در مورد بمب اتم در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

 

کلیات

جنگ‌افزار هسته‌ای یا سلاح هسته‌ای گونه‌ای سلاح انفجاری است که در آن از انرژی حاصل از شکافت یا گداخت هسته‌ای برای تخریب و کشتار استفاده می‌شود.

این سلاح‌ها در طول تاریخ تنها دو بار در جنگ جهانی دوم توسط آمریکا علیه ژاپن در شهرهای هیروشیما و ناگازاکی مورد استفاده قرار گرفته‌است.

ویژگی‌ها

بمب اتمی نام رایج سلاح انفجاری است که در آن‌ها از انرژی آزاد شده در فرایند شکافت هسته‌ای، یا گداخت هسته‌ای برای تخریب استفاده می‌شود. نخستین بمب اتمی که بمبی پلوتونیومی (از نوع شکافتی) بود در سال ۱۹۴۵م در جریان جنگ جهانی دوم در آمریکا ساخته و در شانزدهم ژوئیهٔ ۱۹۴۵م در صحرای آلاموگوردو در نیومکزیکوی آمریکا آزمایش شد. آمریکا تنها کشوری است که از بمب اتمی شکافتی اورانیومی در هیروشیما و بمب شکافتی پلوتونیومی در ناگاساکی استفاده نظامی‌کرده‌است. شوروی در سال ۱۹۴۹ دارای بمب اتمی شد.

اختراع این سلاح، ریشه طولانی در تاریخ علم فیزیک و شیمی دارد اما استفاده از دانش به دست آمده، برای ساخت بمب اتمی بیشتر به رابرت اوپنهایمر و ادوارد تلر نسبت داده می‌شود.

تاریخچهٔ سلاح‌های هسته‌ای

نخستین تلاش‌ها در جهت ساخت بمب اتمی در آلمان نازی آغاز شد. در این دوران، شیمیدانی به نام پاول هارتک از استادان دانشگاه هامبورگ به توان بالقوه نیروی اتمی برای کاربردهای نظامی پی برد. وی در ۲۴ فوریه ۱۹۳۹ امکان استفاده از انرژی هسته‌ای به عنوان یک سلاح با توان تخریبی نا محدود را طی نامه‌ای به وزارت جنگ در برلین اطلاع داد. به‌دنبال این امر گروهی برای تحقیق در این رابطه تشکیل شد و ورنر کارل هایزنبرگ فیزیکدان برجسته آلمانی به‌طور غیررسمی سرپرست تیم تحقیقاتی آلمان برای ساخت بمب هسته‌ای گشت. بر اساس کتاب خاطرات اتو اسکورتسنی در حدود سال ۱۹۴۳ آلمان نازی به بمب اتم دست یافت. بر اساس گزارشی که تیم تحقیقاتی به شخص آدولف هیتلر دادند، قدرت این بمب بسیار مهیب و مرگبار بود. اتو اسکورتسِنی در کتاب خود بیان می‌کند که در ملاقات خصوصی خود با شخص پیشوا در خصوص مسئله بمب اتم سوالاتی می‌کند و پاسخ هیتلر چنین است که این بمب سبب انقراض نسل بشر می‌شود و هرگز دستور ساخت آن را صادر نخواهد کرد.

در همین زمان، آلبرت انیشتین طی نامه معروف خود به روزولت رئیس‌جمهور وقت آمریکا خطر دستیابی آلمان به تولید بمب اتمی را گوشزد کرد. متعاقب این اخطار روزولت دستور ایجاد پروژه منهتن با هدف تحقیق در این رابطه و تولید بمب اتمی را با همکاری کشور انگلستان و فرانسه صادر کرد. برای این پروژه تأسیساتی در لوس آلاموس در ایالت نیومکزیکو، اوک ریج ایالت تنسی و همفورد ایالت واشینگتن به کار گرفته شدند و تیمی از برجسته‌ترین دانشمندان آن دوران به استخدام این پروژه درآمدند. محققان آلمانی موفق به تولید بمب اتمی نشدند. اگرچه ادعاهایی در زمینه آزمایش نوعی ابزار هسته‌ای توسط نازی‌ها پیش از پایان جنگ جهانی دوم مطرح شده‌ است. اما تیم آمریکایی به سرپرستی فیزیکدان برجسته، رابرت اوپنهایمر موفق به ساخت عملی اولین بمب هسته‌ای شد که در ۱۶ ژوئیه ۱۹۴۵ در ناحیه‌ای موسوم به ترینیتی در نیومکزیکو آزمایش شد.

به فاصله کوتاهی در ۶ اوت ۱۹۴۵، بمب افکن اسکادران ۵۰۹ نیروی هوایی آمریکا موسوم به Enola Gay (که اکنون در موزه‌ای در واشینگتن نگهداری می‌شود)، از پایگاهی در جنوب اقیانوس آرام به پرواز درآمد و در ساعت ۸:۱۵ دقیقه به وقت محلی، بمب موسوم به پسر کوچک را بر شهر هیروشیما ژاپن منفجر ساخت و بدین ترتیب نام کشور ایالات متحده آمریکا را به عنوان اولین کشور استفاده‌کننده از سلاح اتمی در تاریخ بشریت ثبت نمود. این بمب که در طراحی آن از ۶۴ کیلوگرم اورانیوم استفاده شده بود، از ارتفاع ۹۶۰۰ متری رها شد و در ارتفاع ۵۸۰ متری سطح زمین با شدتی معادل با انفجار ۱۵ هزار تن TNT منفجر شد. مجموع تلفات اولیه و کشته شدگان ناشی از عوارض این انفجار را بالغ بر ۱۴۰۰۰۰ نفر تخمین می‌زنند. سه روز بعد در ۹ اوت انفجار بمب مرد چاق در شهر ناگازاکی ژاپن موجب کشتار ۷۴۰۰۰ نفر انسان دیگر شد. این بمب که از پلوتونیوم به عنوان ماده شکافت پذیر استفاده می‌کرد، انفجاری به شدت ۲۱ کیلوتن TNT ایجاد کرد. بمب دیگری نیز در پروژه منهتن تولید شده بود که هرگز از آن استفاده نشد.

پس از پایان جنگ دوم جهانی دانشمندان در آمریکا به تحقیق در رابطه با تسلیحات هسته‌ای ادامه دادند. اگرچه این تصور وجود داشت که هیچ کشوری دیگری در دنیا نمی‌تواند تا پیش از سال ۱۹۵۵ به فناوری ساخت سلاح هسته‌ای دست یابد، اما کلاوس فیوکس یکی از فیزیکدانان آلمانی که در رابطه با مواد فوق انفجاری (High Explosive) با تیم اوپنهایمر همکاری می‌کرد، طرح‌ها و جزئیات طراحی بمب آزمایش شده در ترینیتی را در اختیار جاسوسان شوروی قرار داد. به این ترتیب در ۲۹ اوت ۱۹۴۹ اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی اولین آزمایش اتمی خود را با موفقیت انجام داد و غرب را در وحشت فرو برد. این انفجار اثر زیادی در تسریع جنگ سرد گذارد و موجب ایجاد رقابت تسلیحاتی بین آمریکا و شوروی گردید.

پس از آن ایالات متحده جهت حفظ برتری تسلیحاتی خود، تحقیق برای ساخت بمب گرماهسته‌ای (هیدروژنی) را آغاز کرد. پیش از این رابرت اوپنهایمر به دلیل اتخاذ مواضعی علیه ساخت تسلیحات هسته‌ای از سرپرستی پروژه کنار گذارده شد و ادوارد تلر هدایت عملی پروژه ساخت بمب هیدروژنی را برعهده گرفت.

نخستین آزمایش بمب گرما-هسته‌ای با اسم رمز مایک در نوامبر سال ۱۹۵۲ در جزیره کوچکی به نام الوگالب در جزایر مارشال انجام شد. وزن تجهیزات به کار رفته در این انفجار شامل دستگاه‌های تبرید به بیش از ۶۵ تن می‌رسید. از آنجایی که در این سیستم مستقیماً از ایزوتوپ‌های دوتریوم و تریتیوم مایع استفاده می‌شد، به آن لقب بمب خیس داده بودند. پیش‌بینی می‌شد که قدرت این انفجار معادل یک یا دو مگاتن تی‌ان‌تی باشد. اما برخلاف انتظار شدت انفجار معادل ۱۰٫۴ مگاتن تی‌ان‌تی بود. نتایج انفجار بسیار هراسناک بود. قطر گوی آتشین حاصل از این انفجار به ۵ کیلومتر رسید. جزیره الوگالب تقریباً تبخیر شد و حفره‌ای به عمق ۸۰۰ متر و شعاع دهانه ۳ کیلومتر برجای ماند.

عراق در سال ۱۹۷۷ شروع به ساخت رآکتور هسته‌ای (معروف به تموز۱) نمود تا بتواند در جنگ ایران و عراق به برتری هسته‌ای دست یابد؛ ولی طی حملات هوایی ایران و سپس حملات نیروی هوایی اسرائیل در عملیات اپرا این رآکتور آسیب جبران‌ناپذیری دید و کارشناسان فرانسوی حاضر اوسیراک را ترک کردند. اسرائیل همچنین در سال ۲۰۰۷ رآکتوری در حال ساخت در سوریه را طی عملیات باغ میوه بمباران کرد.

در مورد بمب اتم در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید آلمانی‌ها مواد هسته‌ای لازم برای ساختن بمب اتم را در اختیار دارند و می‌دانند چطور این کار را انجام دهند.
کد خبر: ۱۳۱۶۱۹۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۸

کد خبر: ۱۳۱۴۰۴۳   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۷

نبض خبر
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که مدارکی دال بر تسلیحاتی بودن برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد، اما احتمال ساخت سلاح هسته‌ای در آینده ای نزدیک غیرقابل انکار است. این موضوع نیازمند بررسی‌های بیشتر و دقت نظر است. صحبت‌های رافائل گروسی را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۳۱۲۵۲۳   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۲۹

کد خبر: ۱۳۱۲۲۰۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۲۷

یک فعال سیاسی تاکید کرد: سخنان ترامپ در سفر به منطقه بار دیگر نشان داد که این شخصیت قابل اعتماد نبوده و لازم است که تیم مذاکره کننده با در نظر گرفتن این ملاحظات به راه خود ادامه دهد.
کد خبر: ۱۳۰۶۳۹۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۲۹

نبض خبر
دونالد ترامپ با بکار بردن این تعبیر عجیب که «ایران نباید گرد و غبار اتمی تولید کند» گفت به توافق هسته‌ای با ایران نزدیکیم. با ترجمه اختصاصی تابناک می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۳۰۵۶۹۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۲۵

تابناک روایت می‌کند؛
هند و پاکستان از سال ۱۹۴۷ دقیقا بعد از استقلال این دو کشور از استعمار بریتانیا بر سر منطقه خوش آب و هوا و بهشت‌گونه کشمیر درگیر هستند؛ ۳ جنگ بزرگ و چندین درگیری کوچک حاصل این درگیری‌ها بوده، حالا بیاید با هم به تاریخچه درگیری‌ها در کشمیر بپردازیم؛ گزارش ویدیویی تابناک را ببینید:
کد خبر: ۱۳۰۴۲۱۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۱۸

نبض خبر
«اگر اسرائیل حق داشتن بمب اتم دارد چرا ایران نباید چنین سلاحی داشته باشد؟ آن طرفی که تهدید اصلی است، رویکرد تهاجمی داشته و همیشه حالت جنگی دارد اسرائیل است نه ایران...» این نگاه کارشناس ترک به حق ایران برای برخورداری از بازدارندگی هسته‌ای در جهت تضمین حفظ موجودیتش است. این تحلیل جالب را با زیرنویس فارسی می‌بینید.
کد خبر: ۱۳۰۳۳۰۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۱۴

وقایع اتفاقیه
در سال 2003 با توقیف محموله‌ای حاوی قطعات سانتریفیوژ در راه لیبی، ردپای شبکه‌ای بین‌المللی از قاچاق فناوری هسته‌ای کشف شد که خانواده سوئیسی تینر در آن نقش کلیدی داشتند. این خانواده سال‌ها با عبدالقدیر خان، پدر بمب هسته‌ای پاکستان، همکاری داشتند. با افشای اطلاعات توسط اورس تینر، سی‌آی‌ای موفق این شبکه را زد اما دولت سوئیس بعدها بسیاری از اسناد مرتبط را نابود کرد و بحث‌هایی جدی درباره ملاحظات امنیت ملی و فشارهای خارجی شکل گرفت. هنوز بسیاری از ابعاد این پرونده در پرده‌ای از ابهام باقی مانده‌اند. جزئیات را در ویدیو تابناک ببینید.
کد خبر: ۱۲۹۹۰۶۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۱/۲۴

رئیس موسسه بین‌المللی صلح استکهلم می‌گوید که شاهد افزایش سال‌به‌سال تعداد کلاهک‌های هسته‌ای عملیاتی هستیم.
کد خبر: ۱۲۹۷۷۸۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۱/۱۸

نبض خبر
قسیم عثمانی نماینده بوکان در مجلس شورای اسلامی در نطقی در صحن علنی خواستار بازدارنگی اتمی شد. این نطق که سومین نطق بمب اتم در مجلس، پس از نطق سید محمود نبویان نماینده طیف پایداری در مجلس شورای اسلامی و نطق احمد نادری عضو هیات رئیسه مجلس است را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۹۷۷۲۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۱/۱۷

جنگ افزار
متیو بان، استاد سیاست‌گذاری عمومی دانشگاه هاروارد و پژوهشگر ارشد پروژه مدیریت اتم، مراحل ساخت سلاح هسته‌ای را تشریح می‌کند. او مسیرهای دستیابی به پلوتونیوم و اورانیوم با غنای تسلیحاتی را به‌طور دقیق شرح می‌دهد؛ از جمله چگونگی استفاده کشورها از راکتورها، بازفرآوری شیمیایی و تأسیسات غنی‌سازی برای تولید این مواد. همچنین تفاوت‌های فنی، چالش‌ها و ریسک‌های اشاعه‌ای هرکدام از این مسیرها را بررسی می‌کند. برای مثال، او توضیح می‌دهد که اگر حتی اندکی عدم تعادل در جرم سانتریفیوژ وجود داشته باشد، این عدم تعادل در سرعت‌های بسیار بالا می‌تواند منجر به تخریب کامل دستگاه شود. او همچنین به ماجرای کشف سانتریفیوژهای شبکه عبدالقدیر خان در لیبی اشاره می‌کند و می‌گوید یکی از همکارانش در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، که متخصص سانتریفیوژ بود، پس از بررسی روتورهای آن‌ها عنوان کرد: «نخستین کاری که کردم این بود که با دست خالی روتورها را لمس کردم، زیرا چربی طبیعی دست من به‌قدری است که هرچقدر هم آن‌ها را تمیز کنند، دیگر نمی‌توان از آن‌ها در سانتریفیوژ استفاده کرد.» این اقدام ساده، اما دقیق، نشان‌دهنده حساسیت شدید تجهیزات سانتریفیوژ به آلودگی‌های بسیار جزئی و میزان دشواری استفاده از آن‌ها در برنامه‌های واقعی هسته‌ای است. برای آشنایی دقیق‌تر با این دو مسیر اصلی ساخت سلاح هسته‌ای و پیچیدگی‌های فنی آن، ویدیوی کامل را با زیرنویس اختصاصی تابناک تماشا کنید.
کد خبر: ۱۲۹۷۲۰۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۱/۱۴

نبض خبر
افسر اطلاعاتی بریتانیا چیدن بمب افکن‌ها در فضای باز پایگاه دیگو گارسیا و اعلام عمومی این تحرکات نظامی را بخشی از روند آغاز یک مذاکره سخت خواند. او همچنین تهدید علی لاریجانی مشاور رهبر انقلاب به ساخت بمب اتم در صورت بمباران ایران را هوشمندانه خواند و آن را متفاوت از دیگر تهدیدهای مقام‌های ایرانی تلقی کرد و به تحلیل جملات لاریجانی پرداخت. این بخش را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۹۷۲۰۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۱/۱۴

تابناک بررسی می کند؛
سخنان اخیر دکتر علی لاریجانی، دکترین دیرینه‌ی حرمت ساخت سلاح هسته‌ای در جمهوری اسلامی ایران را با پرسش‌هایی جدی مواجه کرده و احتمال چرخش در یکی از اصول ثابت سیاست دفاعی کشور را مطرح ساخته است.
کد خبر: ۱۲۹۶۹۷۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۱/۱۲

با افزایش تنش‌های جهانی، رقابت‌ تسلیحاتی در حال تشدید است. تحلیل‌گران از بازگشت احتمالی جهان به یک «عصر جدید هسته‌ای» خبر می‌دهند، عصری که در آن بازدارندگی و تهدید دوباره به مهم‌ترین ابزار سیاست بین‌الملل تبدیل شده‌اند.
کد خبر: ۱۲۹۵۸۵۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۱/۰۵

نبض خبر
محمود‌رضا آقامیری، رئیس دانشگاه شهید بهشتی و استاد فیزیک هسته‌ای با تشریح روند تولید نخستین بمب اتم گفت: «آمریکا خودش پروژه بمب اتم را کلید زد و الان جلوی جهان را می‌گیرد تا کسی به انرژی هسته‌ای دسترسی پیدا نکند.» روایت این متخصص را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۸۴۵۸۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۱/۰۲

نبض خبر
در حالی که ایران مداوماً تاکید کرده با وجود توانایی، نه اراده‌ای برای ساخت بمب اتم دارد و نه به این سمت حرکت کرده، صهیونیست‌ها شروع به طرح ادعاهای خطرناکی درباره تولید قطعات بمب اتم در ایران کرده‌اند. سرتیپ اسحاق بن اسرائیل رئیس بخش اطلاعات نیروی هوایی اسرائیل و رئیس اداره تحقیقات و توسعه جنگ افزارهای رژیم اسرائیل برای سال‌های طولانی در شبکه یازده اسرائیل مدعی شد که ایران از مدت‌ها قبل همه اجزای بمب اتم از جمله چاشنی بمب را آماده کرده و تنها اراده سیاسی برای ساخت بمب اتم لازم است! او با اشاره به اینکه بخش اصلی برای ساخت کلاهک، تخصص‌های الکترونیک است که میلیون‌ها نفر در ایران آن را دارند، مسدودسازی مسیرهای تولید بمب اتم در ایران را غیرممکن می‌داند. گزارش کانال یازده تلویزیون رژیم صهیونیستی و ادعای مطرح شده در آن که می‌تواند تحرکاتی برای توجیه ماجراجویی‌های صهیونیست‌ها باشد را با زیرنویس فارسی می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۸۱۷۶۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۶

معمولاً درخت ژینگو، "فسیل زنده" نامیده می‌شود و دلیل آن‌هم مشخص است؛ اصل و نسب این درخت به بیش از ۲۹۰ میلیون سال قبل و به دوره پرمین بازمی‌گردد؛ دوره‌ای قبل از دایناسورها.
کد خبر: ۱۲۸۱۶۵۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۶

نبض خبر
فریدون عباسی رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی گفت: «ما خیلی سال پیش از مرحله ساخت سلاح اتمی گذشته‌ایم.» و سپس توضیحاتی درباره طراحی انفجار مطرح می‌کند. ادعاهای عباسی را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۸۱۵۱۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۵

نبض خبر
حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا حامدی امام جمعه پردیسان قم از آیت الله خامنه‌ای در خواست کرد: «شرایط تغییر کرده و ما درخواست داریم از معظم له در فتوای هسته‌ای تجدید نظر شود.» او در ادامه توضیح داد که هدف ایران کشتار جمعی نیست و مصونیت است و این درخواست با تکبیر نمازگزاران همراه شد.
کد خبر: ۱۲۷۳۴۷۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۰۳