چگونه کردهای سوریه بازیچه قدرت‌های بین‌المللی شدند؟

یکی از موضوعاتی که از‌‌ همان آغاز جنگ داخلی در سوریه به شدت در داخل و خارج این کشور مورد توجه بوده، وضعیت مناطق کردنشین این کشور و به ویژه درخواست کرد‌ها برای خودمختاری و فدرالیسم بوده است. با این حال، در شرایط کنونی و تحت تأثیر تغییرات صورت گرفته در معادلات موجود میان قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی، به نظر می‌رسد، این گروه صرفاً بازیچه دست قدرت‌ها قرار گرفته بودند.

به گزارش «تابناک»، در شرایطی که این روز‌ها موضوع عادی سازی روابط ترکیه و روسیه پس از چند ماه تنش بی‌سابقه، به یکی از محورهای اصلی تحولات منطقه تبدیل شده، کردهای سوریه ـ که تا پیش از این روی حمایت مسکو حساب کرده بودند ـ اکنون خود را در موضعی می‌بینند که امکان مصالحه بر سر آن‌ها و از دست رفتن رویا‌هایشان وجود دارد.

در همین راستا، صالح مسلم، رئیس حزب اتحاد دموکراتیک سوریه (اصلی ترین حزب کردی این کشور) امروز در مصاحبه‌ای با روزنامه «الحیات» تأکید کرد، با وجود تحولات اخیر، طرح کرد‌ها برای تشکیل دولت فدرالی در سوریه همچنان ادامه دارد. وی در این زمینه اظهار داشت: «تا زمانی که گروه‌های سوری با ما باشند، طرح اداره خودگردان فدرال به قوت خود باقی است».

الهام احمد، رئیس مشترک «شورای دموکراتیک سوریه» نیز در همین زمینه اظهار داشت: «آن طور که آنکارا می‌خواهد، همگرایی میان روسیه و ترکیه تأثیر منفی بر ما نخواهد داشت، به ویژه اینکه طرح فدرالی و جغرافیایی برای تمام سوریه است. ابرقدرتی چون روسیه علیه قدرت پیشرویی همچون نیروهای ما که نقش گسترده‌ای در بیرون راندن داعش دارند، نخواهد ایستاد؛ اما تأثیر بر مخالفان سوری بیشتر خواهد بود که تمام حساب خود را بر ترکیه باز کرده‌اند».

اما به نظر می‌رسد این جمله احمد که «همگرایی میان روسیه و ترکیه تأثیر منفی بر ما نخواهد داشت»، بیش از آنکه بیانی از واقعیت موجود باشد، آرزویی است درباره آنچه کرد‌ها می‌خواهند رخ بدهد؛ به عبارت دیگر، کرد‌ها که طی ماه‌های اخیر توانسته بودند به جز آمریکا، حمایت روسیه را به سوی خود جلب کنند، اکنون به شدت از روند بهبود روابط مسکو و آنکارا احساس خطر می‌کنند.

گفتنی است، در پی اوج گیری تنش میان آنکارا و مسکو در پی سرنگونی یک فروند هواپیمای جنگنده روسیه توسط نیروی هوایی ترکیه، روسیه به شدت تلاش کرد تا از طریق کشاندن کرد‌ها به سمت خود، آن‌ها را به ابزار فشاری علیه ترکیه تبدیل کند. در همین راستا، دولت روسیه در دهم فوریه سال جاری میلادی، با تأسیس دفتر نمایندگی کردهای سوریه در مسکو موافقت کرد.

با این حال، این روز‌ها عذرخواهی رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از ولادیمیر پوتین، همتای روس خود، نه تنها سبب شد که روند عادی سازی روابط میان دو طرف آغاز شود، بلکه سرعت این روند به حدی است که امروز اعلام شد، دولت ترکیه به روسیه پیشنهاد کرده به منظور مبارزه با داعش، از پایگاه هوایی «اینجرلیک» در خاک این کشور استفاده کند؛ پیشنهادی که با استقبال مسکو روبه رو شد.

به این ترتیب، هرچند شاید مسکو در عرصه علنی روابط خود با کردهای سوریه را حفظ کرده و همراهی با آن‌ها را ادامه دهد، اما حداقل نتیجه شرایط جدید آن است که به هیچ وجه نباید انتظار داشت در صورت درخواست کرد‌ها برای انجام اقدامی که علیه ترکیه باشد، آن‌ها بتوانند حمایت روسیه را نیز جلب کنند.

این در حالی است که طی ماه‌های اخیر و تحت تأثیر بهبود موضع کردهای سوریه در منطقه، از یک سو مسعود بارزانی، رئیس اقلیم خودمختار کردستان و نزدیکانش، درخواست‌های خود را برای جدایی از بنده دولت مرکزی عراق تشدید کرده و از سوی دیگر، فعالیت برخی گروه‌های افراطی کرد به امید سوءاستفاده از شرایط جدید، کار را به جایی رساند که برخی عناصر ضدانقلاب نزدیک به این گروه‌ها، سعی کردند در مناطق غربی ایران نیز دست به تحرکاتی بزنند؛ اقدامی که البته به سرعت از سوی نیروهای نظامی ایران خنثی شد.

از سوی دیگر، آن گونه که از تحولات میدانی روزهای اخیر در سوریه برمی‌آید، برنامه ریزی آمریکا برای استفاده از نیروهای کرد جهت پیشبرد عملیات مبارزه با داعش نیز چندان موفق از آب درنیامده است. در همین راستا، امروز خبرگزاری رویترز به نقل از یک گروه ناظر در سوریه و همچنین منابع کردی گزارش داد که داعش حملات نیروهای مورد حمایت آمریکا به شهر منبج، که یک منطقه کلیدی تحت کنترل داعش برای دسترسی به ترکیه است، را ناکام گذاشته و آن‌ها را وادار به عقب نشینی کرده است. در صورتی که این ناکامی‌ها ادامه پیدا کند، بعید نیست کردهای سوریه کم کم حمایت آمریکا را نیز از دست بدهند.

به هر حال، مجموعه این تحولات سبب شکل گیری این گمانه شده که کردهای سوریه و گروه‌های همسو با آن‌ها در سطح منطقه، با بلندپروازی‌های خود اسیر بازی قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی شده و اکنون با کم شدن حمایت این قدرت‌ها، خود را در موضعی ضعیف‌تر از پیش می‌بینند. اینکه آن‌ها تا چه از این تجربه درس گرفته و آن را در آینده به کار خواند بست، موضوع دیگری است!