بازدید 12153
شمخانی رفت، احمدیان آمد

تغییر پس از ده سال؛ دبیر شورای عالی امنیت ملی چه وظایف و اختیاراتی دارد؟

از آنجا که سمت دبیر به عنوان یک عضو شورا در قانون اساسی نیامده، معمولا دبیر با هماهنگی بین رئیس جمهوری و رهبری انتخاب می شود و در رسمی نانوشته، مقام معظم رهبری، دبیر منصوب را به عنوان یکی از دو نماینده خود در شورا منصوب می‌کنند تا دبیر در جلسات این شورای مهم حق رای هم داشته باشد.
کد خبر: ۱۱۷۶۲۸۵
تاریخ انتشار: ۰۲ خرداد ۱۴۰۲ - ۰۷:۱۵ 23 May 2023

تغییر پس از ده سال ؛ دبیر شورای عالی امنیت ملی چه وظایف و اختیاراتی دارد؟

تابناک _ روز گذشته با حکم رئیس جمهوری، ضمن تشکر از تلاش‌های امیر دریابان «علی شمخانی» در ده سال تصدی دبیری شورای عالی امنیت ملی، سردار «علی‌اکبر احمدیان» به این سمت منصوب شد.

اما دبیر شورای عالی امنیت ملی چه وظایف و اختیاراتی دارد؟ برای چه مدتی و چگونه انتخاب می شود؟ پیش از این چه کسانی عهده دار این سمت بوده‌اند و در اساس این سمت چه جایگاه و نقشی در جمهوری اسلامی دارد؟

شورای عالی امنیت ملی

فصل سیزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی به این شورا اختصاص یافته است. طبق اصل ۱۷۶، به منظور تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی «شورای عالی امنیت ملی» به ریاست رئیس جمهوری، با وظایف زیر تشکیل می‌شود؛

۱. تعیین سیاست‌های دفاعی - امنیتی کشور در محدوده سیاست‌های کلی تعیین شده از طرف مقام رهبری.

۲. هماهنگ نمودن فعالیت‌های سیاسی، اطلاعاتی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در ارتباط با تدابیر کلی دفاعی امنیتی.

۳. بهره‌گیری از امکانات مادی و معنوی کشور برای مقابله با تهدید‌های داخلی و خارجی.

روسای قوا، رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح، رئیس سازمان برنامه و بودجه دو نماینده منصوب رهبری، وزرای امور خارجه، کشور و اطلاعات اعضای این شورا را تشکیل می‌دهند و در مواردی وزیر مربوط و عالی‌ترین مقام ارتش و سپاه.

نکته مهم این که مصوبات شورای عالی امنیت ملی پس از تأیید مقام رهبری قابل اجراست؛ اختیاری کم‌نظیر که نشان می‌دهد در کشوری که مجلس تنها مرجع قانونگذاری است، این ارگان نیز در مواردی توان تصویب مواردی قابل اجرا را دارد. البته این موارد قانون نیست؛ تصمیمات مهمی است که در مواردی معدود و خاص، با حضور سران کشور و شخص رهبر انقلاب اتخاذ می‌شود.

تاریخچه شورای عالی امنیت ملی

شورای عالی امنیت ملی در واقع فرزند شورای عالی دفاع است، چون در زمان جنگ با حضور رییس جمهوری و نخست وزیر، فرماندهان ارشد نظامی و دو مشاور رهبری با موضوع دفاع مقدس برای اتخاذ تصمیمات مهم حکومتی تشکیل می‌شد که با توجه به وجود نشست سران قوا و بعدتر تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام، این شورا نقش چندانی در امور سیاسی نداشت. اما در بازنگری سال ۱۳۶۸ قانون اساسی شورای عالی دفاع جایگاهش را به شورای عالی امنیت ملی داد و اصل ۱۷۶ که از موارد جدید قانون اساسی بود، به تبیین جایگاه شورای عالی امنیت ملی اختصاص یافت. این شورا را در سال‌های اخیر به صورت اختصاری «شعام» هم خطاب می‌شود.

دبیر شورای عالی امنیت ملی چه وظایف و اختیاراتی دارد؟

به نوشته ایرنا هرچند رئیس شورای عالی امنیت ملی شخص رییس جمهور است، اصلی‌ترین سمت ثابت شورای عالی امنیت ملی، سمت دبیر شوراست که مسئولیت اداره دبیرخانه و نظارت بر اجرای صحیح تصمیمات و مصوبات شورا و امور اداری و اجرایی شورا را بر عهده دارد. دبیر شورا نوعا معاونینی هم برای انجام وظایف دارد که البته گاه عنوان آن‌ها تغییر می‌کند. مثلا معاونت‌های امنیت بین‌الملل و سیاست خارجی، معاون اقتصادی، معاون امنیت داخلی و معاون راهبردی در دوره شمخانی فعال بوده اند.

دبیر شورا برای چه مدتی و چگونه انتخاب می‌شود؟

رئیس شورای عالی امنیت ملی، رئیس جمهور است و دبیر با حکم او منصوب می‌شود. با این حال، از آنجا که سمت دبیر به عنوان یک عضو شورا در قانون اساسی نیامده، معمولا دبیر با هماهنگی بین رئیس جمهوری و رهبری انتخاب می‌شود و در رسمی نانوشته، مقام معظم رهبری دبیر منصوب را به عنوان یکی از دو نماینده خود در شورا منصوب می‌کنند تا دبیر در جلسات این شورای مهم، حق رای هم داشته باشد و از قدرت کافی برای پیشبرد امور برخوردار شود.

در بررسی احکام روسای جمهور برای دبیران شورای عالی امنیت ملی، به مدت زمان برنخوردیم. آنچه معمول بوده، نوعا دبیر شورا با هماهنگی میان رهبری و رئیس جمهور، با تغییر دولت و رئیس جمهور و یا موارد دیگر تغییر می‌کند. البته احکام رهبری برای نمایندگان خود، در مواردی سه ساله و در مواردی برای یک دوره صادر شده است.

پیش از این چه کسانی عهده دار این سمت بوده اند؟

از سال ۱۳۶۸ که شورای عالی امنیت ملی طبق قانون اساسی اصلاح شده، حسن روحانی در دورانی طولانی از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۴ به عنوان نماینده رهبری، دبیری شورا را هم برعهده داشت، دوره‌ای ۱۶ ساله که نیم اول آن هم عصر با ریاست جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی و نیمه دوم آن در دوره ریاست جمهوری سید محمد خاتمی بود. با پیروزی محمود احمدی نژاد، او ۱۲ روز بعد از تنفیذ خود، علی لاریجانی را که در آن زمان در کنار روحانی، یکی از دو نماینده رهبری در شورا بود، به عنوان دبیر این شورا منصوب کرد.

با این حال، عمر این سمت برای لاریجانی طولانی نبود و در کمتر از دو سال استعفا داد. سی‌ام مهر ۸۶، احمدی نژاد سعید جلیلی را به دبیری شعام منصوب کرد؛ هرچند انتصاب جلیلی به نمایندگی رهبری با هفت ماه تاخیر در ۸ تیر ۸۷ انجام شد. با پیروزی روحانی در انتخابات سال ۹۲، او شمخانی را به عنوان دبیر شورا برگزید که این مسئولیت به مدت نزدیک ده سال ادامه داشت.

دبیر شعام چه جایگاه و نقشی در جمهوری اسلامی دارد؟

شورای عالی امنیت ملی، همان گونه که از شرح وظایف و اعضایش برمی‌آید، محلی برای تصمیم گیری اجماعی سران نظام در موضوعات مهم مرتبط با امنیت ملی است و دبیر شورا به طور عملی هماهنگ کننده موضوعات مهم امنیتی است؛ اما این که چه مواردی بر عهده دبیر شورای امنیت ملی باشد، بسته به تصمیم دولت و تقسیم کار نظام، متفاوت بوده است.

پرونده قتل‌های زنجیره‌ای و کوی دانشگاه در سال ۱۳۷۷و ۱۳۷۸، از جمله موارد نقش آفرینی روحانی و شورای عالی امنیت ملی در دهه ۱۳۷۰بود؛ اما مهمترین موضوع امنیتی جمهوری اسلامی بعد از جنگ تحمیلی، پرونده هسته‌ای بوده که از سال ۱۳۸۱ با افشاگری منافقین و سپس اعلام تولید سوخت هسته‌ای از سوی خاتمی، رئیس جمهور وقت ایران به تدریج باز شد و تا کنون نیز فشار‌های خارجی بر کشورمان ادامه دارد.

در بخشی از فاصله سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴، محوریت مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی بر عهده روحانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی بود که در مذاکره با تروئیکای اروپایی توافق‌های سعدآباد، بروکسل و پاریس بین ایران و سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان امضا و تعلیق غنی سازی ایران نیز پذیرفته شد. البته در مقطعی از این سه سال نیز محوریت مذاکرات هسته‌ای را کمال خرازی و وزارت امور خارجه خاتمی در اختیار داشتند.

با آغاز ریاست جمهوری «محمود احمدی نژاد»، «علی لاریجانی» که از منتقدان رویکرد روحانی در مذاکرات بود، سکان دبیرخانه شعام و مذاکرات اتمی را در اختیار گرفت و مذاکراتی را به ویژه با «خاویر سولانا» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دنبال کرد که در نهایت به یک توافق یازده بندی میان ایران و اروپا منجر شد؛ با این حال از آن جا که احمدی نژاد در آن مقطع از این فرایند ناراضی بود، در بهمن سال ۱۳۸۵ به انتقاد علنی از آن پرداخت که باعث بر هم خوردن توافق ایران و اروپا و کناره گیری علی لاریجانی انجامید.

بعد از یک دوره رخوت در دبیرخانه، که با صدور قطعنامه‌های مختلف شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران همراه بود، «سعید جلیلی» دبیر شورا شد و مسئولیت مذاکرات هسته‌ای را بر عهده گرفت. در این دوره چندین دور مذاکرات میان ایران و گروه ۱+۵ (آمریکا، روسیه، انگلیس، فرانسه، آلمان و چین) در شهر‌های ژنو، بغداد، استانبول، مسکو و آلماتی انجام گرفت که چندان نتیجه بخش نبود. مهمترین موضوع در این مقطع، طرح توافق با حضور برزیل و ترکیه بود که محور آن هم خود احمدی نژاد بود و البته در نهایت منجر به نتیجه نشد. با وجود روابط نزدیک احمدی نژاد و جلیلی در ابتدای مسئولیت جلیلی، به تدریج با تغییر رویکرد احمدی نژاد، جایگاه دبیر شورا تا حدی تضعیف شد.

با پیروزی حسن روحانی در انتخابات سال ۱۳۹۲، او علی شمخانی که چهره‌ای میان اصولگرایان و اصلاح طلبان بود، به دبیری شعام منصوب کرد. در این دوره هرچند همچنان تصمیمات راهبردی درباره پرونده هسته‌ای در شورای عالی امنیت ملی گرفته می‌شد، مذاکرات از سوی ظریف و وزارت امور خارجه مدیریت می‌شد و توافق برجام نیز در همین مقطع شکل گرفت. اخباری از وجود اختلافات میان شمخانی و روحانی به ویژه در دوره دوم که با ناآرامی‌های سال ۱۳۹۶ و ۱۳۹۸ همراه بود نیز نقل شده است.

دبیری شمخانی با ریاست جمهوری رئیسی تداوم یافت و بعد از ناآرامی‌های پاییز ۱۴۰۱ که از دامنه‌دارترین رخداد‌های امنیت داخلی جمهوری اسلامی بود، در آخرین ماه‌های این دوره، توافق مهم با عربستان و برخی توافقات با عراق با محوریت او انجام شد؛ موضوعی که در همان مقطع اعلام شد با هدایت دولت انجام شده است.

در مجموع به نظر می‌رسد دبیری شورای عالی امنیت ملی، نقشی توازن بخش در جمهوری اسلامی دارد. نقش آفرینی این جایگاه که از یک سو مرتبط با دولت و رئیس جمهور و از سوی دیگر ذیل جایگاه رهبر و فرماندهی کل قوا تعریف می‌شود و به نظر می‌رسد سابقه، تجربه، هوشمندی و جایگاه شخص دبیر می‌تواند هم در شکل گیری اجماع و همفکری میان مقامات تراز اول سیاسی کشور و هم در اجرای تصمیمات کلان و مهم امنیتی آن‌ها موثر باشد.

 

سلام پرواز
خیرات نان
بلیط اتوبوس
تبلیغات تابناک
اشتراک گذاری
برچسب ها
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۱۸
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۴۷
شمخانی از وقتی به سن بلوغ رسیده مسئولیت داشته ،الآن هم که تا پایان عمرش در مجمع تشخیص مصلحت نظام میمونه ،گویا عده ای بدون مسئولیت قادر به زندگی کردن نیستند.
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۰۹:۲۸ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
یکی از مسولیت های آقای شمخانی ظاهرا این بوده که در زمستان دو سال پیش به استاندار اصفهان تلفن کرده اند و گفته اند که مازوت سوزی را در نیروگاه برق اصفهان شروع کنند!!!! و بعد از ۱۴ سال مشعل های مازوت سوزی نیروگاه فک پلمب می شود!!! آیا این کشور وزیر کشور نداشت که به استاندار دستور بدهد؟!!!
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۲:۴۰ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
در پژوهشگاهی که من کار می کنم یک بار مدیری به من گفت که من همه دوره کاری ام در اینجا برایم چایی آورده اند و اگر پست نداشته باشم نمی دانم آبدارخانه کجاست! البته برای فرزند دبیر جدید دعا می کنم که به سرنوشت پسر شمخانی مبتلا نشود و خود دبیر هم آخر کار آبرویی داشته باشد
بزرگترین ویژگی مجمع تشخیص مصلحت نظام اینه که از نظر تعداد سقف نداره فقط باید تعداد صندلی ها رو بیشتر کنند.
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۰:۲۱ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
به اندازه یه وزارتخونه کارمند داره . از اینجا چقدر حقوق میگیرن.؟؟؟؟؟؟؟؟؟
ناشناس
| France |
۱۵:۵۱ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
چون کار خاصی ندارن فقط حقوق میگیرند و بیت المال رو نابود میکنن
جالبه!!! اسامی رو که دقت میکنی به قانون پایستگی پست و مقام پی میبری.
بجه ها یش ساعت های میلیاردی دستشان میکنند.
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۴:۰۰ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
فرزندان شمخانی در کار برج سازی،ویلا سازی،شرکت کشتیرانی،و صادرات نفت هستند!!!
آقای شمخانی بسیار مدبر و باهوش بدون حاشیه و تظاهر و کلا بی بدیل هستند . ایشان جایگاه و شان دبیر را ارتقا دادند و بی شک تکرار نمیشود.
پاسخ ها
حمید
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۵:۵۷ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
بی حاشیه رو خوب اومدی!!!
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۹:۵۷ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
ایشان اصلا نمیدونند حاشیه، با ح صادی نوشته میشه یا با طای دسته دار!!!
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۱:۴۹ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۳
نكنه تو خود شمخاني هستي ناقلا !
وظایف خودشون رو نمی دونم اما یکی از وظایف آقازاده ش صدور نفته.البته طبق قانون
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۰:۳۲ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
اگر پولش رو به کشور بر گردونه اشکالی نداره و خیلی هم خوبه اگر برنگردونه اشکال داره.
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۹:۵۹ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
من پولشو به کشور بر میگردونم
فقط ۷۰. ۸۰ درصدی پورسانت و ۲۰. ۳۰. درصدی زیر میزی تو جیب میذارم
ولی چون پدرم دبیر نیست مجوزشو بهم نمیدن
یه متن بلند بالا نوشتین ولی ۲ خط تحلیل میکردین که چرا شمخانی از این سِمَت کنار گذاشته شد ارزش بیشتری داشت.
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۰:۵۳ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
چون دیگ زیادیش کرده بود
ملت ایران هیچ امیدی به بهبود شرایط با این تغییرات ندارن متاسفانه وقتی که فرزند همین شمعخانی ساعت یک میلیارد تومانی می بنده و ملت دنبال نون تو سطل آشغالند معلوم به چه روزی افتادیم
چه تغییرات شگرفی تو این مملکت داریم. گردش نخبگان واقعا بی نظیره
تازه الان حکمت تاسیس تشخیص مصلحت نظام رو فهمیدم. یه جاییی که هر کی رو دستشون میمونه میفرستنش اونجا برای ریکاوری
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۱:۰۸ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
وای چقدر جالب واقعا خندیدم.
ناشناس
| Netherlands |
۱۲:۴۹ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
تو مایه های نیمکت ذخیره ست. میگن بشین یه مدت تا جای خالی برات پیدا کنیم
پس خرید خودرو به تعداد چند هزارتا و تاسیس شرکت کشتی رانی برای دورزدن تحریمها جزو وظایف دبیر نیست؟
این که مدتی قبل از تغییر سمت یکی از مقامات عالی کشور شایعه برکناری ایشان از گوشه و کنار شنیده می شود بنظر می رسد مشورت ها و تصمیم گیری های مربوطه با کسانی است که نباید باشد و متاسفانه رازدار هم نیستند چه معنی دارد خدمه یا آبدارچی یک اداره خیلی دقیق از تغییر قریب الوقوع رییس یک سازمان خبر بدهد و سایر کارکنان رده بالا و پایین بی خبر باشند؟
آفتابه لگن هفت دست
شام و نهار هیچی
پاسخ ها
ناشناس
| Russian Federation |
۱۸:۱۳ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
برای شما غرب زده ها معلومه چیزی نداره
باسلام ، تشکر از خدمات آقای شمخانی-هر شخص مسئولی در کشور ما هم نقطه مثبت داره هم منفی ایشان هم خوب یا بد دوره اش تمام شد. انشااله سردار احمدیان موفق باشند.
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۰:۲۴ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
مسئولین همشون موفق هستن. تا حالا کسیکه موفق نباشه نداشتن
در بیست سال گذشته هیچ تغییری به نفع مردم و آزادی های انها رخ تداده.
مذاکره با عربستان وکشورهای عربی چرا دردوره روحانی انجام نشد مگر این بنده خدا دبیر شورای عالی امنیت ملی نبود
پاسخ ها
حسین
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۱:۰۷ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
خوب اونموقع این دوستان گروه فشار تشریف داشتند
آقای شمخانی فرد مستقلی بودند حال آنکه گمارندگان دولت رئیسی دنبال افرادی صد در صد مطیع بمانند خود آقای رئیسی هستند ، اینکه ایشان دو سال توانستند در همان سمت بمانند واقعا دست مریزاد دارد
حقوق ماهیانه این آقایان که در عکس دید چقدر هست از کدام صندوق پرداخت میشه آیا به کارگر دور میدون فکر کردید چطور این روزها شکم بچه هاشون سیر می کنند ؟ !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۱:۱۰ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
نصف بودجه مملکت میره برای مصلحت نظام
یک تغییر در این 40 سال را سر سطوح بالا بگویید که برای مردم واقعی نفعی به همراه داشته ؟
اینا باید تا صد سال باشن تا چشمشون نبینه و گوششون نشنود و ... والا مملکت آباد نمیشه
آقای شمخانی کاخ نشین تو خونه آستین کوتاه می پوشه با دمپایی روفرشی راه می ره .
ابرام‌ رئیسی از‌ شمعخوانی‌ خوشش‌ نمیاد‌ چون‌ در امور‌ خارجه‌ یک حرکت‌ سریع‌ و کارساز ‌ زد‌ دیگه واقعا‌ عصبی‌ شد و زد به سیم‌ اخر‌ !
اصلا‌ رییس‌ مصلحت نظام‌ و امنیت‌ ملی‌ خود رییس‌ جمهور‌ است‌ که در شرایط‌ خاصی‌ نیاز‌ میشه‌ چرا‌ هرکس‌ بازنشست‌ شده‌ یک دفتر‌و دستکی‌ و حقوق‌ انچنانی‌ !!!!
شمخانی از وقتی به سن بلوغ رسیده مسئولیت داشته ،الآن هم که تا پایان عمرش در مجمع تشخیص مصلحت نظام میمونه ،گویا عده ای بدون مسئولیت قادر به زندگی کردن نیستند.
خوب کسی نمانده که مسئولین بگیرد آدم‌های با سواد بالا که همه مهاجرت کرده اند خارج
خداوند شورای‌مصلحت نظام را حفظ کند. حداقل جایی برای دیدار کنار گذاشته شدگان می باشد.
خدا را صد هزار بار شکر ، بخاطر داشتن مردم و هموطنان شریف و فهیم که داریم . فقط در تعجبم از اینکه همه میدونیم که تو مملکت کی داره چکار میکنه و ... ولی هیچ تغییری ایجاد و احساس نمیشه.... واقعاً چرا؟؟؟
پاسخ ها
بانام
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۵:۱۷ - ۱۴۰۲/۰۳/۰۲
همان دفعه هم که اتفاقی افتاد به خاطر حمایت های اروپا و امریکا و شوروی بود وگرنه باز هم اتفاقی نمی افتاد
سال ۱۳۸۱ که بعنوان معلم با آزمون اعزام معلمین به خارج از کشور به لبنان رفتم دو فرزند امروز تاجر ایشان بعنوان دانش آموز در لبنان بودند،هنوز موندم که دو بچه پسر ۱۶ و ۱۷ ساله در لبنان چه میکردند مگر در ایران مدرسه نبوده.؟
برای ما فعلا آزادی و تورم اهمیت دارد مهم نیست کی کجاست .
فقط برای خدمت به کشور و مردم امده اند
برای ما فعلا آزادی و تورم اهمیت دارد مهم نیست کی کجاست
جناب جنتی حرف زیبایی رد و‌گفت بعد از سالها ما تازهذغهمیدیک کی را کجا بگذاریم
نه عزیز بسیار مهم است که کی را کجا گذاشته اند
برچسب منتخب
# ماه رمضان # عید نوروز # جهش تولید با مشارکت مردم # دعای روز هجدهم رمضان # شب قدر