در حالی که همگان انتظار آن را داشتند تا در نهایت بعد از اقدام باراک اوباما برای دستور به اخراج 35 دیپلمات روسی از آن آمریکا و تحریم چند نهاد این کشور به اتهام حمله سایبری و مداخله در انتخابات آمریکا، پوتین دست به کار شده و اقدام تلافی جویانه ای را در دستور کار قرار دهد، رئیس جمهور روسیه با هوشمندی و ذکاوتی خاص، نه تنها از پاسخ متقابل به این اقدام صرف نظر کرد، بلکه با خونسردی خاص خود آخرین ضربه کاری را به دولت باراک اوباما وارد ساخت.
به گزارش «تابناک»؛ هرچند اقدام آمریکا در خصوص اخراج دیپلمات های آمریکایی بعد از جنگ سرد بی سابقه نبوده است، می توان گفت که یکی از سخت ترین تصمیمات دیپلماتیکی بود که دولت ایالات متحده در خصوص روسیه گرفته است. سابقه این گونه اقدامات هم از سوی آمریکا و هم از سوی روسیه کم نیست
.
در اکتبر 1986 ریگان در اقدامی تلافی جویانه به اتهام فعالیت های جاسوسی شوروی در آمریکا دستور به اخراج 55 دیپلمات روس از واشنگتن و سان فرانسیسکو را صادر کرد. در مقابل این اقدام شوروی نیز دست به کار شد و اقدام به اخراج دیپلمات های آمریکایی از مسکو کرد و همچنین دستور داد که هیأت های اعزامی آمریکا به لنینگراد به کار خود پایان دهند.
در فوریه 1994 آمریکا اقدام به اخراج مقام ارشد اطلاعات روسیه یعنی الکساندر لسینکو به جرم جاسوسی از مأمور CIA کرد. پیش از این نیز دو مقام روسی به جرم سرقت اطلاعات سری و در اختیار گذاشتن آنها به مسکو بازداشت شده بودند. با این حال، دولت کلینتون همچنان به ابقای روابط مستحکم با مسکو تحت رهبری بوریس یلتسین تأکید کرد.
در سال 2001 یکی از مقامات با سابقه FBI به نام رابرت هانسن به جرم جاسوسی برای روسیه و در طی جنگ سرد بازداشت شد. بعد از این ماجرا، آمریکا 50 دیپلمات روسی را از واشنگتن اخراج کرد. آمریکا هانسن را یکی از مخرب ترین جاسوس های تاریخ آمریکا خطاب کرد.
ماجراهای مشابهی در سال 2010 و 2012 بر سر اوکراین نیز رخ داده بود که تقریبا در همه این موارد، روسیه یا اقدام متقابل کرده و کارمندان دیپلمات آمریکا را از خاک خود اخراج نموده بود و یا آنکه پاسخ آمریکا را به شکل متقابل یا پرهزینه تر در سایر حوزه ها داده بود. این بازی «این به تلافی آن» بخش مهمی از بازی های دو ابرقدرت هم در جنگ سرد و هم بعد از آن بوده است.
معمولا در همه موارد پاسخ روسیه به آن چه یک عمل خشن و تهاجمی از سوی غرب و آمریکا تلقی کند، متقابل و متناسب بوده است. منطق روسیه در همه این موارد این بوده که نمی توان با روسیه هر کاری که بخواهید بکنید، بدون آنکه مشابه با همان اتفاق برای شما هم رخ دهد.
در این مورد اخیر و در خصوص اقدام اوباما نیز در ابتدا تصور بر آن بود که بازی همانند قدیم است. ماریا زاخاروا سخنگوی وزارت خارجه روسیه در صفحه فیسبوک خود وعده "بیانیه رسمی، اقدامات متقابل و برخی اقدامات دیگر" داد. این پیام به نظر شروع اقدامات مسکو را خیلی زود نوید می داد.
روز جمعه صبح بسیاری از رسانه های خارجی و داخل ایران نیز شروع به تجزیه و تحلیل هایی درباره اقدامات احتمالی مسکو کردند. حتی خبر از تعطیلی مدرسه آنگلو-آمریکن در مسکو دادند. لاوروف پیشنهاد 35 اخراج متقابل از روسیه را داد. 31 نفر از سفارت آمریکا در روسیه و 4 مشاور از سن پترزبورگ.
اما همانطور که ساعت ها گذشتند، مشخص شد که کرملین اقدام پیچیده تری در نظر دارد. به تدریج مشخص شد که از نظر کرملین این اقدامات و تحریم ها اقدامات اوباماست و نه دونالد ترامپ و نه حتی اقدامات ایالات متحده؛ اقداماتی از یک رئیس جمهور لحظات آخری.
اوج شگفتی در ساعت 4 به وقت مسکو و با انتشار بیانیه ای رسمی روی وب سایت کرملین بروز کرد. روسیه حتی در برابر کوچکترین اقدام متقابل نیز ایستادگی کرد و بیانیه گفت: روسیه به یک دیپلماسی غیر مسئولانه اقدام نخواهد کرد، بلکه اقدامات جدیدی برای بهبود روابط روسیه و آمریکا تحت دولت دونالد ترامپ را در دستور کار قرار می دهد. پوتین حتی فرزندان دیپلمات های آمریکایی را به میهمانی سال نو خود دعوت کرد.
این اقدام پوتین یک شیفت و تغییر بزرگ در رهیافت سنتی روسیه در مقابل اقدامات اینچنینی آمریکا بود. به لحاظ تاکتیکی این یک پیروزی محسوب می شود و یکباره اقدامات و تحریم های «اوباما» تبدیل به فرصتی برای بهبود سیاست خارجی میان آمریکا و روسیه شد. اقدامی هوشمندانه که ضمن نجات آینده روابط پوتین و ترامپ، دولت اوباما را نیز به سخره گرفت. تا جایی که حتی ترامپ نیز آن را تحسین کرد و به شکلی عجیب و غریب و غیر رسمی ترامپ را نیز عامل و دوست مسکو معرفی کرد؛ اقدامی که ژئوپلتیک را برای آمریکا تا جایی که مربوط به مسکو است تغییر داد.
البته هنوز هیچ تضمینی به خوش بینی وافر برای روابط ترامپ و روسیه وجود ندارد و موضوعات جدی همچون ایران، اوکراین و چین در میان است که می تواند سیاست خارجی هر دو کشور را دچار پیچیدگی های متقابل فراوانی کند؛ اما همه شواهد حاکی از یک شروع خوب برای مسکو و واشنگتن است. آن گونه که ولادیمیر فلوروف، تحلیلگر مسائل آمریکا و روسیه می گوید: این شروع خوب میت واند با دیدار کاملا دوستانه ترامپ و پوتین در نشست هلسینکی و در ماه فوریه 2017 خودنمایی کند
.
