دولت چه نقشی در ریزش بورس داشت؟
از آغاز سال جاری تا ۱۹ مرداد ماه، بورس بازدهی فوق العادهای نسبت به سایر بازارها داشت و تمامی مقامات دولتی، مردم را تشویق میکردند تا سرمایههای خود را به بورس بیاورند. از همین روی، پیشخوانها از آغازین ساعات روز، شاهد صفهای طولانی مردمی بودند که به سودای کسب سود بیشتر به دنبال دریافت کد بورسی می گشتند.
به گزارش بورس تابناک، در نوزدهم مرداد ماه سال جاری اختلاف دو وزیر بر سر دومین صندوق ETF به مثابه جرقهای برای ریزش بازار سرمایه عمل کرد. در حالی که شاخص کل کانال دو میلیون واحد را رد کرده و به دو میلیون و ۷۸ هزار واحد رسیده بود، یکباره روند نزولی به خود گرفت و این روند تا هفته گذشته نیز ادامه داشت. با این ریزش بورس، سهامداران به ضررهای سنگین فرو رفتند و دولتیها نیز کم کم دیگر مصاحبهای در مورد بورس انجام نمیدادند. حتی بسیاری از مسئولین دولتی، نقش دولت را در ریزش بورس به حداقل ممکن میرساندند.
با این تفاسیر پرسش این است که آیا دولت، نقشی در ریزش اخیر بورس نداشت؟
عباس حاتمی استاد اقتصاد سیاسی دانشگاه اصفهان در گفتوگو با خبرنگار بورس تابناک گفت: از حیث تاریخی، دولت در ایران همواره در اقتصاد دخالت گستردهای داشته است. در مورد اینکه دخالت دولت یا دخالت سیاست در اقتصاد ایران چه پیامدهای مثبت یا منفی داشته است، اجماع نظری میان محققان حوزه اقتصاد سیاسی وجود ندارد. با وجود این، حداقل ریزش اخیر بورس ایران نشان میدهد که این دخالت در بسیاری موارد مناسبی نبوده است؛ هرچند در مورد علل ریزش اخیر بازار سرمایه در ایران، حرف و حدیث بسیاری وجود داشته است، تردیدی نیست که نقش دولت در ریزش بورس ایران نقش قابل مطالعهای بوده است.
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه برای این داعیه چندین دلیل وجود دارد، ادامه داد: دلیل اول به ساختار نهاد اصلی تصمیم ساز در بورس ایران، یعنی شورای عالی بورس برمیگردد. چنانکه میدانیم اصلیترین نهاد تصمیم ساز در بورس ایران شورای عالی بورس، اساساً یک نهاد سیاسی و حاکمیتی است. اگر به ترکیب شورای عالی بورس در ایران نگاه کنیم، مشخص میشود حدود ۹۰ درصد از اعضای این شورا از سوی دولت انتخاب میشوند و رئیس این شورا نیز وزیر اقتصاد است. نقش وزیر اقتصاد در شورا تا آنجاست که به تنهایی تصمیم رئیس پیشین سازمان بورس در خصوص اعمال محدودیت بر حد نوسان را بی اثر ساخت. این بدان معناست که بدنه اصلی تصمیم ساز در بازار سرمایه ایران، اساسا دولتی و حاکمیتی است.
وی ادامه داد: دلیل دوم به نقش تناقض گونه دولت اشاره دارد و تاکید میکند دولت به دلیل نقشی که در رشد بی محابای بورس ایفا کرد، باعث سقوط و ریزش آن نیز شد. در این میان، یکی از مشخصترین نمونههای ایفای چنین نقشی، تشویق بی محابای مردم برای سرمایه گذاری در بازار سرمایه بوده است. تشویقهای دولت باعث شد تا بازار سرمایه در ایران به عنوان یک بازار پرریسک در نزد سهامداران، یک بازار امن و کم ریسک تلقی شود. تحلیل محتوای سخنان رئیس جمهور نشان میدهد که او از ابتدای فروردین تا اوایل شهریور بیش از ۲۰۰ بار به اشکال گوناگون به بورس اشاره نموده است. این شیوه تاکید کم سابقه و حتی بی سابقه این درک را میان سهامداران به وجود آورد که دولت رشد بورس را به شکلی بیمه کرده است. وقتی دولت تلاش کرد تا در قالب واگذاری صندوقهای سرمایه گذاری قابل معامله بخشی از سهام خود در بانک، بیمه، پالایشی و خودرو را به فروش برساند، این درک مضاعف به وجود آمد که حمایت دولت از بورس به این دلیل حمایتی پایدار است که دولت به بازار سرمایه نیاز دارد.
حاتمی افزود: دولت در حمایت از رشد بورس تا آنجا پیش رفت که وزیر کشور حتی برخی از رسانههای داخلی را به طور ضمنی به این موضوع متهم ساخت که آنها در حوزه اطلاع رسانی و آگاهی بخشی، هماهنگی لازم را با سازمان بورس و وزارت امور اقتصادی و دارایی ندارند و متناسب با سیاستها اقدام نمیکنند. همین طور رئیس جمهور پا را از این نیز فراتر نهاد و به صراحت از مردم خواست بازار ارز و سکه را رها کنند و به جای آن در بورس سرمایه گذاری کنند. این وضعیت چنانکه عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس نیز باور دارد، تصویری را برای سهامداران خلق کرد که دولت حمایت مطلقی از بورس خواهد داشت و حتی ضرر و زیان احتمالی آنها را نیز پرداخت خواهد کرد. بدین سان دولت از این طریق، بورس را از بازاری ماهیتاً ریسک آمیز به بازاری ماهیتاً کم ریسک و حتی بدون ریسک تبدیل نمود.
استاد اقتصاد سیاسی دانشگاه اصفهان اظهار داشت: دلیل سوم، سلب استقلال سازمان بورس از سوی دولت و تبدیل آن از یک سازمان حرفه ای به سازمانی سیاسی وابسته بود. هرچند در ایران پس از انقلاب، ساختار شورای عالی بورس، ساختاری اساساً سیاسی داشته است، چیزی که این موضوع را در ماه های اخیر تشدید نمود این بود که دخالت های غیرمستقیم دولت در بازار سرمایه، شکل مستقیم تری یافت. این تا آنجا بود که همان گونه که اشاره شد، وزیر اقتصاد به عنوان رئیس شورای عالی بورس، تصمیم رئیس پیشین سازمان بورس در خصوص اعمال محدودیت بیشتر بر دامنه نوسان را ابطال کرد. زمانی که جدال در این خصوص میان سازمان بورس و دولت بالا گرفت، این جدال نهایتا با استعفای رئیس سابق سازمان بورس به نفع دولت پایان یافت. زمانی که رئیس جدید سازمان بورس معرفی شد، این سیگنال مشخص به بازار سرمایه ایران ارسال شد که دولت جدی مصمم به رشد بورس به هر طریقی است و برای تضمین این رشد هر نوع مداخله ای را انجام خواهد داد. این مداخله به این درک دامن زد که سازمان بورس تا حد زیادی مجری دستورهای دولتی است که این دولت نیز خواهان رشد پیوسته بورس است.
حاتمی گفت: دلیل چهارم سیاست اشتباه دولت در خصوص نحوه آزاد سازی سهام عدالت بود. این اشتباه هم برای کل سهامداران و هم برای سهامداران سهام عدالت تبعات نامطلوبی داشت. در حالی که ابتدا قرار بود تنها ۳۰ درصد از سهام عدالت آزاد شود، دولت ناگهان اعلام کرد ۳۰ درصد دیگر را تا مردادماه و ۴۰ درصد باقی مانده را نیز تا پایان سال آزاد خواهد کرد. این تصمیم به یک شوک عرضه در بازار دامن زد و به افت شاخص کل کمک زیادی کرد. در حالی که دولت و سازمانهای حقوقی وابسته به دولت در حال عرضه گسترده سهام بودند، سیاست آزاد سازی سهام عدالت، عرضه سهام را بیش از پیش تشدید کرد. بازار به این درک رسید که قرار است چیزی بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار میلیارد تومان سهام عدالت وارد بازار شود و این حجم یک شوک عرضه مرگبار تصور شد. تصور این شوک، نه تنها باعث افت بیش از ۴۰ درصدی شاخص کل گردید، بلکه دامن سهامداران عدالت را نیز گرفت و باعث کاهش حدود ۵۰ درصدی ارزش سهام آنان گردید.
این تحلیلگر مسائل اقتصاد سیاسی ادامه داد: این حوادث نشان داد، نه سازمان بورس و نه دولت، درک درستی از میزان تقاضا در بورس ایران نداشته اند. هنوز مشخص نیست، دولت بر اساس چه محاسبهای تصمیم به آزادسازی این حجم از سهام عدالت گرفت. همچنان که مشخص نیست، چرا زمانی که بورس در حال رشد بود، مقامات سیاسی روزانه در مورد آن صحبت میکردند، اما در دوره ریزش بورس سکوت کرده اند! بالطبع دولت نمیتواند رشد بورس را به خود منتسب نماید، اما در خصوص ریزش آن از خود سلب مسئولیت کند. دولت باید متوجه این موضوع باشد که پیامدهای فقیرسازی طبقه متوسط ممکن است گریبان دولتی را بگیرد که روزی بخش عمدهای از پایگاه اجتماعی اش را بر آن بنا نهاده بود.
دولت؟مگر جز دلال وسلطان ها کسی دیگری کاره ای هست؟
| 
اقا ما ک در بورس نابود شدیم. خدا ازتون نگذرهیک جوان عصبی متنفر از همه چیز شدم که فقط منتظر روز جبران این خشم هستم
| جناب دولت این بود تدبیر تدبیرتون. | خدا این مدیران دولتی را نصیب امریکا و اسراییل کنه. | وای بر کسی که باعث اين روزگار من شد.من که نابود شدم
دلال يا سلطان يا فلان ؟ پس دولت يعني چي؟
پس مسئول مديريت کيه؟ اگه دولت داري اينه که من . هم کانديد ميشم
| من تحت تاثیرتبلیغات شب عید ماشینمو مفت فروختم پولشو اوردم توبورس قیمت همان ماشین الان سه برابر شده ارزش سهام من نصف شد چه کسی جواب ضرروزیان منو میده؟ | دولت و شورای نگهبان باید پاسخ دهند چرا مخالف طرح کوپن الکترونیکی کالا هستند؟هم منابعش مشخص است از هدفمندی یارانه ها مانند طرح معیشت بنزینی.
و هم برعکس طرح معیشت بنزینی ، این طرح باعث تورم نمیشود.
چون این طرح ارائه کالا است نه پول .
پس بجای جنجال لطفا تصویب کنید واقعا خیلی از مردم تحت فشار و گرسنه اند
| نقدینگی دست مردم زیاد بود باید یکجوری خارج میشد | 1417دولت شده یک بنگاه اقتصادی ، تدبیرش هم برای جیب خودش است
| بورس همینه تا یک عده ای ضرر نکنند عده دیگر سود نمیبرند1315 | دوشنبه ۲۶ ابان ساعت ۹:۲۰بورس نورچشمی تنها بعد از دوروز رشد دوباره قرمز شد
البته باچنگ ودندان درتلاشند تادوباره سبزش کنند
این بورس دیگه بورس بشونیست
| منم مثل علیرضا و صدها هزاران نفر دیگه از دزدی که در بورس از مال و سرمایه مان به دعوت بزرگان شد عصبانی هستیم | دولت هیچ تقصیری نداشتبی عقلی خودمون بود
دولت همه نقشي واسه بدبختي مردم داشته و دارد و خواهد داشت . | وقتی می گوییم .. .. ترین دولت سرکار داریم برای همین چیزها است | حرف شما 100% درسته و شکی درش نیست اما باید قبول کرد قمار در کازینوی بورس یک قمار خانمانسوزه اونم در یک اقتصاد ورشکسته و بحرانزده | همه اجناس و کالا ها چند برابر شده آن وقت بورس نمی خواهید حداقل دوبرابر شود؟800 هزار واحد برای چند سال نباید می شد 2 میلیون واحد؟
| ۱۷۳۱ بازهم تکرار یک اشتباه ، بورس کالا نیست که با تورم بالا رود
ممکن است تورم باعث سقوط بورس نیز شود
در بدنه دولت کسانی بودند که ماهی های بزرگی از این بازار صید کردند با رانت اطلاعاتی که داشتند و برگه بی ماهی را به خیل سهامداران مالباخته سپردند شایعه هست که اقای اخوندی وزیر مسکن سابق 1200میلیارد اواسط مرداد سهام فروخت البته صحت و سقمش را نمی دانم ولی شواهد این عرصه های سنگین را نشان میدهد که دیگر کمر بورس راست نشد | مردم مالباخته بازیچه دولت و تیمش شدن | قوه قضاییه میتونه از چک کردن حسابای آخوندی شروع کنه اگه اینطور باشه باید اون پول رو بین مالباختگان تقسیم کنه | همین کافی نیست که قوه قضائیه ورود کند و افراد دولتی را بازداشت کند؟ بورس به تاریخ پیوست.چند روز دیگه در موزه
| بورس تازه دوباره استارت زده . همچین رشدی دوباره بکنه که باورت نشه | ناشناس 16:26 چی میزنی ؟ هر چی میزنی جنسش یکه یکه | بورس داره برمیگرده ولی خیانتی که دولت به بورس کرد تا سالها بر پیشانیش باقی می ماند وای بر کسی که گفت پولتونو بیارید تو بورس. به خاک سیاه نشوندی ملتو، | انشالله کلیدش گم بشه (: بورس شبیه بادکنکی بود که روز به روز بزرگتر میشد و هر لحظه امکان ترکیدنش بود . وقتی اقتصاد ما اینگونه بیمار است و مشکل اساسی و جدی دارد چرا باید بورس اینگونه شکوفا و پر رونق میشد . یه جای کار لنگ می زد . بیچاره مردمی که شدند موش ازمایشگاهی مسئولین نالایق | مسئله اینی که شما میگی نیست مسئله پیدا کردن مقصر این وضعیته دولت روحانی نقش از این بالاتر که رئیس دولت میاد میگه ما از بورس حمایت میکنیم و بهترین جا برای سرمایه گذاریه بعد که خرشون از پل گذشت دیگه کاری به مردم بینوا نداره؟ این دولت همه چیز را میخواد با شیره مالی سر مردم حل کنه. | حمایت کرد وگرنه الان شاخص باید روی ۳۰۰ هزار دست و پا میزد علی رغم تبلیغات گسترده وشبانه روزی رسانه ها بورس به دلایل زیرهمچنان نزولی خواهد بود یادربهترین حالت بانوسان ناچیز درجاخواهد زد: ۱- تحریم عنقریب بورس
۲- کاهش قیمت دلار
۳- افزایش اجتناب ناپذیر نرخ سودبانکی ( کما اینکه ازهمین الان بیشتربانکهای خصوصی نرخ سودشان راافزایش داده اند)
۴-ازدست رفتن اعتماد عمومی به بورس
| افزایش سود بانکی یعنی نابودی بیشتر اقتصاد و تولید | تولید تا زمانی که با رانت سوخت و انرژی و بازار انحصاری بخواد سرپا باشه هیچ امیدی بهش نیست و آینده ای ندارد دولت بود که میلیونا نفر مردم بی تجربه رو به بورس فراخوانددولت بود که کسری بودجه خود رو از بورس تامین کرد
دولت سه ماه در حباب بورس دمید
دولت سهامای در اوج رو به مردم فروخت
دولت ۷۰ هزار میلیارد تومان از بورس بیرون برد
دولت از سهامداران خرد حمایت نکرد
دولت مردم رو به حال خود رها کرد