کلیات

شوکت علو مشهور به ژاله علو متولد ۱۴ مرداد ۱۳۰۶ در تهران است. او شاعر، گوینده رادیو، صداپیشه و هنرپیشه تئاتر، سینما و تلویزیون اهل ایران است. ژاله علو از پیشکسوتان عرصه بازیگری و گویندگی است. او از برگزیدگان هشتمین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۹ می‌باشد.

زندگی‌نامه

ژاله با نام اصلی شوکت علو در سال ۱۳۰۶ در کوچه شریعت، واقع در محله سنگلج تهران به دنیا آمد. پدرش ارتشی و پدربزرگ وی (علوالسلطنه) از خوشنویسان دوران قاجار بود. او در کودکی آثار ادبی ادیبان ایرانی همچون حافظ و سعدی و مولانا را فرا گرفت. در نوجوانی عضو چند انجمن ادبی و گروه شعرخوانی بود و همین فعالیت‌ها موجبات راهیابی وی به رادیو و گویندگی در آن را در سال ۱۳۲۷، مهیا کرد.

ژاله علو فارغ‌التحصیل دانشسرای مقدماتی تهران سال ۱۳۲۶ و همچنین فارغ‌التحصیل هنرستان هنرپیشگی تهران سال ۱۳۲۹ است.

فعالیت هنری

نخستین فعالیت‌های هنری وی از سال ۱۳۲۷ با گویندگی زنده در رادیو و اعلام برنامه‌ها، شامل می‌شود. سپس وی به اجرای نمایش‌های رادیویی پرداخت و از پایه‌گذاران برنامه «داستان شب» بود. اولین نمایشنامه‌ای که به‌طور زنده برای «داستان شب» کار کرد، «دختر خورشید» نام داشت که نصرت‌الله محتشم آن را کارگردانی کرد. اجراهای موزیکال وی در رادیو، وی را بر آن داشت که نام هنری «ژاله» را برای خود برگزیند.

سال ۱۳۲۷ در «طوفان زندگی» به کارگردانی علی دریابیگی، به ایفای نقش پرداخت. پس از بازی در «زندانی امیر» و «واریته بهاری» وارد عرصه تئاتر شد و نخستین اجرای خود را در سال ۱۳۲۸، در یکی از نمایش‌های هنریک استپانیان به نام «ماری مادلن» در «تئاتر فردوسی» تجربه کرد و فعالیت گسترده‌ای را در این زمینه آغاز کرد. آخرین اجرای تئاتر خود را در سال ۱۳۳۷ و در نمایشی به نام «توپاز»، به کارگردانی نصرت‌الله محتشم، انجام داد.

به پیشنهاد اسماعیل کوشان، نقش اول فیلم «افسونگر» را با آنکه نقش منفی بود، پذیرفت و ۳ هزار تومان دستمزد گرفت. او تا اواخر دهه سی خورشیدی ایفا گر نقش‌های اصلی بود اما به تدریج به شمایل مادر در سینمای ایران بدل شد.

ژاله علو فعالیت در دوبله را از سال ۱۳۳۱ در استودیو «پارس فیلم» و با گویندگی به‌جای دلکش در فیلم «مادر» کاری از اسماعیل کوشان آغاز کرد و پس از آن در فیلم‌های زیادی به‌جای ستارگان معروف سینمای جهان حرف زده‌است. او آغازگر دوبلهٔ کارتون در ایران بود و دوبلهٔ بسیاری از کارتون‌های والت دیسنی، مانند «زیبای خفته» و «گربه‌های اشرافی» به سرپرستی وی انجام شده‌است.

وی بعد از انقلاب، بازی در تلویزیون را با مجموعهٔ «امیرکبیر» آغاز کرد. آخرین حضور تلویزیونی اش مجموعهٔ «مختارنامه» بود.

شاخص‌ترین آثار ژاله علو در سالهای بعد از انقلاب، یکی مدیریت دوبلاژ سریال محبوب «سالهای دور از خانه» و دیگری، هنرنمایی در مجموعهٔ تلویزیونی «روزی روزگاری» در نقش زن ایلیاتی مقتدری به‌نام خاله لیلا بود که مورد استقبال قرار گرفت.

کارنامهٔ هنری

در ادامه به کارنامه هنری ژاله علو اشاره می شود:

سینمایی

تلویزیونی

تئاترها

• ماری مادلن
• در سایهٔ حرم
• سوگلی حرمسرا
• دزد ناشی
• سرباز فداکار
• شاه صفی
• در زوایای حرم
• جاسوسه
• شعله
• لبخند مرموز
• آغا محمد خان قاجار
• تو مال منی
• تلافی
• قهرمان
• میهمانان سمج
• توپاز
• رقص زمین (فقط صدا)

دوبله‌

• گوینده نقش‌های اول به‌جای سوفیا لورن (هوس زیر درختان نارون، خانه قایقی)
• سوزان هیوارد (فاتح، رعد در آفتاب)
• مورین اوهارا (دام والدین (۱۹۶۱)، نسل کمیاب، کوهستان اسپنسر)
• جینا لولوبریجیدا (رؤیای شیرین)
• ایوان دکارلو (شیاطین دریا)
• دوریس دی (لج و لجبازی)
• جانا ماریا کاناله (ببر هفت دریا)
• جین هاگن (جنگل آسفالت)
• کتی جورادو (مردی از دل ریو)
• بتی فیلد (پیک‌نیک)
• جوآن اوبرایان (در نمایشگاه جهانی اتفاق افتاد)
• شرلی آنه فیلد
• آلیدا والی
• ایوون سانسون
• آوا گاردنر
• جون کرافورد
• باربارا استانویک
• ریتا هیورث
• مستند حیات‌ وحش هند به‌عنوان راوی (مدیر دوبلاژ امیرمحمد صمصامی)

مدیریت دوبلاژ:

• کارتون‌های والت دیزنی: سفیدبرفی و هفت کوتوله، پینوکیو، سیندرلا، زیبای خفته، گربه‌های اشرافی، جک و لوبیای سحر آمیز و…
• مجموعهٔ کارتونی «رامکال»
• مجموعهٔ کارتونی «سرندیپیتی»
• مجموعهٔ کارتونی «دهکده حیوانات (میشا)»
• مجموعهٔ کارتونی «بامزی قویترین خرس دنیا»
• مجموعهٔ کارتونی «الفی اتکینز»
• مجموعهٔ کارتونی «پت پست‌چی»
• مجموعهٔ تلویزیونی «سال‌های دور از خانه (اوشین)»
• مجموعهٔ تلویزیونی «سوئینی»
• مجموعهٔ تلویزیونی «زن اتمی»
• فیلم سینمایی «جادوگر شهر زمرد»
• فیلم سینمایی «بیست هزار فرسنگ زیر دریا»
• فیلم سینمایی «تام بندانگشتی»
• فیلم سینمایی «بادبادک آبی»
• فیلم سینمایی «یوزپلنگ»
• فیلم سینمایی «پسری روی دلفین»
• فیلم سینمایی «دُن آرام»
• فیلم سینمایی «شنیدم که جغدی مرا به نام می‌خواند»

جوایز (نمونه‌ها)

• تندیس افتخار برای یک عمر فعالیت سینمایی از سوی خانهٔ سینمای ایران (۱۳۸۲)
• تقدیرنامه برای یک عمر فعالیت هنری و تأثیر فرهنگی از انجمن بازیگران سینمای ایران
• لوح تقدیر به عنوان کارگردان برتر از ششمین جشنوارهٔ بین‌المللی برنامه‌های رادیویی
• لوح تقدیر و جایزهٔ بهترین کارگردانی برای نمایشنامهٔ رادیویی «یک اتفاق ساده» در جشنوارهٔ بین‌المللی برنامه‌های رادیویی (۱۳۸۵)
• معرفی به عنوان چهرهٔ ماندگار (۱۳۸۹)
• لوح تقدیر و هدیۀ کمیسیون ملی یونسکو در ایران به پاس یک عمر فعالیت هنری.