تعادل: مبادله دوجانبه براي نجات اقتصاد
بسياري از تحليلگران اقتصادي براين باورند كه تجارت خارجي تاثير بسيار
زيادي در روند رو به رشد و توسعه اقتصادي دارد، ضمن اينكه تجارت زيربناي
اصلي تقسيم كار اجتماعي در هر جامعه است. در يك جمع‌بندي كلي بايد عنوان
كرد كه در هر كشوري اگر بخواهيد به توسعه اقتصادي دست يابيد، ناگزير بايد
مبادله دوجانبه داشته باشيد. بنابراين براي اينكه جامعه بتواند از تقسيم
كار گسترده‌تر و بالاتري برخوردار باشد بايد مبادله بيشتري صورت گيرد. در
تازه‌ترين گزارش‌هاي منتشر شده ثابت شده كه رشد بهرهوري عوامل توليد، در
مقايسه با افزايش انباشت سرمايه، اثر بيشتري بر توليد دارد كه يكي از منابع
افزايش بهرهوري تجارت است. تجارت باعث مي‌شود تا بنگاه‌هاي داخلي در سطح
گسترده‌يي به عوامل توليد با هزينه كمتر دست يابند.
همچنين رشد
تجارت خارجي با رويكرد توسعه صادرات امكانات جديدي را براي توسعه اقتصادي
كشور، از طريق ارتقاي سطح تخصص‌ها و انتقال دانش و تكنولوژي فراهم كرده،
امكانات ويژه‌يي را براي استفاده مطلوب‌تر و اقتصادي‌تر از منابع طبيعي در
جهت توسعه اقتصادي كشور فراهم مي‌كند و از همه مهم‌تر اينكه معضل محدود
بودن بازارهاي داخلي را مرتفع مي‌سازد. حال سوال اين است كه با توجه به
تاثيرگذار بودن تجارت دوجانبه در روند توسعه اقتصادي، آيا ايران به اين بخش
توجه قابل توجهي داشته يا نه؟ از ديدگاه من بخش صادرات غيرنفتي، ساليان
سال است كه در كشور مورد بي‌مهري قرار گرفته است. بي‌مهري به اين شاخص
تاثيرگذار حتي در بودجه‌ريزي و چارچوب برنامه‌هاي توسعه‌يي كشور نيز به چشم
مي‌خورد و تمام دولت‌هايي كه در اين سال‌ها بر سر كار آمده‌اند، تعريف‌شان
از صادرات غيرنفتي به بخش‌هاي محدودي از اقتصاد باز مي‌گردد.
در
صادرات غيرنفتي جايگاهي براي بخش‌هاي همچون صنايع دستي، فرش، چرم و... در
نظر گرفته نشده و بيشتر نگاه‌ها به سمت صنايع خودروساز و پتروشيمي‌ها است.
البته دولت يازدهم در بسياري از بخش‌هاي اقتصادي موفق عمل كرده اما بايد
مساله تورم و عدم هماهنگي ارزش پول ملي با مساله تورم و نگهداشتن ارزش پول
ملي در جايگاهي كه توهمي است را حل كند.
اين چالش‌ها به دلايل
سياسي شكل گرفته و همه دولت‌ها گرفتارش بودند و هيچ ربطي به دولت فعلي
ندارد اما بايد يك بار براي هميشه حل شود. بسياري از اقتصاددانان بارها
عنوان كرده‌اند كه به هيچ عنوان قيمت ارز در كشور واقعي نيست و در سال
پيش‌رو دولت بايد تدبيري براي اين مساله بينديشد. چراكه دور بودن نرخ ارز
از قيمت واقعي مي‌تواند ضرر و زيان‌هاي بسياري براي واردكنندگان و
صادركنندگان در پي داشته باشد.
در همين راستا نيز پيشنهادهاي وجود
دارد. براين باورم كه دولت بايد صادرات غيرنفتي وابسته به نفت را از صادارت
غيرنفتي تفكيك كند. نياز كشورهاي ديگر به پتروشيمي براي توليدات صنعتي و
براساس خلاقيت را نبايد به حساب شيرين كاري خودمان بگذاريم چراكه آنها براي
توليد خلاق نياز به مواد اوليه دارند.
در تازه‌ترين آمارهاي منتشر
شده، اعلام مي‌شود كه صادرات كشور با افزايش روبه‌رو شده، اما بايد توجه
داشته باشيم كه رسيدن به اين حجم از صادرات به علت افزايش توليد و پتروشيمي
است، نه توليدات صنعتي ارزشمند.
براي داشتن صادرات غيرنفتي خوب،
بايد تمركز از روي صنايع نفت و پتروشيمي برداشته شود چرا كه در سال‌هاي
گذشته به دليل بي‌توجهي به برخي صنايع، بازار اين كالاها از دست رفته
به‌شمار مي‌رود.
