بده بستان‌های سیاست و سینما

پیش از انقلاب نظر اکثریت جامعه ی سینمایی بر این استوار بود که صحبت کردن از سیاست به دلایل مختلف باعث شکست فیلم در گیشه می شود. در واقع سطح تحصیلات و دانش عامه مردم در حدی نبود که یک فیلم سیاسی با اقبال عمومی مواجه شود، مگر این که در لفافه و با تکیه بر مولفه ها وعناصر سینمای مردمی درآمیخته و نشانه هایی در خود داشت. مثلاً موفقیت فیلم های «قیصر» و «گوزن ها» را با همین منطق می توان واکاوی کرد. این در حالی است که فیلم گاو با وجود این که واجد تاویل های سیاسی هم بود، در بین عامه مردم چندان محبوبیت نداشت. فرامرزی با تاکید بر نهادینه شدن ایدئولوژی های سیاسی در بخشی از سینمای ایران، اظهار کرد: « در ایران نیز سیاست های حکومتی در ساختار بخشی از سینما که به سینمای دولتی یا سینمای نفتی معروف است، دیده می شود. فیلم های زیادی با حمایت بخش دولتی با مناسبت های سیاسی ساخته می شوند که در لایه های زیرین یا حتی ظاهری آنها نگاه خاص سازندگان و سرمایه گذاران به چشم می خورد.» این منتقد سینما ادامه داد:
جنگ، تاثیری دو سویه بر جامعه و مردمش می گذارد؛ از یک سو تلخکامی و ویرانی و از سوی دیگر روحیه ایثار، شرافت و فداکاری. هر جنگی بالاخره روزی تمام می شود و آنچه باقی می ماند تنها اسم جنگ نیست. تاثیری است که در روابط انسانی میان جنگیده ها و نجنگیده ها و جنگ دیده ها و جنگ ندیده ها و نسل های بعدی می گذارد. بسیاری از فیلمسازهای ایرانی اولین تجربه های فیلمسازی خود را بعد از انقلاب، در دوران دفاع مقدس و با دغدغه آن آغاز کرده اند. جنگ تمام شد و کارگردان ها به سمت سینمایی جسورتر و واقع بینانه تر رفتند؛ سینمایی که می توانست کمی بی پرده از روزهایی که کشور به تقویت روحیه جهادی احتیاج داشت با مخاطب خودش حرف بزند. از سال 64 به بعد در بسیاری از فیلم ها ازجنگ و حوادث آن تنها به عنوان
بدیهی است که هر حکومتی بخواهد سینمایش را بر اساس سیاستگذاری‌هایش اداره کند. در تمامِ دنیا نیز این‌گونه است، اما کار آنجا به مشکل بر می خورد که اجازه ی هرگونه انتقاد سیاسی ولو بسیار کوچک از فیلمساز گرفته شود و نتیجه این می شود که مخاطب وقتی فیلمی که در خارج از ایران تولید شده و انتقادهای نا به حقِ سیاسی به ایران دارد را با روی باز می‌بیند؛ نه به خاطرِ اینکه انتقادها را قبول دارد، بلکه به خاطر اینکه در سینمای داخل چنین محیطی برایش مهیا نبوده که با فیلم‌های داخلی به سیاست‌های کشورش انتقاد شده باشد، از این رو انگار فیلمی با فضایی جدید می بیند، فضایی که در کشورش اصلاً در فیلم‌ها دیده نمی‌شود. سیاستی که به خوبی در هالیوود دیده می شود و هر فیلمسازی اجازه دارد نگاه انتقادی، سیاسی به مسائل جامعه اش داشته باشد و حتی بالاترین شخصیت سیاسی کشورش را هم مورد انتقاد قرار دهد. این فیلمساز در پایان اضافه کرد: « بعضی از سیاستمداران معتقدند که ساخت فیلم‌هایی با جهت‌گیری‌ها و نگاه های سیاسی می‌تواند باعث هوشیاری یا بالندگی سیاسی عموم مردم شود، ولی واقعیت این است که این گونه فیلم ها درست مثل فیلم‌های سیاست زده‌ی هالیوودی به افکار عمومی خط فکری می‌دهند نه اطلاعات مفید و بیداری سیاسی.»