پنج دلیل برای مخالفت و مقابله با تحریم‌های ایران
تعجب‌آور نیست که خروج سريع دولت ترامپ از برجام، که به‌عنوان توافق هسته‌ای ايران شناخته می‌شود، منجر به مخالفت قابل‌توجهی 5 کشور دیگر امضاکننده اين قرارداد و همچنين چندين کشور ديگر که از موافقت‌نامه بهره می‌بردند شده. این مخالفت قوی با تصمیم رئیس‌جمهور ترامپ برای تحریم مجدد ایران که دولت اوباما به‌عنوان بخشی از JCPOA لغو کرده بود شدت نیز یافته است.
اولین تحریم‌ها در 7 اوت 2018 مجدداً اعمال شد. این تحریم‌ها شامل ممنوعیت خرید دلار آمریکا توسط ایران و جلوگیری از تجارت طلا، سکوک و خودروها نیز شد. دومین دور تحریم‌های سخت‌تر که در تاریخ 4 نوامبر 2018 به اوج می‌رسد، هم‌زمان با سی و نهمین سالگرد اشغال سفارت ایالات‌متحده در تهران است و تمام صادرات نفت ایران را به هر کشور و هر واردکننده تحریم خواهد کرد. حداقل پنج دلیل برای مخالفت و مقابله با این تحریم‌ها وجود دارد.
اول، برجام توافقی بسیار بهتر از هر موافقت‌نامه چندملیتی قبلی بود. بر اساس یازده گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، که سخت‌ترین بازرسی‌های انجام‌شده در یک کشور را در ایران انجام داده است، ایران با متن و روح توافق امضاشده همراهی و طبق آن عمل کرده و برنامه هسته‌ای آن به‌طور گسترده‌ای صلح‌آمیز شده است. از زمان آغاز این توافق در سال 2015، ایرانیان تأسیسات آب‌سنگین خود را اصلاح کرده‌اند تا نتوانند پلوتونیم مناسب برای بمب هسته‌ای را تولید کنند و ذخایر اورانیوم غنی‌شده را 98 درصد کاهش دادند و تعداد سانتریفیوژ های نصب‌شده برای غنی‌سازی را تا 13 هزار مورد کاهش داده‌اند.
دوم، از زمان برجام، ایران صادرات روزانه نفت خود را از حدود 1 میلیون بشکه در روز به حدود 3 میلیون افزایش داده است. این افزایش کمک کرده است تا قیمت جهانی نفت به‌طور قابل‌توجهی پایین‌تر از سطوح 2011 و 2012 که به بیش از 100 دلار در هر بشکه رسیده بود حفظ شود. تجدید تحریم‌های آمریکا نه‌تنها باعث افزایش قیمت نفت می‌شود، بلکه می‌تواند منجر به رکود جهانی دیگری نیز شود که مشابه آن در دهه گذشته اتفاق افتاد.
سوم، برجام به دولت نسبتاً معتدل رئیس‌جمهور روحانی اجازه داد تا مجدداً در انتخابات پیروز شود، زیرا این توافق باعث شد تا اقتصاد ایران رشد بیشتری را نسبت به دوره زمانی تحریم داشته باشد. پیش‌ازاین که ترامپ اعلام کند که از توافق خارج شده است، انتظار می‌رفت که اقتصاد ایران در سال جاری 4.3 درصد رشد کند. در حال حاضر انتظار می‌رود که تنها 1.8 درصد رشد اقتصادی داشته باشد.
چهارم، برجام مانع از یک مسابقه تسلیحات هسته‌ای و یا حتی یک جنگ در خاورمیانه شد. اگر ایران تلاش خود در مسیر توسعه هسته‌ای را ادامه می‌داد شکی نیست که کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی برنامه‌ای برای توسعه سلاح‌های هسته‌ای خود در نظر می‌گرفتند. علاوه بر این، احتمال وجود داشت که اگر ایرآن‌همچنان به پیشرفت در جهت توسعه هسته‌ای ادامه دهد، اسرائیل دست به حمله پیشگیرانه بزند.
پنجم، خروج آمریکا و مجدداً اعمال تحریم‌ها به نظر بر اساس یک استراتژی واضح و مشخص نیست و یا اهداف واقع‌بینانه‌ای ندارد. برخی از متحدان و رقبای آمریکا از این موضوع آگاه نیستند که آیا هدف واقعی واشنگتن تغییر رژیم است یا نه؟ سیاستی که حداقل به عقیده دو دیپلمات اروپایی که در مذاکرات با ایالات‌متحده در مورد نحوه اعمال تحریم‌ها حضور داشتند، هدف اصلی است. دیگران معتقدند که دولت آمریکا امیدوار است که به گفته وزیر امور خارجه پمپیو، تحریم‌ها بتوانند ایران را به میز مذاکره بازگردانند و این کشور به‌طور دائم تمام غنی‌سازی و توسعه موشک‌های بالستیک با توان حمل کلاهک هسته‌ای را متوقف کند، همه شهروندان آمریکایی را آزاد کند، نیروهای خود را از سوریه بیرون کشد و حمایت خود را از حزب‌الله، حماس و حوثی‌ها متوقف سازد.
مخالفت‌ها با تحریم و مقابله با آن هم از سوی متحدان ایالات‌متحده، هم از رقبای استراتژیک و هم از سوی شرکای بالقوه آمریکا اعلام‌شده است. همه پنج عضو دیگر برجام گفته‌اند که اطمینان می‌دهند که ایران بازهم می‌تواند نفت و گاز خود را صادرات کند. چین، که 650،000 بشکه نفت در روز از ایران وارد می‌کند، می‌گوید که واردات نفت از ایران را کاهش نخواهد داد. ترکیه می‌گوید که به قرارداد خود برای خرید 9.5 میلیارد متر مکعب گاز ایران در دهه آینده احترام خواهد گذاشت. هند، که 18 درصد از نفت خود را از ایران خریداری می‌کند و بعد از چین بیشتر از هر کشور دیگری واردات نفت دارد، همچنان به خرید نفت از ایران ادامه می‌دهد، زیرا سازمان ملل تحریم‌ها را مجدداً اعمال نکرده است.
درحالی‌که این مخالفت با تحریم قابل‌درک است، احتمال کمی وجود دارد که دولت ترامپ را برای تغییر رویکرد خود مجاب کند. این تحریم‌ها آشکارا به ایران آسیب می‌رساند و احتمالاً منجر به وضعیتی خواهد شد که برای جهان و یا امریکا مناسب نخواهد بود. تحریم‌های ترامپ اغلب روابط ایالات‌متحده با متحدان بزرگ اروپایی آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان را تحت تأثیر قرار می‌دهد درحالی‌که این کشورها قبلاً از رفتارهای ترامپ در نشست اخیر سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، نشست G-7، خروج ایالات‌متحده از توافق‌نامه آب و هوایی پاریس و تهدیدهای ترامپ برای تعرفه‌های فولادی به‌شدت آزرده شده‌اند.
علاوه بر این، اعمال مجدد تحریم‌ها، رقبای آمریکا را تقویت خواهد کرد. روسیه که اقتصاد آن به‌شدت وابسته به صادرات نفت است، از افزایش قیمت نفت سود خواهد برد. چین، که وابسته به نظام بانکی ایالات‌متحده نیست، مانند متحدان اروپایی اتحادیه اروپا، نفوذ خود را در ایران افزایش خواهد داد. علاوه بر این، خروج ایالات‌متحده از برجام، از دستیابی به هدف آمریکا برای ایجاد یک همکاری دفاعی قوی با هند، که نه‌تنها به نفت ایران وابستگی دارد، بلکه درزمینهٔ سرمایه‌گذاری 500 میلیون دلار برای توسعه بندر چابهار ایران به‌عنوان یک مرکز حمل‌ونقل برای افغانستان، آسیای مرکزی و راهروی بین‌المللی حمل‌ونقل شمال و جنوب برای ایران اهمیت زیادی قائل است. درنهایت، کار ایالات‌متحده برای پیشرفت در رسیدن به توافق خلع سلاح اتمی با کره شمالی سخت‌تر خواهد شد. درواقع، وزیر امور خارجه کره شمالی در روزی که تحریم‌های آمریکا اعمال شد، به ایران آمد و رئیس‌جمهور روحانی به وی یادآور شده که نمی‌توان روی قول‌های آمریکا برای عمل به تعهدات خود حساب کرد.
درحالی‌که ایالات‌متحده قصد دارد فشار تحریم‌ها در ایران را در نود و نه روز آینده افزایش دهد، نه‌تنها باید بر تأثیر مخالفت کشورهای دیگر تأکید کرد، بلکه باید بر پیش‌بینی جک لو، وزیر خزانه‌داری ایالات‌متحده آمریکا، در یک سخنرانی در سال 2016 نیز تأکید فراوان داشت. او هشدار داد که این خطر وجود دارد که استفاده بیش‌ازحد از تحریم‌ها توانایی آمریکا برای استفاده از این ابزار را به‌طور مؤثر با دور کردن معاملات مالی جهانی و کسب‌وکار از ایالات‌متحده، کاهش می‌دهد.
