اشتباهات را از سنت حسنه قربانی بزداییم

قربانی کردن، از سنت‌های اسلامی است که در برخی موارد مانند حج، واجب است و در برخی موارد مانند عقیقه و روز عید قربان، مستحب است. اما کار درست را نباید به روش غلط انجام داد.

آیت‌الله بهجت: به همدیگر نگاه نکنیم، بلکه نگاه به «دفتر شرع» نماییم

ریختن خون قربانی در خیابان و به‌ویژه جلوی مساجد و هیئت‌ها، به‌خاطر نجس کردن مسیر عبور مردم، شرعاً اشکال دارد و مصداق آزار و اذیت است. چیزی که در شرع نجس اعلام شده است، برای این است که از آن دوری کنیم نه این‌که به آن تبرّک بجوییم: وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ (سوره مدثر، آیه 5)
درست این است که قربانی را در جایی دور از انظار عمومی انجام داده و زمین را تطهیر نماییم.

مسئله شرعی (تمام مراجع):
خونی که هنگام ذبح قربانی خارج می‌شود نجس است و پس از خروج کامل خون، باید محل آلوده شده تطهیر گردد. بعد از آن، خون‌های باقیمانده در بدن قربانی پاک است.

برخی از باورهای غلط و خرافات در این سنت حسنه:
کشتن قربانی جلوی پای افراد (مانند عروس، حاجی یا متوفی)؛
رد شدن از روی خون قربانی؛
مالیدن خون قربانی به خودرو یا ساختمان.

آیا خون قربانی اثر دارد؟
منشأ این اعمال اشتباه به این نکته برمی‌گردد که برخی از افراد، گمان می‌کنند خون قربانی دارای اثر است. اما قرآن می‌خواهد این اعتقاد شرک‌آلود را از بین ببرد:
لَن یَنَالَ اللّهَ لحُومُهَا وَ لا دِمَاؤُهَا وَ لکِن یَنَالُهُ التَّقْوَی‏ مِنکُمْ... (سوره حج، آیه 37)
(هرگز گوشت‏ها و خون‏های آن‌ها به خداوند نمی‏رسد، بلکه تقوای شما به او می‏رسد.)
در تفسیر نمونه، ذیل این آیه شریفه آمده است:
«ظاهراً اشاره به اعمال زشت اعراب جاهلی است که هر گاه حیوانی را قربانی می‏کردند خون آن را بر سر بت‌ها و گاه بر در و دیوار کعبه می‏پاشیدند، و بعضی از مسلمانان ناآگاه بی‌میل نبودند که در این برنامه خرافی از آن‌ها تبعیت کنند، آیه فوق نازل شد و آن‌ها را نهی کرد. متأسفانه هنوز این رسم جاهلی در بعضی از مناطق وجود دارد که هرگاه قربانی به‌خاطر ساختن خانه‏ای می‏کنند خون آن را بر سقف و دیوار آن خانه می‏پاشند... که باید مسلمانان بیدار شدیداً با آن مبارزه کنند.»

نظرات علما و بزرگان

شهید مطهری:
معمول ما این است که وقتی خانه‌مان را عوض می‏کنیم و می‏خواهیم به خانه جدید برویم یک گوسفند می‏کشیم. یا اگر چشمه‌ای جاری می‏کنیم، کار نوی می‏کنیم، یک گوسفند می‏کشیم. وسائل، جلد دوم، صفحه 198 از معانی الاخبار صدوق نقل می‏کند که پیغمبر اکرم «نَهی‏ عَنْ ذَبائِحِ الْجِنِّ» پیغمبر از ذبایح جن نهی کرد. معلوم می‏شود اسم اینها در قدیم ذبیحة‌ الجن بوده است... یعنی کسی خانه‌ای می‏خرد یا چشمه‌ای را استخراج و جاری می‏کند یا کاری مثل اینها می‏کند... بعد گوسفندی را می‏کشند برای اینکه جلو چشم مردم را بگیرند... [از ترس اینکه] اگر این کار را نکنند جن‌ها به او آسیب می‏رسانند. ما می‏گوییم چشم‌زخم، معلوم می‏شود عرب‌های جاهلیت می‏گفتند جن می‏آید این کار را می‏کند. «فَابْطَلَ ذلِکَ النَّبِیُّ وَ نَهی‏ عَنْهُ» پیغمبر اکرم این سنت رایج جاهلیت را -که دومرتبه در میان ما رایج شده است- باطل کرد. این کتاب وسائل از کتب معتبر حدیث ما، این هم مدرکش که عرض کردم.‏
مجموعه آثار شهید مطهری، ج‏25، ص408

آیت‌الله مکارم شیرازی:
قربانی هایی که در رهگذرها و خیابان‌ها صورت می‌گیرد و همه‌جا را آلوده می‌کند شرعاً اشکال دارد. در جای مناسبی قربانی کنند و محل آن را شسته و گوشت آن مصرف شود. این خون‌ها نباید در خیابان ریخته بشود چرا که باعث آلودگی می‌شود.

حجت الاسلام و المسلمین فاطمی نیا:
در معابر عمومی جلوی بچه، بزرگ، گوسفند نکشید. رذیلت را وقتی کسی تذکر نداد جا می‌افتد. این رذیلت است، فضیلت نیست. دهنم بسته است بگویم که اگر بچه، گوسفند کشتن ببیند آخرش چه می‌شود... کی گفته جلوی پای عروس و حاجی گوسفند بکشید؟ این عوام بازی بس نشد؟ جلوی مردم گوسفند نکشید با عاقبت بچه ها بازی نکنید عزیز من. ببرید در یک جایی که کسی نبیند بکشید، گوشت‌هایش را ببرید بدهید به فقرا.