افتاد و آن حرکت غیرمنتظره گروه «پالت» در تلویزیون بود که رسانه‌های برخط (آنلاین) تلویزیون از آن به «اجرای خلاقانه» یاد کردند؛ اما رسانه‌های خارجی، یک حرکت اعتراضی به ‌نمایش ندادن ساز تعبیرش کردند و به سرعت این اتفاق جهانی شد. پالت که پیش از این بابت این آهنگ آلبوم آقای بنفش مورد نقد قرار گرفت، این بار یک حرکت بسیار اثرگذار داشت که جای تحسین دارد و بی‌‌گمان برگ درخشانی در سوابق این گروه خواهد بود اما این تنها اتفاق نبود.

در همین ساعات، شبکه یک، آن ممیزی که باعث شده بود سازهای کلاسیکِ کنترباس، کلارینت، آکاردئون، گیتار، ویلن سلِ گروه «پالت» روی صحنه برنامه رادیو هفت نیاید، با آمدن سازهای سنتی کمانچه، تار، سه تار و دف به شبکه اول سیما موافقت کرد و بدینسان پس از سه دهه، ساز نه پشت گل و گلدان و نه در سایه خواننده که ‌‌کاملاً شفاف به نمایش درآمد؛ هرچند باز هم تصاویر ساز میان تصاویر چراغانی میلاد رسول (ص) و در طول حدود پانزده دقیقه اجرای زندهٔ حجت اشرف‌زاده و گروهش، دوربین روی ساز‌ها فوکوس نکرده بود.

به هر حال اگر آنچه رخ داد، تنها یک اتفاق بوده باشد، در روز‌ها و هفته‌های پیش رو، دیگر ساز را در قاب تلویزیون نخواهیم دید و به خاطره‌ها می‌پیوندد تا شاید در مناسبتی دیگر همچون نوروز ۱۳۹۳، به نمایش درآید؛ اما اگر واقعاً خط مشی رسانه ملی در قبال موسیقی تغییر کرده باشد و تلویزیون می‌خواهد میلیون‌ها مخاطبی ‌که موسیقی را ‌از شبکه‌های ماهواره‌ای پیگیری می‌کنند ‌به سمت خود بازگرداند، رویکرد خوبی در پیش گرفته شده است؛ رویکردی که می‌تواند با پخش برخی کنسرت‌های داخلی اساتید موسیقی سنتی کشورمان نظیر شهرام ناظری، حسین علیزاده، کیهان کلهر، محمدرضا لطفی و... به اوج برسد و مخاطب را پای تلویزیون میخکوب سازد.

در این زمینه اما شاید بهتر باشد اندکی اندیشید و چشم‌انتظار بود و فعلاً در قبال همین اتفاقی که افتاده از عزت الله ضرغامی و مجموعه تأثیرگذار در وقوع این اتفاق تقدیر کرد و به هر حال پذیرفت ‌شکستن تابویی که به درست یا نادرست در دهه‌های پیشین شکل گرفته و حالا شکستنش برای تأمین نظر مردم و همچنین تزریق روحیه نشاط به جامعه، می‌تواند اعتراض برخی خواص را در پی داشته باشد، تصمیم ساده‌ای نیست و شجاعتی می‌خواهد که امیدواریم با تکرار آنچه در شبکه یک رخ داد و رسیدن به نقطه مطلوبی که اشاره شد، عینیت کاملی بیابد.