واپسین روزهای باقی مانده به بیست و ششمین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب در شرایطی گذری میشود که مسأله اساسی درباره قدرت خرید واقعی مردم در این دوره از نمایشگاه و لزوم حمایت متقابل از خریدار و فروشنده در بهترین فصل برای اهالی کتاب است؛ رویدادی که با توجه به افزایش هزینههای چاپ و قیمت پشت جلد کتب، انتظار میرود با عددی بیش از ادوار پیشین همراه باشد.
به گزارش «تابناک»، صنعت نشر کتب به استثنای کتب کمک آموزشی به ویژه در یک سال اخیر، برگرفته از افزایش شدید بهای کاغذ با فشار شدیدی روبهرو شده که پیش از این به ابعاد آن پرداخته شد؛ اتفاقی که به افزایش باورنکردنی بهای کتب و کاهش جدی تیراژ در چاپهای تازه منجر شده و نهایتاً به دلیل کاهش درآمدها، تعدیل نیرو توسط برخی ناشران را در پی داشته است.
این چرخه البته تنها به نشر خلاصه نخواهد شد و دیر یا زود، در صنعت چاپ نیز شاهد رکود خواهیم بود، چرا که با این وضع کاغذ و کنترل نه چندان جدی این کالای اساسی، حجم چاپها آنقدر کاسته میشود که بناچار تعدیل نیرو، مشمول حال چاپخانهداران و صحافان نیز شود و این صنایع نیز نیروهایشان را با ظرفیت رسمی فعالیتهایشان به تناسبی منطقی خواهند رساند.
در واقع کاهش خرید کتاب، تنها در کتاب فروشیها و نشرها تأثیرگذار نیست و همه حوزهها از قبل چنین فضایی متضرر میشوند و البته مهمتر از همه این حوزهها، مشتریان ثابت بازار کتاب بیشترین ضرر را متحمل خواهند شد و بخشی از ایشان هزینههای ضروریتر را به خرید کتاب ترجیح خواهند داد. این دغدغه در دوره بیست و ششم نمایشگاه کتاب که از یازدهم اردیبهشت ماه آغاز شد، پررنگتر خواهد بود.
پیش بینیها از کاهش فروش «تعداد نسخههای کتاب» حکایت دارد؛ هرچند شاید با توجه به افزایش بهای کتب و تنها اعلام کل عدد فروش نمایشگاه، این رویداد چندان به چشم نیاید، کما اینکه نصف شدن شمار مخاطبان سینما به رغم کاهش اندک رقم کل فروش به دلیل افزایش شدید بهای بلیت سینماها به چشم نمیآید و شاید مسئولان ترجیح دهند در ماههای پایانی دولت از کنارش بگذرند!
آیا در روزهای آینده شاهد تکرار چنین وضعیت خواهیم بود؟ با این حال، انتظار میرود این وضعیت با سکوت نگذرد و در بهار بازار کتاب، رویکردی خاص برای شرایط خاص این دوره در نظر گرفته شود؛ رویکردی که فروش عددی کتب غیرکمک آموزشی با رکوردی بیسابقه همراه شود و بخش عمده از پنج میلیون نفری که در چند سال اخیر با دست خالی یا حداکثر یک یا دو جلد کتاب، نمایشگاه را ترک کردهاند، این بار با دست پر و راضی از بسته فرهنگی که نصیبشان شده، راهی منزل شوند.
از این دید، انتظار میرود در روزهای باقی مانده و همچنین در جشنواره، شاهد افزایش بنهای توزیعی میان قشرهای فرهنگی تا رقم پانصدهزار تومان باشیم و ارقام چندده هزار تومانی که عملاً امکان خرید بیش از یک یا دو کتاب ارزشمند و دارای محتوای عمیق را میسر نمیکند، به اعدادی منطقی افزایش یابد تا این بنها صرفاً جنبه تبلیغاتی نداشته باشد و رقم کلی بنهای توزیع شده نیز در اقتصاد نشر تأثیرگذار باشد و به نوعی برای نخستین بار بستههای حمایتی به حوزه فرهنگ نیز تعلق گیرد؛ اتفاقی که در اجرای قانون هدفمندی رخ نداده است.
همچنین انتظار میرود، در این دوره به ویژه در بخش داخلی، شاهد تساهل و تسامح در برخورد با ناشران باشیم و کتبی که در چند سال اخیر به بازار نشر راه یافتهاند، دستخوش ممیزی ویژه نمایشگاه کتاب نشده و برخی کتب در طول برگزاری این رویداد از غرفهها جمعآوری نشوند و البته در خصوص قرار دادن کتب یک دوره زمانی خاص و عدم اجازه عرضه کتب با چاپ قدیمیتر نیز سختگیری نشود، چرا که به هر حال، برخی کتب دارای چاپ پیش از هشتاد نیز هنوز تجدید چاپ نشدهاند و برخی برای خرید چنین کتابهایی از ناشران راهی نمایشگاه میشوند که ناکام میمانند.
افزون بر این هم برای تأمین بخش اندکی از درآمدهای نمایشگاه و هم برای آن که حضور شرکت کنندگان هدفمند شود و نمایشگاه به جای شکل گیری یک محل تفریحی شلوغ با آمارهای میلیونی، به نمایشگاهی با بازدیدکننده واقعی مبدل شود، از مراجعین به نمایشگاه کتب همچون برخی دیگر از نمایشگاهها، ورودیهای هرچند اندک دریافت شود و صفهای گروههایی که نه به قصد خرید کتب که به قصد تفریح و گردش به نمایشگاه کتاب میآیند و در روزهای جمعه منجر به انفجار جمعیت نمایشگاه میشوند، از این طریق به حداقل ممکن کاهش یابد.
از دیگر ضعفهای دورههای پیشین که انتظار میرود در این دوره شاهدش نباشیم، سرویسهای جنبی نظیر پذیرایی و محل استراحت است که برقراری وسیع و دارای استاندارد چنین سرویسهایی ضروری است و دستکم در ادوار پیشین که به میزبانی مصلی به عنوان محلی غیراستاندارد برای نمایشگاههای بینالمللی برگزار شده، چنین حداقلهایی در نظر گرفته نشده است.