همایون کتیبه دارای دکترا در توسعة منابع آب عضو هیئت علمی دانشکدة معدن و متالورژی دانشگاه امیرکبیر در مطلب ارسالی برای «نگاه شما» نوشت:
نزدیک به بیست سال است که هر ساله سطح آب دریاچة ارومیه پایین و پایین‌تر می‌آید. این اتفاق توسط یک فرمول ساده در علم هیدرولوژی (به شرح زیر)، موسوم به معادلة بیلان هیدرولوژیک، قابل توضیح است:
Inflow – Outflow = ΔS
که در این رابطه:
Inflow بیانگر آب ورودی به دریاچه در هر سال،
Outflow بیانگر آب خروجی از دریاچه در هر سال، و
ΔS عبارتست از تغییر در حجم ذخیرة دریاچه در هر سال.
پارام‌تر اول یعنی Inflow خود دارای اجزای تشکیل دهنده-ای است که در اینجا مورد بحث نمی‌باشند. پارام‌تر دوم یعنی Outflow معرف آب خروجی از دریاچه است که در مورد دریاچة ارومیه همان تبخیر می‌باشد. در صورتی که آب ورودی به دریاچه از خروجی (تبخیر) بیشتر باشد، سطح آب دریاچه هر ساله پایین و پایین‌تر خواهد آمد، همان اتفاقی که در بیست سال گذشته در مورد دریاچة ارومیه شاهد آن بوده و هستیم. در این صورت، حاصل تفاضل سمت چپ معادلة بالا منفی خواهد بود. به عبارتی، تغییر در حجم ذخیرة دریاچه منفی بوده و این به معنای کاهش حجم ذخیرة آبِ دریاچه می‌باشد.
منفی بودن بیلان هیدرولوژیک دریاچة ارومیه بدلیل عواملی است که مهمترین آن‌ها عبارتند از: برداشت بی‌رویه از منابع آب سطحی و زیرزمینی پیرامون دریاچه، خشکسالی و کمبود بارش در ساله‌های اخیر، و افزایش درجه حرارت هوا ناشی از گرمایش کرة زمین که موجب افزایش تبخیر از دریاچه شده است. از میان این سه عامل، عامل اول یعنی برداشت بی‌رویه از منابع آب سطحی و زیرزمینی، مهمترین و تاثیر گذار‌ترین عامل می‌باشد.
حال باید گفت که به منظور احیای دریاچة ارومیه، به گونه‌ای که هرساله شاهد بالا آمدن بیشتر سطح آب آن باشیم، می‌بایست بیلان هیدرولوژیک دریاچه مثبت شود. بدین معنی که آب ورودی به دریاچه بیشتر از خروجی آن در هر سال باشد. هم اکنون ورودی آب به دریاچه در هر سال چیزی بالغ بر یک میلیارد متر مکعب کمتر از خروجی آن می‌باشد. چنانچه گفته شد این امر عمدتاً بدلیل برداشت بی‌رویه از منابع آب سطحی و زیرزمینی پیرامون دریاچه است.
حال به فرض (که تقریباً محال بنظر می‌رسد و یا اینکه حداقل ده‌ها سال به طول خواهد انجامید) اگر بتوانیم در یک برنامه‌ریزی دراز مدت، بیلان هیدرولوژیک دریاچة ارومیه را به صفر برسانیم، این بدان معناست که تنها توانسته‌ایم که وضعیت دریاچه را در وضع موجودِ آن حفظ کنیم. به عبارتی، اگر به فرض کاملاً محال، در همین لحظه، کمبود یک میلیارد مترمکعبی ورودی آب دریاچة ارومیه جبران شده و بیلان هیدرولوژیک آن صفر شود، تنها توانسته‌ایم که دریاچه را در وضعیت فعلی حفظ نماییم، یعنی در وضعیتی که ۹۳ درصد آن خشک است. این در حالی است که دسترسی به بیلان هیدرولوژیک صفر نیز در شرایط کنونی که مصرف آب رو به تزاید بوده و شاهد ازدیاد برداشت هستیم، چیزی در حد محال است.
راهکار پیشنهادی برای احیای دریاچة ارومیه:
از بحث بالا آشکار شد که به منظور احیای دریاچة ارومیه چاره‌ای جز مثبت کردن بیلان هیدرولوژیک دریاچه وجود ندارد. با توجه با آنکه در حوضة آبریز این دریاچه آب کافی بدین منظور وجود ندارد، انتقال آب از دیگر حوضه‌های اطراف، مد نظر قرار گرفته است. یکی از این حوضه‌ها رود ارس بود که پس از کش و قوس‌های فراوان، نهایتاً با مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست روبرو شد. این مخالفت دارای پایة علمی و حقوقی می‌باشد چرا که آب رود ارس دارای مصرف کنندگانی هم در کشور ما و هم در کشور همسایه یعنی آذرباییجان می‌باشد.
با دقت بر سایر حوضه‌های آبریز پیرامون دریاچة ارومیه، تنها حوضه‌ای که توانایی تامین آب مورد نیاز جهت احیای دریاچه را دارد دریای مازندران می‌باشد. حجم ذخیرة این دریاچه به گونه‌ای است که می‌تواند کمبود فعلی آب دریاچة ارومیه یعنی چیزی در حدود ۱۶ میلیارد مترمکعب را تامین نماید، بدون آنکه آسیب آنچنانی از این انتقال آب بپذیرد. اگر به فرض محال این مقدار آب بطور ناگهانی از دریاچة مازندران کم شود، تنها در حدود ۴ سانتی متر از سطح آب آن کاسته میشود. این در حالی است که انتقال آب، در طی چندین سال صورت خواهد پذیرفت.
در مسیر انتقال آب از دریاچة مازندران به دریاچة ارومیه چالش‌های اجرایی و حقوقی وجود دارد که بنظر می-رسد این چالش‌ها قابل حل باشد. خوب است که مسئولین محترم اهتمام جدی به حل مشکل دریاچة ارومیه بنمایند، پیش از آنکه بجای «دریاچة ارومیه» در نقشه‌ها، نام «کویر ارومیه» را مشاهده نماییم.
* برای آشنایی با شرایط و نحوه همکاری با «نگاه شما» اینجا را کلیک کنید. 
با سلام 