مجازستان، تاثيرگذارترين رسانه در انتخابات!
تاثير فضاي مجازي در انتخابات هفتم اسفند به حدي بود كه تدابيري هم براي كنترل اين فضا انديشيده شد. از جمله اينكه در مصوبه بيست و هفتمين جلسه شوراي عالي فضاي مجازي كشور دستورالعمل فعاليت تبليغي انتخابات در فضاي مجازي تدوين و ابلاغ شد.
مي‌توان به جرات گفت تاثيرگذارترين رسانه در انتخابات هفتم اسفند، مجازستان بود. ماه‌ها قبل از انتخابات رسانه‌هاي مجازي شروع به خبررساني در مورد انتخابات كردند و اين اطلاع‌رساني تا دقايق پاياني اخذ راي هم ادامه داشت.
به گزارش اعتماد، تلگرام و توييتر و اينستاگرام نه فقط در روزهاي پيش از انتخابات بلكه تا آخرين دقايق برگزاري انتخابات حضور پررنگ خود را حفظ كردند. حال و هواي حوزه‌هاي اخذ راي هم متاثر از شبكه‌هاي مجازي بود، پاي ثابت ميزهايي كه مردم روي آنها تعرفه‌هاي راي‌شان را پر مي‌كردند، تبلت‌ها و گوشي‌هاي موبايلي بود كه تصوير ليست اميد روي صفحات‌شان نقش بسته بود. حتي در صف‌هاي طويل شعب اخذ راي هنوز بازار رد و بدل كردن ليست‌ها در تلگرام داغ بود. قبل و بعد از انداختن تعرفه‌ها در صندوق هم تب سلفي با انگشت‌هاي جوهري و برگه‌هايي كه تمام فيلد‌هاي آن پر شده بود همه‌گير بود. تصاويري كه روز گذشته در اينستاگرام و تلگرام به اشتراك گذاشته مي‌شد گوشه‌هاي مختلف ايران را به تصوير مي‌كشيد. خبرها سريع‌تر از رسانه‌هاي رسمي در تلگرام و توييتر به دست كاربران مي‌رسيد. از صف طويل حسينيه ارشاد با چهره‌هاي آشنايي كه در كادر سلفي جوانان جا مي‌گرفتند تا لحظه انداختن برگه راي در صندوق توسط چهره‌هاي محبوب سياسي در حسينيه جماران، شيطنت‌هاي عكاسان از خنده‌ها و شوخي‌هاي نمايندگان جناح‌هاي مختلف سياسي در صف راي همه خوراك خبر‌سازي شهروند خبرنگاراني بود كه هر كدام گوشه‌اي از ايران دوربين به دست گرفته بودند و لحظاتي تاريخي را از زاويه نگاه خود ثبت مي‌كردند.
در روزهاي منتهي به هفتم اسفند جو انتخاباتي از خيابان‌ها و ستادهاي انتخاباتي به فضاي مجازي منتقل شده بود. از استيكرها و فوتواستريپ‌ها تا هشتگ‌ها و عكس و متن‌هايي كه در گروه‌ها و كانال‌ها و حساب‌هاي كاربري آدم‌ها دست به دست مي‌شد، همه و همه پاي انتخابات را به شبكه‌هاي اجتماعي باز كرد. تبليغات تا آخرين لحظات در تمام كانال‌ها ادامه داشت. هشتگ#بيدار مي‌مانم را اهالي ستادهاي انتخاباتي در شبكه‌هاي مجازي ساخته بودند تا از تمامي دقايق قانوني كه مجاز به تبليغ بودند، استفاده كنند. چهارشنبه‌شب جوانان فعال ستادهاي تبليغاتي كانديداها بيدار ماندند و همزمان با تبليغات شهري روي ديوارهاي مجازستان هم پوستر مي‌چسباندند. دعوت هنرمندان و چهره‌هاي سياسي به شركت در انتخابات در قالب ويديوهاي كوتاه و عكس‌نوشت‌ها به سرعت در گروه‌ها منتشر مي‌شد. انگار آرمان «هر ايراني يك ستاد» با امكاني كه فضاي مجازي در اختيار مردم گذاشته بود محقق شده بود. هر كس خود را موظف مي‌دانست تا در جذب راي‌هاي سرگردان سهيم باشد و هر كسي را كه هنوز مردد است يا تصميم به شركت در انتخابات ندارد متقاعد كند كه روز جمعه پاي صندوق راي برود.
تاثير فضاي مجازي در انتخابات هفتم اسفند به حدي بود كه تدابيري هم براي كنترل اين فضا انديشيده شد. از جمله اينكه در مصوبه بيست و هفتمين جلسه شوراي عالي فضاي مجازي كشور دستورالعمل فعاليت تبليغي انتخابات در فضاي مجازي تدوين و ابلاغ شد. در اين مصوبه آمده است: «مسووليت حسن اجراي اين دستورالعمل بر عهده ستاد انتخابات كشور است و تخلفات و جرايم انتخابات در فضاي مجازي را جهت رسيدگي فوق‌العاده و خارج از نوبت حسب مورد به مراجع ذيصلاح اعلام مي‌كند.» همچنين سردار حسين ذوالفقاري، معاون امنيتي و انتظامي وزارت كشور يك روز قبل از برگزاري انتخابات اعلام كرد: «لحظه به لحظه فضاي مجازي را رصد كرده‌ايم. مواردي را در فضاي مجازي داشتيم كه كانديداها تا ساعات باقي‌مانده به اتمام راي اعلام پيروزي كرده بودند كه اين افراد احضار شدند و تذكرات لازم را داديم، البته آنها در توضيحات خود گفتند كه منظورمان اين بوده كه ما وضعيت اجتماعي را ديديم و استنباط كرديم كه استقبال نسبت به ما زياد بوده است.»
استقبال از فضاي مجازي در روزهاي منتهي به انتخابات منجر به انتشار شايعاتي مبني بر فيلترينگ تلگرام در ٢٤ ساعت منتهي به روز انتخابات شده بود، كه با اعلام عبدالصمد خرم‌آبادي، دبير كارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه اين شايعه تكذيب شد اما كاربران با توجه به تجربيات گذشته‌شان و اتفاقاتي كه در سال‌هاي گذشته از سر گذرانده بودند، در انتظار قطع راه‌هاي دسترسي اينترنتي در روز انتخابات بودند. اما در عوض قطع اينترنت اين جمله در توييتر و تلگرام دست به دست مي‌شد: «همين كه روز انتخابات اس‌ام‌اس وصل است و تلگرام فيلتر نيست تاثير رايي است كه در سال ٩٢ داديم.» شايعه فيلتر شدن تلگرام، وزير ارتباطات را هم مجبور به واكنش كرد.
واعظي در اين رابطه گفت: «اين شايعه هفته گذشته بود و هم اينك تلگرام وصل است و هيچ مشكلي ندارد. همه مشكلات پيش آمده در فضاي مجازي مرتبط به ما نيست. وقتي سرورهاي برخي شبكه‌هايي در خارج از كشور دچار مشكل مي‌شود اين شبكه‌ها به درستي كار خود را انجام نمي‌دهند اما اين موضوع به ما يا انتخابات مرتبط نيست.» واعظي همچنين با اشاره به جلسات شوراي عالي فضاي مجازي در آستانه انتخابات گفت: «در اين جلسات رايزني‌هاي زيادي انجام داديم. برخي از نهادها فشارهايي وارد كردند كه در آستانه انتخابات اينترنت قطع يا برخي از شبكه‌هاي اجتماعي فيلتر شوند. اما ما با اين موضوع مخالفت كرديم. و خوشبختانه با ادامه گفت‌وگو‌ها همه را متقاعد كرديم كه نيازي به اين اقدامات نيست.»
سيدابوالحسن فيروزآبادي، دبير فضاي مجازي ضمن اعلام اينكه انتخابات ١٨ درصد از حجم اخبار فضاي مجازي را به خود اختصاص داده است، گفت: استقبال مردم از فضاي مجازي و اخبار سايت‌هاي خبري افزايش زيادي يافته است. او افزود:«ميليون‌ها نفر خبر در فضاي مجازي داشتيم كه به اين معني است معادل اين ميزان مراجعه به خبر در فضاي مجازي، انتشار خبر از طريق جرايد و روزنامه‌ها صورت نگرفته و موجب كاهش هزينه‌ها شده است. تبليغات در فضاي مجازي و الكترونيك هزينه‌اي تقريبا معادل صفر دارد و در اين دوره از انتخابات كه براي نخستين بار از فضاي مجازي در حد گسترده استفاده شد كمك شاياني به محيط زيست بود كه در آن آلودگي‌هاي كاغذ، پوستر و پلاكارد و همچنين هزينه‌هاي تبليغات به‌شدت كاهش يافته است.» دبير شوراي عالي فضاي مجازي با تاكيد بر استفاده از فضاي مجازي در انتخابات ٩٤ گفت: «بدون شك فضاي مجازي ضمن افزايش حجم تبليغات موجب شفاف‌سازي فضاي تبليغات، آگاهي يافتن مردم از داوطلبان و كاهش هزينه‌هاي تبليغات شده است. با افزايش استفاده از فضاي مجازي در تبليغات و اطلاع‌رساني انتخاباتي، كميته‌اي متشكل از چهار وزارتخانه در وزارت كشور تشكيل شد كه هرگونه تحرك در فضاي مجازي را رصد مي‌كنند، ضمن اينكه ستاد ديگري براي ايمني عمليات فضاي مجازي با رصد گزارشات سازمان‌هاي مختلف در مركز ملي فضاي مجازي تشكيل شده است.»
به گزارش اعتماد، تلگرام و توييتر و اينستاگرام نه فقط در روزهاي پيش از انتخابات بلكه تا آخرين دقايق برگزاري انتخابات حضور پررنگ خود را حفظ كردند. حال و هواي حوزه‌هاي اخذ راي هم متاثر از شبكه‌هاي مجازي بود، پاي ثابت ميزهايي كه مردم روي آنها تعرفه‌هاي راي‌شان را پر مي‌كردند، تبلت‌ها و گوشي‌هاي موبايلي بود كه تصوير ليست اميد روي صفحات‌شان نقش بسته بود. حتي در صف‌هاي طويل شعب اخذ راي هنوز بازار رد و بدل كردن ليست‌ها در تلگرام داغ بود. قبل و بعد از انداختن تعرفه‌ها در صندوق هم تب سلفي با انگشت‌هاي جوهري و برگه‌هايي كه تمام فيلد‌هاي آن پر شده بود همه‌گير بود. تصاويري كه روز گذشته در اينستاگرام و تلگرام به اشتراك گذاشته مي‌شد گوشه‌هاي مختلف ايران را به تصوير مي‌كشيد. خبرها سريع‌تر از رسانه‌هاي رسمي در تلگرام و توييتر به دست كاربران مي‌رسيد. از صف طويل حسينيه ارشاد با چهره‌هاي آشنايي كه در كادر سلفي جوانان جا مي‌گرفتند تا لحظه انداختن برگه راي در صندوق توسط چهره‌هاي محبوب سياسي در حسينيه جماران، شيطنت‌هاي عكاسان از خنده‌ها و شوخي‌هاي نمايندگان جناح‌هاي مختلف سياسي در صف راي همه خوراك خبر‌سازي شهروند خبرنگاراني بود كه هر كدام گوشه‌اي از ايران دوربين به دست گرفته بودند و لحظاتي تاريخي را از زاويه نگاه خود ثبت مي‌كردند.
در روزهاي منتهي به هفتم اسفند جو انتخاباتي از خيابان‌ها و ستادهاي انتخاباتي به فضاي مجازي منتقل شده بود. از استيكرها و فوتواستريپ‌ها تا هشتگ‌ها و عكس و متن‌هايي كه در گروه‌ها و كانال‌ها و حساب‌هاي كاربري آدم‌ها دست به دست مي‌شد، همه و همه پاي انتخابات را به شبكه‌هاي اجتماعي باز كرد. تبليغات تا آخرين لحظات در تمام كانال‌ها ادامه داشت. هشتگ#بيدار مي‌مانم را اهالي ستادهاي انتخاباتي در شبكه‌هاي مجازي ساخته بودند تا از تمامي دقايق قانوني كه مجاز به تبليغ بودند، استفاده كنند. چهارشنبه‌شب جوانان فعال ستادهاي تبليغاتي كانديداها بيدار ماندند و همزمان با تبليغات شهري روي ديوارهاي مجازستان هم پوستر مي‌چسباندند. دعوت هنرمندان و چهره‌هاي سياسي به شركت در انتخابات در قالب ويديوهاي كوتاه و عكس‌نوشت‌ها به سرعت در گروه‌ها منتشر مي‌شد. انگار آرمان «هر ايراني يك ستاد» با امكاني كه فضاي مجازي در اختيار مردم گذاشته بود محقق شده بود. هر كس خود را موظف مي‌دانست تا در جذب راي‌هاي سرگردان سهيم باشد و هر كسي را كه هنوز مردد است يا تصميم به شركت در انتخابات ندارد متقاعد كند كه روز جمعه پاي صندوق راي برود.
تاثير فضاي مجازي در انتخابات هفتم اسفند به حدي بود كه تدابيري هم براي كنترل اين فضا انديشيده شد. از جمله اينكه در مصوبه بيست و هفتمين جلسه شوراي عالي فضاي مجازي كشور دستورالعمل فعاليت تبليغي انتخابات در فضاي مجازي تدوين و ابلاغ شد. در اين مصوبه آمده است: «مسووليت حسن اجراي اين دستورالعمل بر عهده ستاد انتخابات كشور است و تخلفات و جرايم انتخابات در فضاي مجازي را جهت رسيدگي فوق‌العاده و خارج از نوبت حسب مورد به مراجع ذيصلاح اعلام مي‌كند.» همچنين سردار حسين ذوالفقاري، معاون امنيتي و انتظامي وزارت كشور يك روز قبل از برگزاري انتخابات اعلام كرد: «لحظه به لحظه فضاي مجازي را رصد كرده‌ايم. مواردي را در فضاي مجازي داشتيم كه كانديداها تا ساعات باقي‌مانده به اتمام راي اعلام پيروزي كرده بودند كه اين افراد احضار شدند و تذكرات لازم را داديم، البته آنها در توضيحات خود گفتند كه منظورمان اين بوده كه ما وضعيت اجتماعي را ديديم و استنباط كرديم كه استقبال نسبت به ما زياد بوده است.»
استقبال از فضاي مجازي در روزهاي منتهي به انتخابات منجر به انتشار شايعاتي مبني بر فيلترينگ تلگرام در ٢٤ ساعت منتهي به روز انتخابات شده بود، كه با اعلام عبدالصمد خرم‌آبادي، دبير كارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه اين شايعه تكذيب شد اما كاربران با توجه به تجربيات گذشته‌شان و اتفاقاتي كه در سال‌هاي گذشته از سر گذرانده بودند، در انتظار قطع راه‌هاي دسترسي اينترنتي در روز انتخابات بودند. اما در عوض قطع اينترنت اين جمله در توييتر و تلگرام دست به دست مي‌شد: «همين كه روز انتخابات اس‌ام‌اس وصل است و تلگرام فيلتر نيست تاثير رايي است كه در سال ٩٢ داديم.» شايعه فيلتر شدن تلگرام، وزير ارتباطات را هم مجبور به واكنش كرد.
واعظي در اين رابطه گفت: «اين شايعه هفته گذشته بود و هم اينك تلگرام وصل است و هيچ مشكلي ندارد. همه مشكلات پيش آمده در فضاي مجازي مرتبط به ما نيست. وقتي سرورهاي برخي شبكه‌هايي در خارج از كشور دچار مشكل مي‌شود اين شبكه‌ها به درستي كار خود را انجام نمي‌دهند اما اين موضوع به ما يا انتخابات مرتبط نيست.» واعظي همچنين با اشاره به جلسات شوراي عالي فضاي مجازي در آستانه انتخابات گفت: «در اين جلسات رايزني‌هاي زيادي انجام داديم. برخي از نهادها فشارهايي وارد كردند كه در آستانه انتخابات اينترنت قطع يا برخي از شبكه‌هاي اجتماعي فيلتر شوند. اما ما با اين موضوع مخالفت كرديم. و خوشبختانه با ادامه گفت‌وگو‌ها همه را متقاعد كرديم كه نيازي به اين اقدامات نيست.»
سيدابوالحسن فيروزآبادي، دبير فضاي مجازي ضمن اعلام اينكه انتخابات ١٨ درصد از حجم اخبار فضاي مجازي را به خود اختصاص داده است، گفت: استقبال مردم از فضاي مجازي و اخبار سايت‌هاي خبري افزايش زيادي يافته است. او افزود:«ميليون‌ها نفر خبر در فضاي مجازي داشتيم كه به اين معني است معادل اين ميزان مراجعه به خبر در فضاي مجازي، انتشار خبر از طريق جرايد و روزنامه‌ها صورت نگرفته و موجب كاهش هزينه‌ها شده است. تبليغات در فضاي مجازي و الكترونيك هزينه‌اي تقريبا معادل صفر دارد و در اين دوره از انتخابات كه براي نخستين بار از فضاي مجازي در حد گسترده استفاده شد كمك شاياني به محيط زيست بود كه در آن آلودگي‌هاي كاغذ، پوستر و پلاكارد و همچنين هزينه‌هاي تبليغات به‌شدت كاهش يافته است.» دبير شوراي عالي فضاي مجازي با تاكيد بر استفاده از فضاي مجازي در انتخابات ٩٤ گفت: «بدون شك فضاي مجازي ضمن افزايش حجم تبليغات موجب شفاف‌سازي فضاي تبليغات، آگاهي يافتن مردم از داوطلبان و كاهش هزينه‌هاي تبليغات شده است. با افزايش استفاده از فضاي مجازي در تبليغات و اطلاع‌رساني انتخاباتي، كميته‌اي متشكل از چهار وزارتخانه در وزارت كشور تشكيل شد كه هرگونه تحرك در فضاي مجازي را رصد مي‌كنند، ضمن اينكه ستاد ديگري براي ايمني عمليات فضاي مجازي با رصد گزارشات سازمان‌هاي مختلف در مركز ملي فضاي مجازي تشكيل شده است.»
