پیش‌شرط عجیب ثبت امامزاده
چگونه میزان ارتباط امامزاده‌ها با مردم اندازه‌گیری می‌شود؟! + پاسخ سازمان اوقاف
آیا هر امامزاده‌ای که مردم بیشتر پیرامونش جمع شده بودند، یا پیشینه بالایی داشت، نسبش تثبیت شده و جزو امامزادگان شیعه است یا باید معجزه و کرامتی رخ دهد تا برای مسئولان این نهاد حجت تمام شود؟!
انتشار اظهارات یکی از مدیران سازمان اوقاف و امور خیریه پیرامون پیش‌نیاز ثبت امامزاده‌ها از سوی این سازمان، بسیار حاشیه ساز شده است؛ پیش نیازی که مشخص نیست با چه منطقی در نظر گرفته شده و تاکنون چند امامزاده با تکیه بر این پارامتر، موفق به ثبت در سازمان اوقاف نشده‌اند و چند امامزاده نیز این گونه تأییدیه گرفته‌اند!به گزارش «تابناک»، «امامزاده» لقبی که عموماً برای فرزندان امامان شیعه و همچنین نوادگان ایشان تا چندین نسل کاربرد دارد، در محدوده عراق و ایران بزرگ، پراکندگی گسترده‌ای دارند که در خصوص فرزندان امامان ششم تا یازده شیعه بیشتر می‌شود، چرا که در دوران این امامان و پس از شهادتشان، حاکمان ظالم آن دوران مأمورانی را به قصد شناسایی و قتل فرزندان این امامان گسیل می‌داشتند و عملاً امکان تمرکز بازماندگان ائمه در یک منطقه جغرافیایی قابل تحقق نبود.
بر اساس برخی آمار منتشره تعداد مقبره امامزادگان ایران در اوایل انقلاب اسلامی یک هزار و پانصد مقبره بوده و بنا بر آمارهای رسمی تا سال جاری بالغ بر ده هزار و پانصد مقبره رسیده است و این بدان معناست که در سی سال گذشته به طور میانگین، سالانه تعداد سیصد امامزاده جدید در ایران مورد شناسایی قرار گرفته است!
نکته درخور توجه اینجاست که بیش از پنج هزار تن از امامزادگان مدفون در ایران را به نام امام موسی کاظم (ع) نسبت میدهند. این اتفاق ابتداً توسط محمد پورمختار عضو کمیسیون اصل نود قانون اساسی علنی شد و بعدها در نقد این اتفاق سخن‌ها به میان آمد.
در واقع هرچند پراکندگی امامزاده‌ها منطقی است اما اینکه اینچنین رشدی داشته باشند، محلی برای تامل و بررسی‌های دقیق‌تر است. حال پس از گذشت ماه‌ها غلامرضا محمدزاده مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان تهران درباره حوزه استحفاظیه‌اش و نه کل کشور اظهارنظر و ایجاد امامزاده جدید در این استان را تکذیب کرده اما شبهه عجیب‌تر را پیش آورده است.
حجت الاسلام محمدزاده یادآور شد: «هم‌اکنون در حال جمع‌آوری آمار امامزادگان استان تهران هستیم و در این باره می‌توان گفت که امامزادگانی در لیست آمار قرار میگیرند که میان آنان و مردم ارتباط روحی و معنوی وجود داشته باشد. در غیر این صورت این امامزادگان جزء آمار اداره کل اوقاف و امور خیریه استان تهران قرار نمی‌گیرند!»
این نوع ارزیابی در نوع خود از افزایش تعداد امامزاده‌ها جالب‌تر است، چرا که مشخص نیست سازمان اوقاف چه روش‌های تازه‌ای را برای شناسایی اصالت نسب این مقبره‌ها در نظر گرفته و چگونه میزان ارتباط امامزاده‌ها با مردم اندازه گیری می‌شود؟! آیا هر امامزاده‌ای که مردم بیشتر پیرامونش جمع شده بودند یا پیشینه بالایی داشت، نسبش تثبیت شده و جزو امامزادگان شیعه است یا باید معجزه و کرامتی رخ دهد تا برای مسئولان این نهاد حجت تمام شود؟!
بی‌گمان چنین اظهارنظری تاریخی‌تر از موضوع افزایش تعداد مقبره‌های موسوم به امامزاده‌ها است و چالشی جدی در خصوص نحوه ارزیابی‌هاست، چرا که در موارد پیدا نشدن شجرنامه برای امامزاده‌ها، اگر مبنای ارزیابی‌ها تاکنون «میزبان ارتباط روحی و معنوی» این مقابر با مردم باشد، یک خطای فاحش رخ داده و می‌بایست از ابتدا دوباره ارزیابی صورت پذیرد و امامزاده‌های بدون شجره نامه، تخریب و به شکل قبرهای معمول درآیند و خواب و نظایر چنین خرافاتی، حجت تشخیص مقبره امامزاده‌ای نباشد.
پس از درج این مطلب سازمان اوقاف و امور خیریه در این زمینه پاسخی برای «تابناک» ارسال کرد که علی رغم نقدهای جدی به این پاسخ، «تابناک» صرفاً به درج بخش اصلی این پاسخ که پیرامون نقد فوق الاشاره است، بسنده می کند.
1)اساس شکل گیری مطلب «چگونه میزان ارتباط امامزاده ها با مردم اندازه گیری می شود»در حاشیه نشست خبری حجت الاسلام و المسلمین محمد زاده ؛ مدیر کل اوقاف و امور خیریه استان تهران پیرامون طرح نوروزی آرامش بهاری شکل گرفته است که متأسفانه مطالب مذکور که در حاشیه این نشست مطرح شده به نحو نادرست و تقطیع شده درج گردید و تنها می توان گفت برداشت نادرست خبرنگار محترم از این مطلب بوده است واصل منظور مصاحبه شونده این بوده است که «امامزاده و بقعه متبرکه محل برقراری ارتباط روحی و معنوی با خداوند است»؛ لذا با توجه به پیگیری روابط عمومی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان تهران متن خبر مذکور در خبرگزاری فارس اصلاح شده است. بر این اساس بر خلاف نظر نویسنده محترم، تاکنون برمبنای این پارامتر خیالی، نه امامزاده ای تأیید شده است و نه رد، بلکه ثبت و ضبط مشخصات بقاع متبرکه و امامزادگان در سامانه جامع اطلاعات موقوفات و بقاع متبرکه که برای اولین بار در سال 89 در این سازمان به منظور ساماندهی و گردآوری اطلاعات موقوفات و بقاع متبرکه امامزادگان راه اندازی شده براساس دستور العمل جامعی است که «شیاع محلی»، «شجره نامه های موجود امامزاده»، آثار و نشانه های تاریخی و آثار مکتوب تاریخی و جغرافیایی، مدارک و استنادات موجود در کتب انساب و اسناد تاریخی بازمانده در ادارات اوقاف یا نزد اشخاص از جمله ملاک ها و معیار ها ثبت و ضبط امامزادگان و بقاع متبرکه به شمار می روند.
لازم به ذکر است در این دستور العمل بر پرهیز از ثبت بقاع جعلی، اماکن مبتنی بر خواب و رویا، درختان کهن، قدمگاه و... تأکید شده است و سازمان اوقاف بر برخورد و مبارزه با خرافات، انحرافات، جعلیات در این عرصه وپالایش این حوزه از این گونه موارد تأکید و تصریح جدی داشته و پیشتاز است.
2) در بخش دیگری از این مطلب آمده «تعداد مقبرة امامزادگان در ایران در اوایل انقلاب اسلامی یک هزار و پانصد مقبره بوده »است که در این باره مباحث مبسوطی از جمله: عدم وجود فراینددقیق آمارگیری علمی، مستند و جامع در سالهای گذشته، عدم اهتمام جدی وامکان شناسایی دقیق بقاع متبرکه و سرکشی به تمامی نقاط دور افتاده و دور از دسترس و نبود شیوه نامه یکسان جمع آوری اطلاعات و آمار امامزادگان و بقاع متبرکه مطرح است، علاوه بر این که در ابتدای انقلاب، در حوزه های مهم تر و حیاتی تر اقتصادی، فرهنگی اجتماعی آمار دقیقی نداشته ایم چه برسد به بقاع متبرکه و اماکن مذهبی، مضاف بر این در کتاب «فرهنگ آبادیها و مکان های مذهبی کشور» که جزء اولین منابع آماری موجود در این زمینه است،تألیف دکتر محمد حسین پاپلی یزدی (چاپ1367ش) بر وجود بیش از 4085 بقعه متبرکه و امامزاده بر مبنای نقشه تأکید و تصریح شده این آمار بیشتر است.
لذا براساس مطالب فوق نمی توان و نباید گفت «طی سی سال گذشته به طور میانگین، سالانه تعداد 300 امامزاده جدید در ایران مورد شناسایی قرار گرفته اند.»
3) مبحثی را که آقای محمد زاده مدیر کل محترم اوقاف و امور خیریه استان تهران در پاسخ به سؤال خبرنگار محترم مطرح کرده اند بیشتر به این نکته توجه دارد که ممکن است امامزاده صاحب بقعه و ساختمان ساده ای بوده باشد،اما بدلیل بی توجهی در کنج غربت و مهجوریت باقی مانده باشد که می توان به امامزاده عقیل (ع) واقع در دورترین نقطه تهران که براساس «شیاع محلی» و شجره نامه موجود از اجداد امامزاده شرف الدین داوود (ع) تهران به شمار می رود، اشاره کرد که هم اکنون صاحب یک حجره کلنگی بدون گنبد و بارگاه، بازمانده از صدها سال پیش است، حال اگر بقعه این امامزاده تجدید بنا شود دال بر کشف امامزاده جدید است ؟!
یا امامزاده روح الله واقع در میدان امام خمینی (ره) که سالها بدون گنبد و بقعه باقی مانده بود و اخیراً در حال تجدید بناست ؛ این مباحث، این گمان را برای خبرنگار محترم بوجود آورده بود که با توضیحات ارائه شده از ایشان رفع ابهام شد.
4) نکته دیگر در بحث شجره امامزادگان نیز تاکنون مباحث مختلفی در سطح رسانه ها، مجلات تخصصی و کتب علمی و تاریخی و جغرافیایی تاریخی مطرح شده که نویسنده محترم می تواند برای یافتن اطلاعات بیشتر به این منابع مراجعه کنند اما به طور خلاصه می توان گفت :
راه شناخت امامزادگان تنها شجره نامه نیست، بلکه روایات مردمی و شیاع محلی که طی قرون سینه به سینه نقل شده است، یکی از راه های اثبات وجود امامزاده در یک مکان است که این نکته مورد تأیید مراجع عظام نیز می باشد. اما نکته مهم تر این است که تعیین وتشخیص شجره و سلسله نسب امامزادگان با عنایت به مظلومیت، محجوریت، غربت و تحت تعقیب بودن غالب این مهاجران از خاندان ابوطالب (ع) و سادات و ذراری آل رسول (ص) به سادگی امکان پذیر نیست و البته دهها جلد کتاب هم اکنون درباره انساب سادات و ذراری مهاجر اهل بیت عصمت و طهارت به ایران از قرون متقدم تاکنون تألیف و تدوین شده و در دسترس است؛ اما به هرحال یافتن سلسله نسب امامزادگان موجود صاحب بقعه کار آسانی نسیت و سالها فرصت پژوهشی و امکانات و منابع لازم را می طلبد. در مقابل نام برخی از امامزادگان وارد شده به ایران نیز در کتب انساب ذکر شده اما بقعه آنها شناسایی نشده است که ممکن است بعدها شناسایی شوند و این هم باز به معنای کشف امامزاده جدید نیست.
5) هم اکنون سازمان اوقاف از طریق سامانه جامع اطلاعات موقوفات و بقاع متبرکه در حال جمع آوری، تدوین و پالایش آمار بقاع متبرکه و امامزادگان (اعم از امامزادگان، پیامبران، سادات مورد تکریم و تعظیم، علما و بزرگان دین )است که پس از تدوین و تجمیع انشاء الله اعلام خواهد شد.
غیر قابل انتشار: ۱
در انتظار بررسی: ۸۲
انتشار یافته: ۲۱
من نمی دونم بنا به اولین اقدام عملی پیامبر مگر ملاک تقوی نیست یا اینکه پسر کی بودند یا نواده کی بودند مهمه؟؟؟!!! اگر ملاک تقوی باشه که از کجا تشخیص میدهند کدام امامزاده واقعا شخص بزرگی بوده است؟؟؟ مگر هر کسی الان هم سید باشد و خیلی با تقوی و بمیرد پس طبق این قاعده امام زاره می باشد و باید مقبره برایش بر پا داشت؟؟؟ پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۲۰:۰۹ - ۱۳۹۲/۰۱/۲۱
نه اینطوریا هم که می گی نیست.بالاخره نسب در تمام رسوم حتی در اسلام بی تاثیر نیست. و اون امام زاده هایی که ناخلف بودند رو امام زاده به حساب نمی آوردن که بیان و مقبره براشون بسازن.
آفرین به این مطلب زیبا که چند وقتیست فکر من را هم مشغول کرده که ما چند امامزاده داریم. اگر برای هر امام 100 فرزند و نوه در نظر بگیریم که دارای درجات عالی فضل و دانش ومعرفت باشند و هر 12 امام را هم در این محاسبات بیاوریم ما نهایتا 1200 امامزاده بیشتر نمی توانیم داشته باشیم. پس در این تعداد و حتی تعداد خیلی کمتر هم با کمی تامل کنیم. پاسخ ها
azade
| | ۱۰:۳۳ - ۱۳۹۲/۰۱/۲۱
درسته که باید در تعداد امامزاده ها تامل کنیم اما این محاسبه درست نیست چون بسیاری از امامزاده های ما به عنوان نوه یا نتیجه یا نبیره ی یا برادر و خواهر امامان یا ترکیبی از این مواردمعرفی می شوند نه فقط فرزند. بههر حال به نظر بررسی علمی این قضیه خیلی مشکل باشد.
ناشناس
| | ۱۵:۰۸ - ۱۳۹۲/۰۱/۲۱
در بسياري موارد نظير شاه عبدالعظيم حسني نسبشان با 4 واسط به امام حسن مي رسد و صرفا فرزند و نوه بودن ملاك شرافت نمي باشد. بلكه معمولا فردي از نوادگان ولو حتي 6 يا 7 نسبش به امام معصوم برشد وليكن در زمان حياتش داراي درجات علمي و اخلاقي و كرامت و ... باشد براي مردم آن خطه معتبر مي باشد. خانه نشین
| | ۰۰:۲۹ - ۱۳۹۲/۰۱/۲۲
امام یازدهم یک پسر داشت و امام دوازدهم هم فاقد فرزند است. مطابق تعاریف قرآن کریم رءویا تعبیر نداراد ولذا نمیتوان رءویای کسی را سند رد ویا قبول موضوعی قرار داد بلکه رویا تاویل دارد بدینمعنی که اگر کسی در مورد رءویای خود پا قشاری کند باید بر رسی شود تا معلوم شود چه عاملی سبب شده است که شخص رءویای مخصو صی ببیند.اگر این رهنمودرا بپذیریم اعتبار بسیاری از امامزاده ها که بر مبنای خواب دیدن بعضی از اشخاص تثبیت شده است باطل میگردد صرف نواده چندمین نسل از امام شیعه بودن که ارزش نیست. هست؟! پس این کارها برای چیه؟ ولي خدا,پيغمبري يه مسلموني پيدا بشه حساب كتاب كنه اين همه فرزند امام هفتم منطقي است يا نه؟....يه ذره فكر كنيد اي كسانيكه ايمان آورده ايد. تخریب؟ مگر قبلا تخریب کار وهابی ها نبود؟ شما هم؟!!! پاسخ ها
آزاده
| | ۱۰:۳۶ - ۱۳۹۲/۰۱/۲۱
نمردیم و معنای تخریب رو هم فهمیدیم برادران و خواهران عزیز! لطفا شبهه افکنی نکنید. امامزاده یعنی چی؟ یعنی زاده امام. از نسل امام. پس هم فرزند، هم نوه، هم نتیجه، هم نبیره و هم ندیده را شامل می شود. و لذا اگر به امام خمینی که از نسل دهم به بعد امام کاظم هست، اگر گفته شود امامزاده، عیبی نیست. و در مرحله پایینتر حتی به هر سید و ذریه رسول الله نیز می توان گفت امامزاده. منتها مطلب در تقواست و اینکه برخی از امامزاده های ما بدون سند هستند. یعنی بر اساس شهرت مشهور به امامزاده هستند یا فرض کنید در یک زمان مشخصی یک فرد سیدی بوده که از فرط تقوا و انسانیت، پس از مرگ، او را دفن و مقبره و بارگاه برایش ساخته اند حتی برخی از آنها پس از مرگ مانند برخی از علمای ما دستگیری می کردند از مردم. لذا مورد احترام مردم بوده اند. در آموزه های دینی و مذهبی ما، اگر عموی پیامبر باشی ولی بیگانه با خداوند، ارتباطی با پیامبر نداری اما اگر مثل سلمان آشنا با خداوند بودی ولی ارتباط نسبی با پیامبر نداشتی، جزو اهل بیت پیامبر هستی. امامزاده ریشه در خرافه گرایی ماها دارد. اداره اوقاف وظیفه دارد علاوه بر بررسی شجره نامه امام زاده ها، از نظر اهمیت امام زاده ها را طبقه بندی کند. قابل توجه است که یک امام زاده که نسب دورتری نسبت به ائمه داشته است ممکن است دارای درجه اهمیت بالاتری حتی نسبت به یک امام زاده بلافصل باشد. (مثلا حضرت عبدالعظیم حسنی).ضمنا مطالعات جامعی از این نظر لازم است. ولی بنده حذف قبر امام زاده را توصیه نمی کنم چون به هر حال مقبره یک امام زاده محلی است که در آن نماز خوانده می شود و در نهایت به خدا توجه می گردد. حتی اگر آن امام زاده جعلی باشد توسلی که انجام می شود توسل به اهل بیت پیامبر علیهم السلام می باشد.
هابیل و قابیل فرزندان پیامبر بودند و پیامبرزاده ایا درست هست برای هردو بنا ساخت؟ باید بررسی دقیق شود چون بابت همین موضوع به ما شیعیان خرده میگیرند دررابطه باتعداد امامزادگان به نظرم مربوط به ثبت دراوقاف است زيرا خيلي از امامزادگان بعدازانقلاب دراوقاف ثبت شده انداماراجع به اظهارنظررييس اوقاف تهران فكرمي كنم اطلاعات ايشان دراين خصوص كم است وبهتراست بامشورت باعلماحرفش رااصلاح كند من متاسفانه ایمیل ثبت نکردم که نشونی داشته باشم وشما نظرات منو نمیگذارید. پس حداقل خودشما بنویسد که امامزاده به فرزند بلافصل امام میگویند نه به نوه و نتیجه یا سادات . ازاین به بعد با نام پدربزرگ براتون یدداشت میگذارم صرف نظر از دیدگاه های دوستان،خیلی کنجکاوم بدانم،تعداد این امام زاده ها چرا در ایرن رو به افزایش است!! در هر صورت منظور تابناک اشکالات فنی و... در صحبتهای رئیس اوقافه . من علیرغم احترام بسیار زیادی که برای امامزاده ها قائل هستم ولی دلیلی نمیبینم از صحبتهای ....احساسی و غیر منطقی کسی دفاع کنم و .... آیا ما امامزاده سنی هم داریم که نوشتین شیعه؟عقل هم چیز خوبیست به شرط استفاده!!!
آی ایرانی ها عقل تون را به کار ببرید، بهانه دست دشمنان شیعه ندهید،همین کارهای بدون حساب و کتاب و منطق باعث می شود که حقانیت مذهب شیعه را هم زیر سئوال ببند. مگر ائمه زندگی شون تو مدینه و عراق نبودند؟ پس چرا این همه امام زاده در ایران؟ شادید در عراق و مدینه که موطن اصلی آن ها بودند، هم این اندازه امام زاده نباشد. آن در شرایطی که ایران در آن دوران شیعه هم در اقلیت بودند، چگونه همه آن ها به این سرزمین آمدند.