آیا 18 میلیارد دلار ارز دولتی بر باد رفت؟

امروز مورخه 20 آبان ماه 1398 بانک مرکزی سرانجام اطلاعیه ای را در مورد عملکرد تامین ارز و وضعیت رفع تعهدات ارزی واردکنندگان در 5 ماهه اول سال 1397 منتشر کرد. این اطلاعیه تقریبا کلیاتی را در مورد ارزهای دولتی تخصیص داده شده اعلام کرده است و برای قضاوت پیرامون اینکه آیا 18 میلیارد دلار به باد رفته است یا نه، باید اطلاعات جزئی تری منتشر گردد.

به گزارش تابناک اقتصادی، رئیس جمهور روحانی در نشست خبری خود در 21 مهر ماه 1398 در پاسخ به این پرسش که مسئولیت به باد رفتن 18 میلیارد دلار از ذخایر ارزی کشور در سال گذشته و در اوج جنگ اقتصادی آن‌ هم در قالب واگذاری ارز 4200 تومانی با چه کسی است گفت: این حرف بسیار غلطی است که می‌گویند ۱۸ میلیارد بر باد داده شده است این حرف نادرست است. ۱۸ میلیارد را به باد ندادیم، به مردم داده‌ایم.

روحانی همچنین در سخنرانی روز گذشته خود در جمع مردم یزد، یک بار دیگر به این موضوع اشاره کرد و گفت: یک عده از افرادی که کمی بداخلاق هستند در طول ماه های گذشته در برخی از روزنامه ها چنین نوشته اند که این دولت در سال ۹۷ و با ارز ۴۲۰۰ تومانی، ۱۸ میلیارد دلار را به باد داده است در این راستا به رییس بانک مرکزی دستور دادم تا تمام پول هایی که در سال گذشته در ۶ ماه اول پرداخت کرده را فهرست و اعلام کند و در این زمینه اخیرا نامه آن را به من داده است و از ایشان خواستم که این نامه را منتشر کند.

امروز مورخه 20 آبان ماه 1398 بانک مرکزی سرانجام اطلاعیه ای را در مورد عملکرد تامین ارز و وضعیت رفع تعهدات ارزی واردکنندگان در 5 ماهه اول سال 1397 منتشر کرد. در این اطلاعیه آمده است:

ميزان ارز تأمين شده براي واردکنندگان توسط بانک‌های عامل بنا به ثبت سفارش‌هاي صورت گرفته توسط وزارتخانه‌های ”صنعت، معدن و تجارت“، ”جهاد کشاورزي“ و ”بهداشت درمان و آموزش پزشکي“در دوره یادشده معادل 19.3میلیارد دلار با نرخ بانکی ( به ازاء هر دلار 42000 ریال) بوده است. از این مبلغ معادل 17.3میلیارد دلار از منابع بانک مرکزی به بانک‌های عامل فروخته شده و معادل 2 میلیارد دلار از محل ارز حاصل از صادرات غیرنفتی تأمین شده است.

لازم به ذکر است معادل 7.3 میلیارد دلار از تأمین ارز صورت گرفته توسط این بانک بابت واردات کالاهای اساسی، ضروری، دارو و تجهیزات پزشکی بوده است. عمده اقلام تشکيل دهنده معادل 7.3 میلیارد دلار به شرح زیر است:

سایر تأمین ارز صورت گرفته بابت واردات بخش‌های صنعتی کشور از قبيل مواد اولیه، تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز کشور بر مبنای ثبت سفارش‌های صورت گرفته توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت در چهار قلم عمده به شرح زیر بوده است:

ضمناً بابت مصارف درمانی، دانشجویی، مسافرتی و سایر مصارف خدماتی معادل 1.850 میلیارد دلار تأمین ارز صورت گرفته است.

هر چند که گزارش بانک مرکزی مشخص کرده است که چه کالاهایی با ارز دولتی وارد کشور شده است اما چند نکته در این گزارش وجود دارد:

اول اینکه برخی از کالاهایی که با ارز دولتی وارد کشور شدند با قیمت ارز آزاد بین مردم توزیع شدند مانند تلفن های همراه که با افشاگری وزیر ارتباطات سال گذشته جنجالی شد،

دوم اینکه برخی از واردکنندگان اصلاً کالایی وارد کشور نکردند و ارز دولتی را با قیمت آزاد در بازار فروختند مانند مدیرعامل سابق ماشین سازی تبریز،

سوم اینکه برخی شرکت ها با ارز دولتی کالاهایی را وارد کردند که اصلاً در راستای وظایف آن ها نبود به عنوان نمونه یک شرکت واردکننده خودرو چای ساز و قهوه ساز وارد کرده بود، شرکت های داروساز بخارشو وارد کرده بودند، موسسه ورزشی البدر بندر کنگ لاستیک وارد کرده بود، شرکت شفق داروی پارسیان نخود وارد کرده بود و و...

چهارم اینکه کالاهایی با ارز دولتی وارد کشور شد که اصلا ضروری نبودند مانند غذای حیوانات خانگی، سنگ پا، کلاه گیس و ... یا اینکه به عنوان مثال به موسسات خیریه جهت رفع تعهدات ارزی پرداخت شد. احتمالاً بانک مرکزی این موارد را در سایر کد تعرفه ها آورده است که میزان آن 4.8 میلیارد دلار بوده است.

به هر صورت این اقدام بانک مرکزی در شفاف سازی اختصاص 18 میلیارد دلار قابل تقدیر است اما بهتر است بانک مرکزی به صورت جزئی تر بیان کند که هر شرکت به چه میزان ارز دولتی و توسط چه کسی دریافت و چه کالایی را وارد کرده است؟ این گونه می توان بهتر در مورد به باد رفتن یا نرفتن 18 میلیارد دلار ارز دولتی قضاوت کرد.