کلیات
گویچه‌های سفید یا گلبول‌های سفید یا لوکوسیت‌ها ( White blood cells یا leukocytes) (WBC) از سلول‌های خون هستند. گویچه‌های سفید بخشی از دستگاه ایمنی بدن هستند و بدن را در برابر بیماری‌های عفونی محافظت می‌کنند. لوکوسیت‌ها بر خلاف اریتروسیت‌ها هسته‌دار و متحرک هستند.

در انسان بالغ گویچه‌های سفید در مغز استخوان جناغ و لگن خاصره و جمجمه ساخته می‌شوند (در کودکان مضافاً در استخوان لوله‌ای دست‌ها) و در خون آزاد می‌شوند. گویچه‌های سفید سپس در مغز استخوان، و تیموس «می‌آموزند» که دقیقاً چه نوع وظیفه دفاعی به عهده دارند و چه چیز‌هایی خودی و چه چیز‌هایی غیرخودی (دشمن یا خطر) محسوب می‌شوند.


انواع گلبول سفید
لوکوسیت‌ها بر اساس حضور یا عدم حضور گرانول‌های اختصاصی در سیتوپلاسم خود به دو دسته گرانولوسیت‌ها (دانه‌دارها) و آگرانولوسیت‌ها (بدون دانه‌ها) تقسیم می‌شوند.

 

گرانولوسیت‌ها
گرانولوسیت‌ها بر اساس رنگ‌پذیری گرانول‌های اختصاصی به سه دسته نوتروفیل‌ها، ائوزینوفیل‌ها و بازوفیل‌ها تقسیم می‌گردند.

نوتروفیل‌ها Neutrophils:

نوتروفیل‌ها بیش از ۵۶ ٪ گلبول‌های سفید خون را تشکیل می‌دهند ودارای هسته لبوله (چند لوبه) می‌باشند، توانائی بیگانه‌خواری (فاگوسیتوز) دارند. سیتوپلاسم این سلول دارای گرانول‌های بسیار ظریف صورتی کم رنگ است. نوتروفیل‌ها در عفونت‌های حاد مانند بیماری‌های عفونی و آپاندیسیت حاد درخون افزایش می‌یابند. خنثی دوست می‌باشند گرانول‌های آن‌ها با رنگ خنثی رنگ می‌پذیرد هسته‌ها چند قسمتی و بیشترین نوع گرانولوسیت‌ها را تشکیل می‌دهند.

 

یا اسیدوفیل‌ها حدود ۵٪ از گلبول سفید خون را تشکیل می‌دهند ودارای هسته دو لوبه است. سیتوپلاسم سلول حاوی دانه‌های نارنجی فراوان است. تعداد ائوزینوفیل‌ها در بیماری‌های ازدیاد حساسیتی و عفونت‌های انگلی در خون افزایش می‌یابد. سلول‌هایی که گرانول‌های آن‌ها با رنگ‌های اسیدی رنگ می‌گیرند. این گرانول‌ها درشت می‌باشند. هسته به صورت s شکل دیده می‌شود.

 

کمترین درصد گلبول‌های سفید (۱٪) در یک گسترش خونی را دارند. بازوفیل‌ها دارای دانه‌های درشت آبی تیره در سیتوپلاسم خود هستند. این دانه‌ها حاوی مواد متعددی مانند هیستامین، پروتئوگلیکان (مانندهپارین و کندروایتین) و آنزیم‌های پروتئولیتیک (مانند الاستاز و لیزوفسفولیپاز) هستند که نقش مهمی در واکنش‌های التهابی دارند. آزاد شدن هیستامین در خون باعث ایجاد علائم حساسیت (آلرژی) ازجمله التهاب، قرمزی، خارش و مخصوصاً کهیر‌ می‌گردد. گرانول‌های آن‌ها با رنگ قلیایی رنگ می‌گیرند دو هسته درشت به هم چسبیده دارند و حدود ۱ درصد از گلبول‌های سفید را شامل می‌شوند.

 

آگرانولوسیت‌ها
آگرانولوسیت‌ها به دو دسته لنفوسیت‌ها و مونوسیت‌ها تقسیم می‌شوند. در سیتوپلاسم این نوع گلبول‌های سفید دانه وجود ندارند.

لنفوسیتها:

لنفوسیت‌ها خود به دو نوع اصلی B و T تقسیم می‌شوند که در ساخت آنتی‌بادی و فاگوسیتوز نقش دارند و دارای هسته‌ای گرد و با سیتوپلاسم اندک است. هر لنفوسیت چه B و چه T فقط یک نوع گیرندهٔ آنتی‌ژنی در سطح خود دارند، ولی تعداد زیادی گیرندهٔ آنتی‌ژنی از یک نوع دارند. لنفوسیت‌ها فاگوسیتوز انجام نمی‌دهند و در دفاع اختصاصی نقش دارند.

مونوسیت‌ها بزرگترین سلول درجریان خون محسوب می‌شوند. مونوسیت‌ها بدون گرانول بوده یا دارای تعداد کمی گرانول ظریف هستند. شکل هسته آن‌ها کناری یا در مرکز سلول، لبوله و کلیوی شکل، پیچ خورده و دارای فرورفتگی یا مغزی‌شکل (نعل اسبی) است. همچنین مونوسیت‌ها پس از تراگذاری (دیاپدز) از شکاف بین سلول‌های مویرگ خونی، به درشت خوار‌ها (ماکروفاژ) و سلول‌های دارینه‌ای تمایز می‌یابند.

تعداد گلبول‌های سفید
میزان طبیعی گلبول‌های سفید از ۴۰۰۰ الی ۱۱۰۰۰ گلبول سفید در هر میکرولیتر (LCM) است. لکوپنی یا پایین آمدن گلبول‌های سفید که در موارد زیر ایجاد می‌شود: نارسایی مغز استخوان (برای مثال ناشی از عفونت، تومور)، بیماری‌های واسکولار-کلاژنی (مثل لوپوس)، بیماری‌های کبدی و طحال و رادیوتراپی.
لکوسیتوز یا بالا رفتن گلبول‌های سفید که در موارد زیر دیده می‌شود: بیماری‌های عفونی و برخی سرطان‌های خونی است.