به گزارش سرویس اقتصادی تابناک، ایران به عنوان دارنده نخستین منابع گازی قابل استحصال دنیا، میتواند نقش پررنگی در صنعت پتروشیمی ایفا کند. این در حالی است که در شرایط کنونی نیز، دارای مزایا و دستاورهای قابل توجهی در این صنعت ارزآور است؛ هر چند این صنعت نیز مانند بسیاری دیگر از صنایع و حوزههای اقتصادی کشور برای توسعه و تقویت خود در وهله نخست نیازمند جذب سرمایه است. موانع سرمایهگذاری در صنعت پتروشیمی ایران را میتوان از ابعاد اقتصادی، حقوقی، سیاسی، فنی و بینالمللی مورد بررسی قرار داد.
تحریم، نخستین چالش خارجی
یکی از شایعترین موانع برای جذب سرمایه گذاری که البته معطوف به جذب سرمایه خارجی است، تحریمهای بینالمللی و ریسکهای مربوط به آن محسوب میشود. به طور مثال تحریمهای آمریکا علیه ایران موجب ایجاد موانع بانکی، بیمهای، کشتیرانی و صادرات تجهیزات تکنولوژیک برای این صنعت میشود. از سویی دیگر ترسهایی از جریمههای سنگین برای شرکتهای غربی در صورت تعامل با ایران وجود دارد که رغبت آن ها برای تزریق سرمایه به این صنعت را متاثر میکند.
این در حالی است که خروج آمریکا از برجام موجب شد تا سرمایهگذاران نسبت به پایداری هر توافقی بین المللی با ایران بدبین باشند.
در این میان سهم مشکلات داخلی برای مانع تراشی جهت جذب سرمایه برای این صنعت بی اثر نیست. به طور مثال اگر سرمایه گذاران داخلی بخواهند از منابع ارزی یا ریالی داخل کشور استفاده کنند، بیثباتی اقتصادی موجب عدم امکان پیشبینی نرخ بازده سرمایهگذاری و در نتیجه بی میلی آنها برای تزریق سرمایه میشود.
الزام انتقال فناوری
یکی دیگر از چالشهایی که موجب چالش در سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی ایران است که البته بخش عمده آن باز هم به مقوله تحریمها باز میگردد، محدودیت ممنوعیت واردات لایسنسها و فناوریهای روز دنیا به این صنعت است. در نتیجه این محدودیت که البته بخشهایی از آن با تلاش متخصصین داخلی بومی شده است، باعث راندمان پایین واحد یا عدم تولید محصولات هایتک (محصولاتی با گریدهای محدود و ارزنده) میشود.
نکته دیگری که به جرات میتوان از آن به عنوان یکی از موانع سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی ایران از آن یاد کرد، مشکلات موجود در زنجیره پاییندستی و بازار داخلی محصولات پتروشیمی است. به عبارتی تمرکز این صنعت در ایران بر محصولات پایه و عدم توسعه صنایع پاییندستی است.
صادرات محصولات ایران زیر پرچم کشورهای ثانویه
ضعف در برندینگ و شبکه توزیع جهانی، یکی دیگر از موانعی است که سرمایه گذاران داخلی و خارجی را میتواند برای ورود به صنعت پتروشیمی ایران، بی میل کند. چرا که در بسیاری از موارد که گاها از رقابتهای ناسالم داخلی یا ناتوانی در ایفای نقش برندینگ در فضای بین الملل است، شاهد صادرات محصولات ایران با برند کشورهای دیگر هستیم که موجب میشود سود اصلی را کشور ثانویه داشته باشد.
به گفته کارشناسان این صنعت، موانع سرمایهگذاری در صنعت پتروشیمی ایران یک مشکل ساختاری و چندلایه است. حتی در صورت رفع تحریمها، بدون اصلاحات اقتصادی، حقوقی و نهادی داخلی، نمیتوان انتظار جذب سرمایهگذاری پایدار داشت؛ بنابراین توصیه میشود پیش از هرگونه اقدام و ارائه راهکار برای جذب سرمایه، موانعی که باعث دلسردی و بی میلی سرمایه گذاری در این صنعت میشود آسیب شناسی و برطرف شود.