جمهوری‌خواهان چگونه چین و آمریکا را به سوی تقابل سوق می‌دهند؟
تنها حدود یک ماه از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا به دلیل گفت‌و‌گوی تلفنی با رئیس دولت تایوان جنجالی در روابط واشنگتن- پکن آفرید می‌گذرد؛ اما در تازه‌ترین تحول و در جریان سفر این مقام تایوانی به آمریکا، دو سناتور جمهوری خواه با وی دیدار کردند. امری که مشخصاً بر روابط آمریکا و چین موثر بوده و می‌تواند دو طرف را به سوی نوعی تقابل سوق دهد.
تنها حدود یک ماه از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا به دلیل گفت‌و‌گوی تلفنی با رئیس دولت تایوان جنجالی در روابط واشنگتن- پکن آفرید می‌گذرد؛ اما در تازه‌ترین تحول و در جریان سفر این مقام تایوانی به آمریکا، دو سناتور جمهوری خواه با وی دیدار کردند. امری که مشخصاً بر روابط آمریکا و چین موثر بوده و می‌تواند دو طرف را به سوی نوعی تقابل سوق دهد.
به گزارش «تابناک»، با وجود مخالفت‌های قبلی مقامات چینی، تد کروز، سناتور سر‌شناس آمریکایی و گرِگ آبوت، فرماندار تگزاس که هر دو از چهره‌های حزب جمهوری خواه هستند، روز گذشته با تسای اینگ ون، رئیس دولت تایوان دیدار کردند. تسای که عازم کشورهای آمریکای مرکزی بود، در شهر تگزاس توقفی داشت و این دیدار نیز در همین شهر انجام گرفت.
این دیدار در حالی انجام گرفت که پیش از انجام سفر مذکور، چین از آمریکا خواسته بود از دیدار با تسای اجتناب شود تا «سیگنال اشتباهی برای نیروهای استقلال طلب تایوان» فرستاده نشود. از سوی دیگر، دیدار رئیس دولت تایوان با کروز و آبوت از قبل اعلام نشده بود. با این وجود، پس از انجام این دیدار، کروز با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که «افتخار» ملاقات با تسای را داشته و آن‌ها «گفت‌و‌گوی مفصلی» با هم داشته‌اند.
به نوشته «واشنگتن پست»، در این بیانیه آمده بود: «ما در یک گفت‌و‌گوی مفصل، درباره فرصت مشترک خود برای ارتقای روابط دوجانبه صحبت کردیم که شامل فروش تسلیحات، تبادلات دیپلماتیک و روابط اقتصادی می‌شود. پیشبرد همکاری اقتصادی میان دو ملت، می‌بایست در اولویت قرار گیرد؛ افزایش دسترسی به بازارهای تایوان نیز به نفع کشاورزان و همچنین گله داران و صاحبان مشاغل کوچک در تایوان خواهد بود».
آبوت هم در بیانیه‌ای جداگانه، اظهاراتی مشابه را مطرح کرد: «به واسطه وجود فضای مساعد اداری و قانونی، تگزاس یکی از مقاصد اصلی برای رشد و گسترش یافتن کسب و کارهای تایوانی بوده و خواهد بود. من انتظار تقویت پیوندهای تگزاس با تایوان و ادامه گفت‌و‌گو‌ها با رئیس جمهور تسای را دارم تا فرصتی حتی بهتر از قبل و آینده‌ای بهتر برای شهروندانمان رقم بزنیم».
گفتنی است این بیانیه در شرایطی صادر شد که پیش از انجام دیدار مذکور، لی جیانگ می‌ن، سرکنسول چین، با ارسال نامه‌ای از کروز خواسته بود با تسای ملاقات نکند. در این نامه، لی از مسئله تایوان با عنوان حساسترین مسئله در روابط چین و آمریکا یاد کرده بود.
به هر ترتیب، این دیدار و حواشی آن در شرایطی مطرح شد که تنش‌ها بر سر موضوع روابط آمریکا و تایوان از اوایل ماه دسامبر بار دیگر اوج گرفته است؛ یعنی زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا، با پاسخ دادن به تماس تلفنی تسای، سنت چهل ساله روسای جمهور آمریکا مبنی بر عدم برقراری ارتباط مستقیم با روسای دولت تایوان را شکست.
اما همانطور که ترامپ در پی انتقادات یک ماه پیش چین، رویکردی کم و بیش تند را در پیش گرفته و بر آزادی عمل خود در این زمینه تأکید کرده بود، کروز نیز روز یکشنبه اشاره کرد که نامه لی را دریافت کرده، اما چین نمی‌تواند به وی دیکته کند که با چه کسی ملاقات کند یا نکند. کروز گفت: «جمهوری خلق چین باید درک کند که در آمریکا، ما خودمان درباره ملاقات با افراد تصمیم می‌گیریم».
کروز افزود: «این مسئله مربوط به جمهوری خلق چین نیست؛ بلکه مربوط به روابط آمریکا با تایوان است، یعنی متحدی که ما قانوناً به دفاع از آن متعهد هستیم. چینی‌ها به ما حق وتویی درباره کسانی که ملاقات می‌کنند، نداده‌اند. ما به ملاقات با هرکسی که مناسب بدانیم، از جمله تایوانی‌ها، ادامه می‌دهیم».
واکنش چین
پس از انجام دیدار کروز و آبوت با رئیس دولت تایوان، دولت چین ضمن اعلام مراتب اعتراض خود به این موضوع، بار دیگر مخالفت خود را با هرگونه تماس میان مقامات آمریکایی و دولت تایوان اعلام کرد. لو کانگ، سخنگوی وزارت خارجه چین روز دوشنبه تأکید کرد که دولت متبوعش با هرگونه تماس میان رهبر تایوان و «هر فردی از حکومت ایالات متحده» مخالف است. وی گفت که چنین تماس‌هایی روابط واشنگتن و پکن را مورد تهدید قرار می‌دهد.
اما فرا‌تر از این واکنش رسمی، نشریه «گلوبال تایمز»، ارگان حزب کمونیست چین، در سرمقاله خود در روز یکشنبه تهدید کرد که پکن موضع سختی در مقابل هرگونه تماس میان دولت تایوان و دولت بعدی آمریکا به رهبری ترامپ خواهد گرفت. در این مطلب همچنین توصیه شده بود که چین از طریق افزایش فشار نظامی بر تایوان، این جزیره را بار دیگر به سمت اتحاد با سرزمین اصلی چین سوق دهد.
در بخش دیگری از این مطلب آمده بود: «ایالات متحده و تایوان اکنون باید خویشتنداری به خرج دهند یا اینکه مجبور به خویشتنداری شوند! تسای می‌بایست با پیامدهای هر اقدام تحریک آمیزی که انجام می‌دهد، مواجه شود».
به این ترتیب، هرچند برخی ناظران امیدوار بودند که با ادامه نیافتن تماس‌ها در سطوح بالا میان آمریکا و تایوان، روابط پکن و واشنگتن از آنچه هست بد‌تر نشود، اما ادامه مسیری که ترامپ آغاز کرده بود از سوی دو چهره دیگر جمهوری خواه، این گمانه را به وجود آورده که آمریکا اساساً در پی بازنگری در سیاست «چین واحد» است که چهار دهه آن را مبنای روابط خود با چین قرار داده است. در این صورت، بی‌تردید نمی‌توان در دوره پیش رو انتظار روابط مساعدی را میان طرفین داشت.
