آیت‌الله مکارم‌شیرازی:
سوگواری ایام فاطمیه خالی از غلو باشد
مراسم سوگواری ایام فاطمیه نباید تنها به ذکر فضائل حضرت زهرا(س) منحصر گردد، بلکه حضرت موضوعات تربیتی و اخلاقی زیاد دیگر هم دارد که باید این موارد هم بیان و تأکید شود.
به گزارش ایسنا، آیت‌الله مکارم شیرازی در یادداشتی که پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر این مرجع تقلید آن را با عنوان "سیری در آموزه‌های فاطمی" منتشر کرده، آورده است که ضرورت الگوگیری و توجه روز افزون جامعه به زندگی و سیره حضرت فاطمه(س) غیر قابل انکار است. زیرا جامعۀ اسلامی باید در عمل و رفتار محبت خود را به اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) نشان دهد.
متن کامل این یادداشت به شرح زیر است:
«بی شک خداوند، پیامبر اکرم صلی اللّه علیه وآله و سلم و سایر انبیاء و ائمه اطهار علیهم السلام را از جنس خودمان آفرید تا به عنوان الگو و اسوه برای هدایت پذیری انسان مهیا گردد، که در این صورت انسان‌ها خواهند توانست در برابر وسوسه‌های نفسانی مقاومت کنند. زیرا اگر این بزرگواران از جنس فرشتگان بودند، عملشان نمی توانست سرمشق انسان‌ها باشد. لذا هر انسانی می تواند به اندازه‌ای که توان دارد، در مسیر اهل بیت علیهم السلام قدم بردارد.
حال با این تفاسیر و در تبیین فضایل آموزه‌های متعدد حضرت زهرا سلام اللّه علیها هم چون علم و دانش، فداکاری، زهد، مقام والا باید گفت فضایل حضرت صدیقه کبری سلام اللّه علیها بی شمار است و انسان نمی‌تواند آنها را بیان نماید، لیکن طرح فضایل باید با ارایۀ پیام توأم گردد و برای دیگران نیز تبیین شود تا انسان بتواند خود را در مسیری که حضرت زهرا سلام اللّه علیها پیموده است، قرار دهد.
لذا ضرورت الگوگیری و توجه روز افزون جامعه به زندگی و سیره حضرت فاطمه(سلام الله علیها) غیر قابل انکار است. زیرا جامعۀ اسلامی باید در عمل و رفتار محبت خود را به اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) و حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) نشان دهد.
در تبیین این مسأله باید گفت برخی مدعیان حبّ اهل بیت(علیهم السلام)، ریایی و دروغین هستند که محبت شان تنها لقلقه لسانی است؛ دسته دوم، محبین عوامانه هستند که محبت شان به همان علاقه قلبی که دارند محدود می‌شود که البته این مقدار نیز قابل ارزش و احترام است. لیکن محبین واقعی حضرت زهرا(س) و اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) به تمام معنا محب هستند یعنی علاوه بر محبت قلبی، در عمل و رفتار نیز محبت به اهل بیت و بانوی بزرگوار حضرت زهرا(سلام الله علیها) را آشکار می‌کنند.
از این رو ضرورت احیاء سبک زندگی فاطمی، فاطمه شناسی و تبیین ابعاد و زوایای مهم در خطبه های حضرت زهرا(سلام الله علیها)می تواند الگوگیری از آموزه های فاطمی در سبک زندگی اسلامی را محقق سازد.
زهد و ساده زیستی حضرت فاطمه(سلام الله علیها)
باید اذعان نمود زهد و ساده زیستی در زندگی از جمله فضایل و پیام‌های زندگی حضرت زهرا(سلام الله علیها) است، البته زهد به معنی ترک دنیا و رهبانیت و بیگانگی از اجتماع نیست، بلکه حقیقت زهد همان آزادگی و عدم اسارت در چنگال دنیا است، زاهد کسی است که اگر تمام دنیا را در اختیار داشته باشد دلبسته و وابسته به آن نباشد، و اگر یک روز ببیند رضای خدا در این است که از همه آن چشم بپوشد به این معامله حاضر باشد و اگر یک روز حفظ آزادگی و شرف و ایمان در چشم پوشی از مال و جان زندگی بود فریاد «هیهات منا الذلة» بلند کند.
به عنوان نمونه، ابن حجر و دیگران در روایتی از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل کردهاند، او هنگامی که از سفر باز می‌گشت نخست به سراغ دخترش فاطمه زهرا(سلام الله علیها) می آمد، و مدتی نزد او می ماند، ولی یک بار برای فاطمه زهرا(سلام الله علیها) دو دست‌بند از نقره و همچنین یک گردن بند و دو گوشواره ساخته بودند، و پردهای بر در اطاق آویزان کرده بود. هنگامی که پیامبر (صلی اللّه علیه وآله و سلم) وارد شد و این منظره را دید بیرون آمد در حالی که آثار غضب در چهره اش نمایان بود، به مسجد آمد و بر منبر نشست.
فاطمه (سلام الله علیها) دانست که ناخشنودی پیغمبر (صلی اللّه علیه وآله و سلم) به خاطر همان مختصر زینت است، همه را نزد پدر فرستاد تا در راه خدا صرف کند. هنگامی که چشم پیامبر (صلی اللّه علیه وآله و سلم) به آن افتاد سه بار فرمود:
«فعلت، فداها ابوها». فاطمه آنچه را که می خواستم انجام داد، پدرش به فدایش باد.
واضح است یک جفت دست‌بند نقره و گردنبند و گوشوارهای که از نقره چندان بهایی ندارد، و از آن بی بهاتر پرده ساده ای است که انسان بر در اطاق بیاویزد، ولی پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه وآله و سلم) همین را دون شأن فاطمه می شمرد، و افتخار و فضیلت او را در سجایای انسانی‌اش می دانست.
هم چنین داستان جهیزیه فاطمه(سلام الله علیها) و مراسم شب زفاف او که در نهایت سادگی برگزار شد دلیل روشن دیگری بر زهد و وارستگی کامل او است.
لازم به ذکر است در «مسند احمد» که از معروفترین منابع اهل سنت است از انس بن مالک چنین نقل شده که: روزی بلال برای نماز صبح، دیر به خدمت پیغمبر (صلی اللّه علیه وآله و سلم) آمد، رسول خدا فرمود: چرا دیر آمدی؟
عرض کرد: از کنار خانه فاطمه (سلام الله علیها) میگذشتم در حالی که با دست خود آسیاب می کرد، و کودکش گریان بود، گفتم: اگر اجازه فرمایی من آسیاب می کنم و شما کودک را آرام کنید، و اگر اجازه فرمایید من کودک را آرام می کنم و شما آسیاب کنید.
او گفت: من نسبت به فرزندم از تو مهربانترم؛ (و من مشغول آسیاب کردن شدم و او کودکش را آرام کرد) و این امر باعث تأخیرم شد.
پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه وآله و سلم) فرمود:«فرحمتها رحمک الله». تو نسبت به فاطمه رحم و محبت کردی، خداوند تو را مشمول رحمتش کند!
بی شک این فضایل و آموزه‌های آن حضرت به ما می آموزد که از تجملات در امر ازدواج و عروسی ها اجتناب کنیم، متأسفانه بسیاری از دختران و پسران به دلیل تجملات و و چشم و هم چشمی، پشت گردنه ازدواج مانده اند. در حالی که زندگی ساده حضرت زهرا(سلام الله علیها)، باید سرلوحه زوج های جوان امروزی باشد و با الگو گرفتن از آن، مشکلات را کاهش دهند.
عبادت و بندگی حضرت فاطمه سلام الله علیها
از جمله فضائل و آموزه‌های حضرت زهرا(سلام الله علیها) می‌توان به عبادت و بندگی ایشان اشاره نمود، این بانوی گرامی هنگامی که در محراب نماز و عبادت می ایستادند از خوف خدا بدن شان به لرزه می افتاد، این فضیلت حضرت صدیقه کبری سلام اللّه علیها به ما می آموزد در هنگام نماز از غیر خدا فارغ شویم و به مسایل دیگر فکر نکنیم. متاسفانه عبادات و نمازهای ما به گونه ای است که به همه چیز فکر می کنیم جز نماز و ذکر خدا، لیکن باید برعکس باشد. در حالی که آن حضرت از لحظه تولد در مسیر عبودیت و بندگی خدا بود و این امر تا لحظه پایان عمرش ادامه داشت.
حیا و عفت اصل کلیدی در آموزه های فاطمی
گفتنی است مقام عفت آن حضرت به آن حد بود که از اسماء بنت عمیس داستان عجیبی به این شرح نقل شده است؛ روزی فاطمه (سلام الله علیها) به من فرمود: من از کار مردم مدینه که زنان خود را بعد از وفات به صورت ناخوشایندی برای دفن میبرند، و تنها پارچهای بر او می افکنند که حجم بدن از پشت آن نمایان است ناخرسندم.
اسماء گفت: من در سرزمین حبشه چیزی دیده ام که با آن جنازه مردگان را حمل می کردند، سپس شاخه هایی از درخت نخل را برداشت و به صورت تابوت مخصوصی درآورد که پارچه ای را روی چوب های آن می افکندند، و بدن را درون آن می گذاردند، به گونه ای که بدن پیدا نبود.
هنگامی که فاطمه بانوی بزرگ اسلام(سلام الله علیها) آن را مشاهده کرد فرمود: بسیار خوب و عالی است (و هنگامی که من از دنیا رفتم مرا با آن بردارید)
لذا در ذیل این حدیث آمده است: هنگامی که فاطمه(سلام الله علیها) چشمش به آن افتاد تبسم فرمود، و این تنها تبسم او بعد از وفات پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه وآله و سلم) بود!.
حال با این اوصاف باید این پرسش مطالبۀ کلیدی را مطرح کرد که کسانی که در اقصی نقاط کشور به ویژه قم، شهر کریمه اهل بیت(علیهم السلام) بدحجابی و بی حجابی را پایه گذاری می کنند آیا حضرت را ناراحت نمی‌کنند؛ به راستی کسانی که مراسم عروسیشان به مجلس مملو از گناه تبدیل می شود آیا آنها فاطمه زهرا(سلام الله علیها) را آزار نمی دهند؟.
بی تردید کسانی که بی حجابی و بدحجابی را پایه گذاری و ترویج می کنند موجب نارضایتی، ناراحتی و آزار حضرت زهرا(سلام الله علیها) هستند.
جهل زدایی در پرتو هدایت امت اسلامی
روشنگری و نجات مردم از جهل و نادانی از جمله آموزه های کلیدی در سیرۀ حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) به شمار می‌آید؛ حاکم حسکانی در شواهد التنزیل از جابر بن عبدالله انصاری از پیامبر اکرم صلی اللّه علیه وآله و سلم نقل می کند که فرمود: «خداوند علی علیه السلام و همسرش (فاطمه زهرا علیها السلام) و فرزندان او را حجت های الهی بر خلقش قرار داده، و آنها درهای علم در امت من هستند؛ هر کس به وسیله آنها هدایت شود، به صراط مستقیم هدایت شده است.
از این رو حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) در میراث گرانبهای شیعه یعنی خطبۀ فدکیه، دردمندی، دلسوزی، محبت محوری و اصرار بر هدایت مردم و نجات آنها از جهل و نادانی را از جمله شاخصه های فرد مدیر و مدبرّ عنوان می کند.
اینگونه است که پس از حکم مصادره سرزمین فدک، فاطمه سلام الله علیها که میدید این تجاوز آشکار، توأم با نادیده گرفتن بسیاری از احکام اسلام در این رابطه، جامعه اسلامی را گرفتار یک انحراف شدید از تعالیم اسلام و سنت پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و گرایش به برنامه های جاهلی می کند، و از سوی دیگر مقدمه ای است برای خانه نشین کردن امیرمؤمنان علی علیه السلام و محاصره اقتصادی یاران جانباز علی علیه السلام، به دفاع از حق خویش در مقابل غاصبان فدک پرداخت، ولی نظام حاکم به بهانه حدیث مجعول «نحن معاشر الانبیاء لا نورث؛ ما پیامبران ارثی از خود نمی گذاریم!» از ادای این حق سر باز میزد.
در خاتمه باید گفت منابر پند و موعظه به ویژه در مراسم سوگواری ایام فاطمیه نباید تنها به ذکر فضائل حضرت زهرا(سلام الله علیها) منحصر گردد، بلکه حضرت موضوعات تربیتی و اخلاقی زیادی مانند ساده زیستی، شوهرداری، پاکی، عفت، مهربانی، حجاب، کمک و رسیدگی به مردم و ده ها موضوعات تأثیرگذار دیگر هم دارد که باید این موارد هم بیان و تأکید شود، زیرا شیعه واقعی کسی است که احیاگر عملی سنت و سبک، آداب، روش، اخلاق، عدالت و زندگی فاطمی، علوی و حسینی در جامعه باشد اگر کسی نتوانست، نباید بگوید من شیعه به معنای واقعی هستم چون شیعه به معنای واقعی در ردیف کسانی است که این گونه شاخصه ها را در خود تجلی داده باشند.
حال اگر کسی فاقد این مولفه ها است نباید ادعای شیعه بودن را مطرح کند؛ بلکه باید بگوید من محب و دوست دار اهل بیت(علیهم السلام) هستم.
بنابراین پیام های زندگی حضرت زهرا(سلام الله علیها) نباید به فراموشی سپرده شود، بلکه همه اقشار مختلف مردم، مسؤولان، جوانان و بانوان باید به آن توجه کنند، از این رو هر چه را که احتمال می دهیم باعث آزار روح آن حضرت شود از آن پرهیز کنیم.
در این صورت تقاضای حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) در روز قیامت از خداوند تبارک و تعالی این است که دوستداران من و دوستداران اهل بیت علیهم السلام را به آتش دوزخ عذاب نکن.
امیدواریم مجالسی که در این خصوص برگزار می شود مجالس پند، موعظه، علم و ایمان و عزاداری ها خالی از غلو و مسائلی که موجب وهن است باشد و ما هم در سلک کسانی که در کلام حضرت به آنها اشاره شد، در بیاییم.»
