ارتباط سفر پامپئو به منطقه با سفر باقری به سوریه
دولت آمریکا در ادامه تلاش‌های خود برای اِعمال «فشار حداکثری» بر ایران، امروز وزیر خارجه خود مایک پامپئو را روانه خاورمیانه کرده تا ضمن سفر به سه کشور این منطقه، با مقامات این کشور‌ها درباره ایران و همچنین سوریه گفتگو کند. این سفر در پرتو تحولات جاری در سوریه، اقدامات محور تهران- بغداد- دمشق از یک سو و محور آمریکایی از سوی دیگر، دارای معانی خاصی برای سیاست خارجی آمریکا در قبال منطقه و ایران است.
به گزارش سایت «آزادی» مایک پامپئو، وزیر خارجه آمریکا از امروز و در قالب سفر جدید خاورمیانه‌ای خود از کویت، لبنان و سرزمین‌های اشغالی دیدار خواهد کرد. بر اساس بیانیه منتشره توسط وزارت خارجه آمریکا، محور رایزنی‌های پامپئو در این سفر بر راه‌های مقابله با ایران و حزب‌الله لبنان و همچنین اوضاع سوریه متمرکز خواهد بود.
در این بیانیه آمده است: «پامپئو وزیر خارجه، از ۱۹ تا ۲۳ مارس به کویت، اسرائیل و لبنان می‌رود. وزیر خارجه در این سفر در سلسله نشست‌هایی با مقام‌های ارشد شرکت خواهد کرد و در نشست گفتگوی استراتژیک آمریکا-کویت و در نشست سه جانبه سران اسرائیل، یونان و جمهوری قبرس حضور خواهد یافت».
به گفته وزارت خارجه آمریکا، پامپئو در این سفر بر اهمیت «مشارکت» واشنگتن با کویت، رژیم اسرائیل و لبنان و همچنین اهمیت همکاری امنیتی و اقتصادی به منظور «حصول ثبات منطقه‌ای و مقابله با فعالیت‌های شرورانه ایران تاکید خواهد کرد».
طبق این بیانیه، وزیر خارجه آمریکا در کویت ضمن تحسین نقش امیر کویت در تلاش برای حل اختلافات بین عربستان سعودی و متحدانش با قطر، بر اهمیت یک «شورای همکاریِ متحد» به منظور تضمین موفقیت «اتحاد استراتژیک خاورمیانه» تاکید خواهد کرد.
این سفر اندکی پس از آن صورت می‌گیرد که روسای ستاد‌های نیرو‌های مسلح ایران، عراق و سوریه، در دمشق با یکدیگر دیدار و بر اهمیت ادامه همکاری‌های سه‌جانبه به منظور مقابله با تروریسم در منطقه تأکید کردند. افزون بر این، یکی از محور‌های اصلی گفتگو‌های سرلشکر محمد باقری با همتایان عراقی و سوری خود، تأکید بر ضرورت خروج نیرو‌هایی بود که بدون اجازه دولت‌های قانونی کشورهای منطقه، در این کشور‌ها حضور دارند. رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح ایران در این زمینه به طور مشخص به ادلب و شرق فرات به عنوان دو منطقه‌ای یاد کرد که حضور غیرقانونی نیرو‌های خارجی در آن‌ها قابل مشاهده است.
در این راستا، دو نکته اصلی و مهم مرتبط با دیدار سه‌جانبه سران نیرو‌های مسلح ایران، عراق و سوریه وجود دارد که به نظر می‌رسد با تلاش جدید آمریکا برای همراه ساختن کشورهای منطقه با سیاست‌های خود علیه ایران بی‌ارتباط نباشد. نکته نخست، شکل‌گیری یک واقعیت ژئوپلیتیکی جدید در منطقه، در نتیجه ایجاد ساختاری مشترک توسط سه کشور مذکور است. به عبارت دیگر، هرچند آمریکا امید داشت که نفوذ جمهوری اسلامی ایران در عراق و سوریه به زودی و تحت تأثیر فشار‌های داخلی و خارجی کاهش پیدا کند، اکنون مشخص است که این نفوذ نه تنها کاهش نیافته، بلکه در حال «نهادینه شدن» و ساختاری شدن است.
نکته اینجاست که این محور سه جانبه، صرفاً به عرصه نظامی و عملیاتی نیز محدود نبوده و اقدامات اخیر ایران در راستای ایجاد محوری مشابه در عرصه اقتصادی نیز به خوبی قابل مشاهده بوده است. سفر اخیر بشار اسد به تهران، سفر روحانی به عراق و توافقات صورت گرفته در این سفر که بخشی از آن‌ها مستقیماً به موضوع بازسازی سوریه نیز مربوط می‌شود و همچنین احتمال سفر روحانی به سوریه در آینده نزدیک، همگی در این راستا قابل ارزیابی است.
بر این اساس، به نظر می‌رسد دولت آمریکا در حال رسیدن به این نتیجه است که سیاست فشار حداکثری بر ایران، دستکم در عرصه منطقه‌ای تاکنون موفق نبوده و نتوانسته به اهداف مورد نظر واشنگتن، یعنی کاهش نفوذ ایران در منطقه بیانجامد. بر همین اساس، کاخ سفید در حال بازنگری در سیاست منطقه‌ای خود بوده و سعی دارد با تغییر برخی تاکتیک‌ها، در راستای دستیابی به نتیجه مورد نظر حرکت کند.
در این راستا، توجه به دو تحول دیگر که همزمان با سفر پامپئو رخ داده، می‌تواند روشنگر باشد. از یک سو، لایحه جدید بودجه پیشنهادی دولت دونالد ترامپ به کنگره آمریکا از کاهش قابل توجه بودجه در نظر گرفته شده برای رسانه‌های آمریکایی فارسی‌زبان حکایت دارد. از سوی دیگر، در همین بودجه، هزینه در نظر گرفته شده برای فعالیت‌های جاسوسی و خرابکارانه در سرتاسر جهان، افزایش یافته است.
به این ترتیب و در رابطه با ایران، می‌توان گفت: دولت آمریکا در حال فاصله گرفتن از سیاست یک سال اخیر خود در قبال ایران است که بر افزایش فشار اقتصادی از طریق تحریمها و نیز تحریک این نارضایتی‌ها از طریق تبلیغات رسانه‌ای استوار بوده است. به این ترتیب، محور سیاست جدید – و البته تهاجمی‌تر – آمریکا را می‌بایست از یک سو در افزایش اقدامات خرابکارانه علیه ایران و از سوی دیگر، افزایش تلاش برای همگرا ساختن کشورهای منطقه علیه ایران ارزیابی کرد.
آغاز سفر پامپئو از کویت و اشاره وزارت خارجه آمریکا به نقش بالقوه کویت در کاهش شکاف میان قطر و دیگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در همین راستا قابل ارزیابی است. به بیان دیگر، واشنگتن درصدد است از طریق میانجی ساختن برخی کشورهای میانه‌روتر عربی همچون کویت، شکاف فزاینده موجود در شورای همکاری را برطرف ساخته و ایده خود مبنی بر شکل‌گیری «اتحاد استراتژیک خاورمیانه» یا همان «ناتوی عربی» با محوریت تقابل با ایران را به پیش ببرد؛ سیاستی که البته با توجه به گستره و عمق اختلافات میان دوحه و دیگر پایتخت‌های عربی، موفقیت آن با ابهامات جدی روبروست.
به گزارش سایت «آزادی» مایک پامپئو، وزیر خارجه آمریکا از امروز و در قالب سفر جدید خاورمیانه‌ای خود از کویت، لبنان و سرزمین‌های اشغالی دیدار خواهد کرد. بر اساس بیانیه منتشره توسط وزارت خارجه آمریکا، محور رایزنی‌های پامپئو در این سفر بر راه‌های مقابله با ایران و حزب‌الله لبنان و همچنین اوضاع سوریه متمرکز خواهد بود.
در این بیانیه آمده است: «پامپئو وزیر خارجه، از ۱۹ تا ۲۳ مارس به کویت، اسرائیل و لبنان می‌رود. وزیر خارجه در این سفر در سلسله نشست‌هایی با مقام‌های ارشد شرکت خواهد کرد و در نشست گفتگوی استراتژیک آمریکا-کویت و در نشست سه جانبه سران اسرائیل، یونان و جمهوری قبرس حضور خواهد یافت».
به گفته وزارت خارجه آمریکا، پامپئو در این سفر بر اهمیت «مشارکت» واشنگتن با کویت، رژیم اسرائیل و لبنان و همچنین اهمیت همکاری امنیتی و اقتصادی به منظور «حصول ثبات منطقه‌ای و مقابله با فعالیت‌های شرورانه ایران تاکید خواهد کرد».
طبق این بیانیه، وزیر خارجه آمریکا در کویت ضمن تحسین نقش امیر کویت در تلاش برای حل اختلافات بین عربستان سعودی و متحدانش با قطر، بر اهمیت یک «شورای همکاریِ متحد» به منظور تضمین موفقیت «اتحاد استراتژیک خاورمیانه» تاکید خواهد کرد.
این سفر اندکی پس از آن صورت می‌گیرد که روسای ستاد‌های نیرو‌های مسلح ایران، عراق و سوریه، در دمشق با یکدیگر دیدار و بر اهمیت ادامه همکاری‌های سه‌جانبه به منظور مقابله با تروریسم در منطقه تأکید کردند. افزون بر این، یکی از محور‌های اصلی گفتگو‌های سرلشکر محمد باقری با همتایان عراقی و سوری خود، تأکید بر ضرورت خروج نیرو‌هایی بود که بدون اجازه دولت‌های قانونی کشورهای منطقه، در این کشور‌ها حضور دارند. رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح ایران در این زمینه به طور مشخص به ادلب و شرق فرات به عنوان دو منطقه‌ای یاد کرد که حضور غیرقانونی نیرو‌های خارجی در آن‌ها قابل مشاهده است.
در این راستا، دو نکته اصلی و مهم مرتبط با دیدار سه‌جانبه سران نیرو‌های مسلح ایران، عراق و سوریه وجود دارد که به نظر می‌رسد با تلاش جدید آمریکا برای همراه ساختن کشورهای منطقه با سیاست‌های خود علیه ایران بی‌ارتباط نباشد. نکته نخست، شکل‌گیری یک واقعیت ژئوپلیتیکی جدید در منطقه، در نتیجه ایجاد ساختاری مشترک توسط سه کشور مذکور است. به عبارت دیگر، هرچند آمریکا امید داشت که نفوذ جمهوری اسلامی ایران در عراق و سوریه به زودی و تحت تأثیر فشار‌های داخلی و خارجی کاهش پیدا کند، اکنون مشخص است که این نفوذ نه تنها کاهش نیافته، بلکه در حال «نهادینه شدن» و ساختاری شدن است.
نکته اینجاست که این محور سه جانبه، صرفاً به عرصه نظامی و عملیاتی نیز محدود نبوده و اقدامات اخیر ایران در راستای ایجاد محوری مشابه در عرصه اقتصادی نیز به خوبی قابل مشاهده بوده است. سفر اخیر بشار اسد به تهران، سفر روحانی به عراق و توافقات صورت گرفته در این سفر که بخشی از آن‌ها مستقیماً به موضوع بازسازی سوریه نیز مربوط می‌شود و همچنین احتمال سفر روحانی به سوریه در آینده نزدیک، همگی در این راستا قابل ارزیابی است.
بر این اساس، به نظر می‌رسد دولت آمریکا در حال رسیدن به این نتیجه است که سیاست فشار حداکثری بر ایران، دستکم در عرصه منطقه‌ای تاکنون موفق نبوده و نتوانسته به اهداف مورد نظر واشنگتن، یعنی کاهش نفوذ ایران در منطقه بیانجامد. بر همین اساس، کاخ سفید در حال بازنگری در سیاست منطقه‌ای خود بوده و سعی دارد با تغییر برخی تاکتیک‌ها، در راستای دستیابی به نتیجه مورد نظر حرکت کند.
در این راستا، توجه به دو تحول دیگر که همزمان با سفر پامپئو رخ داده، می‌تواند روشنگر باشد. از یک سو، لایحه جدید بودجه پیشنهادی دولت دونالد ترامپ به کنگره آمریکا از کاهش قابل توجه بودجه در نظر گرفته شده برای رسانه‌های آمریکایی فارسی‌زبان حکایت دارد. از سوی دیگر، در همین بودجه، هزینه در نظر گرفته شده برای فعالیت‌های جاسوسی و خرابکارانه در سرتاسر جهان، افزایش یافته است.
به این ترتیب و در رابطه با ایران، می‌توان گفت: دولت آمریکا در حال فاصله گرفتن از سیاست یک سال اخیر خود در قبال ایران است که بر افزایش فشار اقتصادی از طریق تحریمها و نیز تحریک این نارضایتی‌ها از طریق تبلیغات رسانه‌ای استوار بوده است. به این ترتیب، محور سیاست جدید – و البته تهاجمی‌تر – آمریکا را می‌بایست از یک سو در افزایش اقدامات خرابکارانه علیه ایران و از سوی دیگر، افزایش تلاش برای همگرا ساختن کشورهای منطقه علیه ایران ارزیابی کرد.
آغاز سفر پامپئو از کویت و اشاره وزارت خارجه آمریکا به نقش بالقوه کویت در کاهش شکاف میان قطر و دیگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در همین راستا قابل ارزیابی است. به بیان دیگر، واشنگتن درصدد است از طریق میانجی ساختن برخی کشورهای میانه‌روتر عربی همچون کویت، شکاف فزاینده موجود در شورای همکاری را برطرف ساخته و ایده خود مبنی بر شکل‌گیری «اتحاد استراتژیک خاورمیانه» یا همان «ناتوی عربی» با محوریت تقابل با ایران را به پیش ببرد؛ سیاستی که البته با توجه به گستره و عمق اختلافات میان دوحه و دیگر پایتخت‌های عربی، موفقیت آن با ابهامات جدی روبروست.
