مسئله حکمرانی داده امروز دیگر تنها یک بحث فنی یا حتی اقتصادی نیست؛ بلکه موضوعی کاملاً امنیتی، حاکمیتی و مرتبط با تابآوری ملی است. در جهانی که داده به سرمایه راهبردی کشورها تبدیل شده، حفاظت از اطلاعات ملی و جلوگیری از خروج دادههای حساس، بهویژه در حوزه ارتباطات، جایگاهی حیاتی پیدا کرده است. در چنین شرایطی، نقش اپراتورهای بزرگ کشور در تولید و نگهداری زیرساختهای بومی، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت حیاتی برای امنیت ملی است.
به گزارش سرویس اقتصادی تابناک؛ در سالهای اخیر، «همراه اول» به عنوان بزرگترین اپراتور تلفن همراه کشور، مسیر متفاوتی را در این حوزه طی کرده است؛ مسیری که بر پایه توسعه زیرساختهای پردازش، ذخیرهسازی و شبکهای در داخل کشور استوار است. این شرکت با ایجاد مراکز داده گسترده، توسعه شبکه فیبر نوری، بومیسازی تجهیزات، و توسعه سرویسهای مبتنی بر پردازش ابری در داخل کشور، عملاً تبدیل به یکی از ارکان «اقتدار سایبری» ایران شده است.
آنچه اهمیت این اقدامات را دوچندان میکند، تغییر ماهیت تهدیدات است. امروز تهدید امنیتی لزوماً از مرزهای فیزیکی عبور نمیکند؛ بلکه در قالب جریان بیصدا و تدریجیِ دادههای حساس، اطلاعات راهبردی و مدلهای تحلیلی کشور از مرزهای مجازی عبور میکند. وابستگی به زیرساختهای خارجی میتواند کشور را در معرض نفوذ، باجگیری اطلاعاتی، یا حتی مختلسازی زیرساختهای حیاتی قرار دهد. بنابراین، کشوری که انبوهی از دادههای اقتصادی، ارتباطی، رفتاری و زیرساختی دارد، نمیتواند ذخیرهسازی و پردازش این دادهها را بیرون از مرزها یا در اختیار شرکتهایی قرار دهد که کنترلی بر آنها ندارد.
در این میان، همراه اول الگوی موفقی از یک اپراتور «دارای مسئولیت حاکمیتی» ارائه کرده است؛ اپراتوری که تنها ارائهدهنده سرویس نیست، بلکه بخشی از ستون فقرات امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور به شمار میآید. توسعه مراکز داده بومی و خدمات ابری داخلی توسط همراه اول، ضمن ایجاد ظرفیت پردازشی مستقل، باعث کاهش ریسک انتقال داده به خارج، افزایش سرعت پردازش داخلی و ارتقای محرمانگی اطلاعات شده است. این اقدامات در حوزههایی مانند سلامت، حملونقل هوشمند، بانکداری و آموزش آنلاین، تأثیر مستقیم بر کاهش وابستگی و افزایش امنیت داشته است.
از سوی دیگر، همراه اول با سرمایهگذاری در توسعه زیرساختهای شبکه ملی اطلاعات، عملاً بخشی از بار راهبردی کشور در «خودکفایی دیجیتال» را بر دوش کشیده است. این شرکت با دارا بودن گستردهترین شبکه دسترسی، میتواند نقش محوری در شکلدهی به معماری جدید حکمرانی داده ایفا کند؛ معماریای که در آن دادههای حساس کشور نه از مسیر اپلیکیشنهای خارجی عبور میکنند و نه در مراکز داده خارج از کنترل حاکمیت ذخیره میشوند.
به بیان دیگر، توسعه زیرساختهای بومی توسط همراه اول، یک مزیت تجاری نیست؛ یک انتخاب امنیتی است. این رویکرد نهتنها حافظ منافع ملی است، بلکه در بلندمدت زمینهساز اقتصاد دیجیتال قدرتمند، پایدار و مبتنی بر داده خواهد بود.
در مقطع کنونی که جنگها بهجای مرزهای خاکی در مرزهای دادهای شکل میگیرند، اپراتورهایی مانند همراه اول بیش از همیشه نقش ستونهای امنیت ملی را بازی میکنند. کشور بدون زیرساخت بومی و بدون حکمرانی داده مستقل، بیدفاع خواهد بود. همراه اول با داخلیسازی تجهیزات، ذخیرهسازی و پردازش داده، عملاً تبدیل به یکی از مهمترین محافظان داراییهای اطلاعاتی ایران شده است.
