کلیات
علی‌اکبر صالحی متولد ۴ فروردین ۱۳۲۸ در کربلا است که از سال ۱۳۹۲ معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران است. صالحی پیشتر از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۸۹ نیز همین سمت را بر عهده داشت. صالحی از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ وزیر امور خارجه ایران بود. او از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۲ نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود و بین سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۸، معاونت دبیرکل سازمان همکاری اسلامی را بر عهده داشت.
علی‌اکبر صالحی تحصیلات خود را در دانشگاه آمریکایی بیروت و مؤسسه فناوری ماساچوست در رشته‌های فیزیک هسته‌ای و مهندسی هسته‌ای انجام داده‌است. او استاد مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف است و دو دوره رئیس این دانشگاه بوده‌است. صالحی همچنین ریاست دانشگاه بین‌المللی امام خمینی ره قزوین را بر عهده داشته‌است.
زندگی شخصی
علی‌اکبر صالحی روز ۴ فروردین ۱۳۲۸ در شهر کربلا در عراق به دنیا آمد و در سن ۹ سالگی از زادگاهش کربلا به ایران آمد. او از نوادگان محمدصالح قزوینی است و اصالتی قزوینی دارد. پدر وی احمد صالحی خواهرزاده عمادالکتاب است.
پس از دریافت دیپلم متوسطه، در سال ۱۹۶۸ میلادی (۱۳۴۷) به دانشگاه آمریکایی بیروت رفت و در سال ۱۳۵۰ مدرک کارشناسی فیزیک دریافت کرد. وی یک سال بعد کارشناسی ارشد فیزیک خود را در سال ۱۳۵۱ خورشیدی از همان دانشگاه دریافت کرد. نهایتاً در ۱۳۵۶ از مؤسسه فناوری ماساچوست آمریکا به اخذ درجه دکترا در رشته مهندسی هسته‌ای نائل آمد.
گرایش‌های تحقیقاتی او محاسبات توزیع نوترون در سلول‌های سوخت راکتور، دینامیک رآکتور، مدیریت سوخت رآکتور، پردازش رایانه‌ای داده‌ها و انرژی هستند.
ریاست دانشگاه‌های شریف و امام خمینی ره قزوین
پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران، در سال ۱۳۵۸ قائم مقام معاون آموزشی دانشگاه صنعتی شریف شد. در اواسط دهه شصت همراه هیأتی به ایالات متحده آمریکا رفت تا از میان ایرانی‌های مقیم آمریکا برای دانشگاه‌های کشور، هیئت علمی جذب کند. مدتی معاون آموزشی وزیر وقت علوم (ایرج فاضل) شد. امّا پس از مدتی استعفاء کرد و به بخش مهندسی هسته‌ای دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف بازگشت.
صالحی در سال ۱۳۶۷ به عنوان اولین رئیس دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین انتخاب شد. اما به دلیل بیماری رئیس وقت دانشگاه صنعتی شریف نتوانست در این سمت بماند و مجدداً به ریاست دانشگاه صنعتی شریف منصوب شد. وی بین سال‌های ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۴ و ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲ ریاست دانشگاه صنعتی شریف را بر عهده داشت.
هم‌اکنون، علی‌اکبر صالحی با مرتبه علمی استاد، عضو هیئت علمی دانشکده انرژی دانشگاه صنعتی شریف است.
نمایندگی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
او پس از دو دور ریاست بر این دانشگاه، به عنوان نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انتخاب شد که تا سال ۱۳۸۲ در این سمت مشغول کار بود.
نمایندگی دائمی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (۱۳۸۲–۱۳۷۷)
صالحی در سال ۱۳۷۷ توسط رئیس‌جمهور سید محمد خاتمی به عنوان نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منصوب شد و به مدت پنج سال تا آذر ۱۳۸۲ در این سمت فعالیت کرد. صالحی، در دوران نمایندگی در آژانس انرژی اتمی، به دلیل داشتن دیدگاه‌های میانه‌رو، مورد توجه غربی‌ها بوده‌است. او در ۱۸ دسامبر ۲۰۰۳، از سوی ایران پروتکل الحاقی پیمان‌نامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را امضاء کرد.
مشاور وزیر امور خارجه در مسائل بین‌الملل (۱۳۸۴–۱۳۸۳)
صالحی در سال ۱۳۸۳ و هم‌زمان با آغاز مذاکرات ایران به رهبری حسن روحانی و سه کشور اروپایی در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران، از سوی کمال خرازی، وزیر امور خارجه دولت هشتم جمهوری اسلامی ایران به عنوان مشاور وزیر در مسائل بین‌الملل منصوب شده و در برخی جلسات مذاکرات هسته‌ای حضور داشت.
معاونت سازمان کنفرانس اسلامی، جده عربستان (۱۳۸۸–۱۳۸۴)
صالحی در دوره ریاست اکمل‌الدین احسان‌اوغلو از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹، معاونت دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی را بر عهده داشت. با انتصاب صالحی به ریاست سازمان انرژی اتمی ایران، وی از این سمت استعفاء کرد.
معاونت رئیس‌جمهور و ریاست سازمان انرژی اتمی ایران (۱۳۹۰–۱۳۸۸)
پس از اعلام استعفای غلام‌رضا آقازاده از ریاست سازمان انرژی اتمی ایران در تیر ۱۳۸۸، محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت ایران که به شدت از امضای پروتکل الحاقی به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای انتقاد کرده بود، صالحی را که شخص امضاءکننده این پروتکل بود به عنوان جانشین آقازاده منصوب کرد.
پس از آنکه صالحی خبر از جایگزینی رضا نجفی با علی‌اصغر سلطانیه به عنوان نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داد، منوچهر متکی وزیرخارجه وقت، دوره کاری علی‌اصغر سلطانیه را تمدید کرد. در پی ایراد اتهام جاسوسی به حسین موسویان، عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، صالحی این اتهام را رد کرد. ولی وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران سه روز پس از سخنان صالحی دربارهٔ حسین موسویان، تأکید کرد اقدام موسویان مصداق جاسوسی است.
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۲–۱۳۸۹)
پس از برکناری منوچهر متکی که در سفر دیپلماتیک به سر می‌برد در آذر ۱۳۸۹، صالحی با حفظ سمت ریاست سازمان انرژی اتمی به عنوان سرپرست وزارت امور خارجه ایران منصوب شد. او در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۸۹، به عنوان وزیر پیشنهادی امور خارجه به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و در دهم بهمن از مجلس رای اعتماد گرفت و رسماً وزیر امور خارجه شد.
علی‌اکبر صالحی، در خرداد سال ۱۳۹۰ به دلیل انتخاب محمدشریف ملک‌زاده به سمت معاونت اداری و مالی، تا آستانه استیضاح پیش رفت. ملک‌زاده روز دوم تیر ۱۳۹۰ بازداشت شد.
وی در مصاحبه‌ای که بعد از اتمام دوره مسئولیتش انجام داد، عنوان کرد که شخصاً تمایل زیادی برای برقراری رابطه با کشور‌های عربی و آمریکا داشته که به دلیل عدم موافقت رهبر انقلاب این کار عملی نشده‌است.
معاونت رئیس‌جمهور و ریاست سازمان انرژی اتمی ایران (۱۳۹۲-اکنون)
حسن روحانی هفتمین رئیس‌جمهوری ایران، در روز جمعه ۲۵ مرداد ۱۳۹۲ وی را به عنوان معاون رئیس‌جمهور و ریاست سازمان انرژی اتمی ایران برگزید. پس از تعیین محمد جواد ظریف، به عنوان وزیر امورخارجه و رئیس تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با گروه پنج به‌علاوه یک، علی اکبر صالحی نیز به عنوان کارشناس فنی تیم مذاکره‌کننده، در جریان مذاکراتی که به تفاهم هسته‌ای لوزان و برنامه جامع اقدام مشترک منجر شد، حضور داشت.
حواشی
در ۱۹ مهر ۱۳۹۴ علی اکبر صالحی که برای توضیح به سوالات تعدادی از نمایندگان در مجلس حضور یافته بود، در مجلس مدعی شد که وی را به اعدام تهدید کردند. از جمله کسانی که وی را به اعدام تهدید کردند روح‌الله حسینیان است. در پی این جنجال، فایلی صوتی از علی اکبر صالحی انتشار یافت که در این فایل، صالحی اذعان به سیاسی بودن رفتارش در مجلس داشت. روح الله حسینیان خطاب به علی اکبر صالحی گفته بود که قسم جلاله یاد کرده‌اند که وی را در تأسیسات آب سنگین اراک اعدام کنند و داخل بتن قرار دهند.
تحریم
ده بهمن ۱۳۹۸ علی اکبر صالحی در فهرست تحریم های آمریکا قرار گرفت.