فرونشست یا آوار شدن سقف سرویس بهداشتی پنهان زیر خیابان کارگر تهران؛ تقصیر کیست؟!

به فاصله چند ساعت از حریق هولناک بیمارستانی در تهران، پایتخت با یک رویداد دیگر به صدر اخبار بازگشت؛ رویدادی که سوای اشکال در نحوه بازتاب آن، به جهاتی به شدت تامل برانگیز است.

به گزارش «تابناک»؛ از جمله مخاطرات پیش روی کشورمان در بسیاری از مناطق، فرونشست زمین است؛ خطری که مدت هاست در بسیاری نقاط از وضعیت بالقوه به وضعیت بالفعل رسیده و نگرانی‌های زیادی به دنبال داشته، اما آنچنان که باید مورد توجه مسئولان و نهاد‌ها قرار نگرفته و در نتیجه، هنوز پدیده‌ای تازه محسوب می‌شود که می‌تواند ناگهان بروز و نمود یافته، به صدر اخبار برسد و بعد به همان سرعتی که پدیدار شده بود، رفع و به فراموشی سپرده شود.

درست مانند فرجامی که فرونشست‌های ریز و درشت در گوشه و کنار کشور داشته اند؛ از فرونشست‌هایی مانند آنچه موجب شده سی و سه پل مشهور ترک بخورد و با پوشاندن درز‌ها و گسل‌ها با سیمان و تدابیر دیگر، رفع و رجوع شده تا فرونشست‌هایی بزرگ تر که به ایجاد فروچاله‌ها منجر می‌شود و احتمالا نمونه‌های آن‌ها را دیده ایم و مثل مسئولان، اهمیت خاصی برایمان نداشته است!

رویدادی که بر اساس آمارها، رو به افزایش است و حتی نمونه‌های هولناک و مرگباری از آن در شهر‌ها هم رقم خورده و می‌خورد؛ اتفاقی که یک نمونه خفیف آن امروز در تهران رقم خورد و به رغم وسعت، خوشبختانه خسارت جانی به دنبال نداشت. ریزش خیابان در یکی از محور‌های شلوغ و پرترافیک پایتخت، خیابان کارگر، که شاید اگر یک روز زودتر یا دیرتر رقم خورده بود، ابعاد هولناکی می‌یافت.

حفره‌ای به مساحت حدود ۲۰۰ متر مربع، هرگونه تردد در یک سمت این خیابان در محدوده میدان قزوین را غیرممکن کرده و به تاکید حاضران در صحنه، به کشف یک سرویس بهداشتی زیر این معبر مهم منجر شده که ظاهرا سال‌ها پیش احداث شده و بعد بدون آنکه ایمن سازی یا تخریب شود، به حال خود رها شده تا به مساله‌ای برای آینده تبدیل شود؛ مساله‌ای که امروز خود را نشان داد.

رویدادی که موجب بستن این بخش از خیابان کارگر شده و احتمالا با توجه به نقش آن در بار ترافیکی شمال به جنوب و بالعکس در این محدوده از تهران، فعالیت شبانه روزی برای رفع این معضل نوپدید در دستور کار مسئولان شهری قرار گرفته است. پروژه‌ای که متاسفانه یک آفت جدی و مهم دارد؛ اینکه به سرعت بر مساله‌ای که بروز کرده و چه بسا حکم زنگ هشدار را داشته، به نوعی سرپوش گذاشته و موجب فراموشی آن می‌شود.

البته در تعریف میان فرونشست زمین با این دست حوادث تفاوت‌هایی وجود دارد و شاید در ریزش سقف این سرویس بهداشتی رها شده، فرونشست هیچ نقشی ایفا نکرده باشد، اما در قالب کلی تر، می‌توان این رویداد را نمونه‌ای از فروریزش دانست که در افکار عمومی تفاوتی با فرونشست ندارد و چه بسا مهیب‌تر از آن است، چون عمدتا ناگهانی و یکباره رقم می‌خورد و در نتیجه در بسیاری از موارد خسارت بار (گاه از نوع خسارت جانی) است.

مثل رویدادی که چند سال قبل در شهران، محله‌ای در شمال غرب تهران رقم خورد و به انفجار خط لوله انتقال گاز شهری و ایجاد گودالی چند ده متری منجر شد (عکس 1) یا فروچاله‌ای که در خیابان «پیامبر» در تهران رقم خورد و ۲ خودرو را حین حرکت بلعید (عکس 2) یا حتی ایجاد فروچاله‌ای عظیم در میدان قیام تهران که متاسفانه جان یک آتش نشان و یک کارگر را ربود (عکس 3) و نشان داد که ابعاد این رویداد همیشه مادی نیست و می‌تواند فراتر هم برود.

واقعه‌ای که وقتی با این تعداد و تنوع در پایتخت رقم می‌خورد و جدی گرفته نمی‌شود، معلوم است که وقوع شان در دیگر شهر‌ها هم اهمیت چندانی ندارد و در بهترین حالت، تبدیل به یک خبر در صف اخبار حوادث می‌شود و تمام. حادثه‌ای که می‌شود و می‌بایست از وقوعش پیشگیری کرد، اما این گونه نمی‌شود و ترجیح بر این است که هرجا ریزشی رقم خورد، آن را به سرعت پرکنند تا همه چیز به روال قبل بازگردد، هرچند ممکن است کمی این‌سوتر یا آن‌سوتر از محل حادثه، شرایط برای وقوع فروریزشی دیگر مهیا باشد.

وضعیت به قدری عجیب است که حتی خبر کج شدن مقبره شاه عبدالظیم حسنی در شهرری بر اثر فرونشست هم طبیعی جلوه می‌کند و نگرانی خاصی در پی ندارد، حال آنکه سالهاست مسئولان مدعی هستند که برای روز‌های مبادا، مانند زلزله در تکاپو هستند و مدام از پدافند غیرعامل و ضرورت پیش بینی خطرات و مقابله با آن‌ها سخن می‌گویند؛ ادعا‌هایی که حتی به قدر شناسایی سرویس بهداشتی متروکه زیر یکی از معابر مهم پایتخت کارایی ندارند.

شرایطی که باید تغییر کند و مثلا مشخص شود که مسئولیت پیشگیری از این حوادث یا دست کم ایمنی معابر شهری بر عهده کدام نهاد است. مسئولیتی که وقتی مشخص باشد، می‌توان انتظار داشت، در صورت بروز هرگونه خسارت، آن نهاد و مجموعه با عقوبت مواجه شوند و در نتیجه این روند و از آنجایی که عقوبت خسارات‌ جانی سنگین است، به مرور ایمن سازی معابر در دستور کار قرار گیرد و وضعیت فعلی پایان بیابد.