بايد منتظر افزايش حملات تروریستی داعش بود؟
حملات هوایی و زمینی به داعش که با وقوع حملات تروریستی در پاریس تشدید خواهد شد، سبب می شود این گروه تروریستی قلمروهای بیشتری را از دست بدهد. تاریخ نشان داده که از دست دادن کنترل بر مناطق بیشتر، سبب خشن‌تر شدن و افزایش حملات گروه‌های تروریستی خواهد شد و این بدان معناست که ماه‌های خطرناک‌تری پیش روست.
حملات هوایی و زمینی به داعش که با وقوع حملات تروریستی در پاریس تشدید خواهد شد، سبب می شود این گروه تروریستی قلمروهای بیشتری را از دست بدهد. تاریخ نشان داده که از دست دادن کنترل بر مناطق بیشتر، سبب خشن‌تر شدن و افزایش حملات گروه‌های تروریستی خواهد شد و این بدان معناست که ماه‌های خطرناک‌تری پیش روست..
به گزارش «تابناک»، مؤسسه پرآوازه رند در گزارشي در اين باره نوشته است، در قياس با اواسط سال 2014 که سرزمين هاي تحت کنترل داعش در حداکثر ميزان خود قرار داشت، اکنون اين گروه تروريستي 15 تا 25 درصد قلمرو خود را از دست داده است. در اين دوره، داعش در استان هاي اربيل، کرکوک، دياله، نينوا، صلاح الدين و الانبار در عراق و در استان هاي الحسکه، رقه و حلب در سوريه مناطقي را از دست داده است. در ابتداي ماه جاري ميلادي، کردها و نيروهاي ايزدي موفق شدند، شهر مهم سنجار را از دست خارج درآورند.
ترکيه و آمريکا برنامه اي براي خارج کردن داعش از باريکه اي در مرز ترکيه را آغاز کرده اند و روسيه پس از ساقط شدن يک هواپيماي مسافربري اين کشور در نتيجه اقدام تروريستي، حملات خود عليه داعش را تشديد کرده است. فرانسه نيز با وجود ترس از نفع بردن دولت سوريه از حملات اين کشور به داعش، پس از حوادث تروريستي در پاريس، حملات خود به داعش را تشديد کرده است.
شواهد نشان مي دهد که داعش با حملات شديدتري مواجه خواهد شد. نکته مهم اين است که با وجود برخي موفقيت هاي موردي داعش، روند کلي نبردها به گونه اي است که مناطق تحت اختيار داعش، پيوسته در حال کوچک تر شدن است.
تسلط بر يک سرزمين، دليل وجودي داعش است. هدف داعش اين است، يک خلافت تشکيل دهد که از آفريقا تا خاورميانه و تا آسياي جنوبي و بخش هايي از اقيانوس آرام کشيده شود. ابوبکر البغدادي خليفه خودخوانده داعش در سخناني گفته است، «اي مسلمين به سرزمين خود بشتابيد، بلي اين سرزمين شماست». وي به طور خاص، دانشگاهيان، فقها، خطبا و به ويژه قضات و نيز افراد داراي مهارت هاي نظامي، مديريتي، مهندسين و پزشکان را مورد خطاب قرار داده است.
قلمرو براي داعش اهميت دارد تا بتواند، دولت ادعايي مورد اشاره رهبر خود را ايجاد کند. قلمروست که داعش را از يک گروه تروريستي به يک گروه شورشي تبديل مي کند. داعش به مردمي نياز دارد که بر آنان حکومت کند و تفسير افراطي خود از شريعت اسلامي را بر آنها تحميل و با استفاده از آن منابع اقتصادي مورد نياز خود را تأمين کند. داعش ساختارهاي حکومتي خاص خود را دارد و هر بخش از آن متعهد به انجام کار مشخصي است؛ از عمليات نظامي گرفته تا قاچاق نفت و آدم ربايي و انجام مربوط به حساب هاي بانکي و فروش اموال مسروقه.
داعش اکنون در حال از دست دادن سرزمين هاي در اختيار خود است و تجربه تاريخي نشان مي دهد که در چنين شرايطي بايد منتظر افزايش اقدامات تروريستي داعش بود.
يکي از جديدترين نمونه هاي مشابه، الشباب گروه وابسته به القاعده در سومالي است. در بهار سال 2010 اين گروه بيش از نيمي از مساحت اين کشور را در اختيار داشت که از جمله شامل موگاديشو پايتخت و کيسمائو از مهم ترين بنادر اين کشور مي شد. تا رسيدن به سال 2015 و بعد از حضور نظامي کنيا و اتيوپي در سومالي، الشباب تقريبا همه سرزمين هاي تحت اختيار خود را از دست داده است.
الشباب همزمان با از دست دادن مناطق تحت اختيار خود، سربازان، تسليحات، حاميان محلي و منابع مالي خود را نيز از دست داد و از جمله به سبب از دست دادن کنترل خود بر بنادر، منابع مالي خود از راه کار بندر را از دست داده است. منابع مالي حاصله از راه ماليات گيري در شهرهاي سومالي نيز از دست رفته است.
با وجود اين شکست ها و از دست دادن امکانات، حملات تروريستي الشباب افزايش يافته است. در فاصله سال هاي 2013 تا 2014، اقدامات تروريستي الشباب سه برابر شد. اين گروه در سپتامبر 2013 با حمله به فروشگاهي در کنيا و کشتن 59 نفر توجه جهانيان را به خود جلب کرد و سپس با اعلام اهدافي در سطح جهاني، آنها را به حملاتي مرگبار تهديد کرد.
ديگر گروهي که سابقه چنين رفتاري را دارد، «گروه مسلح اسلامي» الجزاير است که در روندي مشابه، حملات خود را در دهه 1990 در اين کشور افزايش داد. القاعده عراق نيز در سال هاي 2005 و 2006 رفتار مشابهي داشت و حتي حملاتي را نيز در امان پايتخت اردن اجرا کرد.
گروه هاي تروريستي به طور کلي به چند دليل به سطح حملات خود مي افزايند.
گاه آنها تلاش دارند با حمله به غيرنظاميان، کشورها را مجبور کنند که از اقدامات نظامي بر عليه آنها دست بردارند. حملات تروريستي در اسپانيا در سال 2004، در خروج نيروهاي اسپانيايي از عراق موثر بود.
حملات سه روز پيش از انتخابات عمومي در اين کشور اجرايي شد. نظرسنجي ها نشان داد که اين حملات با تغيير نظر نه درصد از رأي دهندگان اسپانيايي، سبب شده است که حزب سوسياليست 43 درصد آرا را به خود اختصاص دهد، در حالي که حزب مردم يعني حزب حاکم که پيش از حملات تروريستي تصور مي رفت برنده انتخابات باشد، تنها 38 درصد آرا را به خود اختصاص داد.
دليل دوم مي تواند اين باشد که گاهي گروه هاي تروريستي تلاش دارند با حملات تروريستي، دولت مقابل خود را به واکنش هاي شديدتر وادار کنند. اين واکنش شديد مي تواند به شکل حملات شديد به مناطق تحت کنترل گروه هاي تروريستي بروز کند و سبب افزايش حمايت مردمي از گروه تروريستي شود. رفتار ارتش آزاديبخش ايرلند در دهه 1970 مثالي از اين واقعيت است.
سومين دليل مي تواند اين باشد که گروه هاي تروريستي وقتي که يک سرزمين را از دست مي دهند، نيروهاي جديدي خواهند داشت که پيش از اين مسئول اداره آن منطقه بوده اند. اين نيروهاي رها شده از مسئوليت هاي سابق خود، مي توانند براي انجام حملات جديد مورد استفاده قرار گيرند.
چنين تجربه هايي نشان مي دهد، بايد منتطر ماند که احتمالا حملات تروريستي داعش تشديد شود.
به گزارش «تابناک»، مؤسسه پرآوازه رند در گزارشي در اين باره نوشته است، در قياس با اواسط سال 2014 که سرزمين هاي تحت کنترل داعش در حداکثر ميزان خود قرار داشت، اکنون اين گروه تروريستي 15 تا 25 درصد قلمرو خود را از دست داده است. در اين دوره، داعش در استان هاي اربيل، کرکوک، دياله، نينوا، صلاح الدين و الانبار در عراق و در استان هاي الحسکه، رقه و حلب در سوريه مناطقي را از دست داده است. در ابتداي ماه جاري ميلادي، کردها و نيروهاي ايزدي موفق شدند، شهر مهم سنجار را از دست خارج درآورند.
ترکيه و آمريکا برنامه اي براي خارج کردن داعش از باريکه اي در مرز ترکيه را آغاز کرده اند و روسيه پس از ساقط شدن يک هواپيماي مسافربري اين کشور در نتيجه اقدام تروريستي، حملات خود عليه داعش را تشديد کرده است. فرانسه نيز با وجود ترس از نفع بردن دولت سوريه از حملات اين کشور به داعش، پس از حوادث تروريستي در پاريس، حملات خود به داعش را تشديد کرده است.
شواهد نشان مي دهد که داعش با حملات شديدتري مواجه خواهد شد. نکته مهم اين است که با وجود برخي موفقيت هاي موردي داعش، روند کلي نبردها به گونه اي است که مناطق تحت اختيار داعش، پيوسته در حال کوچک تر شدن است.
تسلط بر يک سرزمين، دليل وجودي داعش است. هدف داعش اين است، يک خلافت تشکيل دهد که از آفريقا تا خاورميانه و تا آسياي جنوبي و بخش هايي از اقيانوس آرام کشيده شود. ابوبکر البغدادي خليفه خودخوانده داعش در سخناني گفته است، «اي مسلمين به سرزمين خود بشتابيد، بلي اين سرزمين شماست». وي به طور خاص، دانشگاهيان، فقها، خطبا و به ويژه قضات و نيز افراد داراي مهارت هاي نظامي، مديريتي، مهندسين و پزشکان را مورد خطاب قرار داده است.
قلمرو براي داعش اهميت دارد تا بتواند، دولت ادعايي مورد اشاره رهبر خود را ايجاد کند. قلمروست که داعش را از يک گروه تروريستي به يک گروه شورشي تبديل مي کند. داعش به مردمي نياز دارد که بر آنان حکومت کند و تفسير افراطي خود از شريعت اسلامي را بر آنها تحميل و با استفاده از آن منابع اقتصادي مورد نياز خود را تأمين کند. داعش ساختارهاي حکومتي خاص خود را دارد و هر بخش از آن متعهد به انجام کار مشخصي است؛ از عمليات نظامي گرفته تا قاچاق نفت و آدم ربايي و انجام مربوط به حساب هاي بانکي و فروش اموال مسروقه.
داعش اکنون در حال از دست دادن سرزمين هاي در اختيار خود است و تجربه تاريخي نشان مي دهد که در چنين شرايطي بايد منتظر افزايش اقدامات تروريستي داعش بود.
يکي از جديدترين نمونه هاي مشابه، الشباب گروه وابسته به القاعده در سومالي است. در بهار سال 2010 اين گروه بيش از نيمي از مساحت اين کشور را در اختيار داشت که از جمله شامل موگاديشو پايتخت و کيسمائو از مهم ترين بنادر اين کشور مي شد. تا رسيدن به سال 2015 و بعد از حضور نظامي کنيا و اتيوپي در سومالي، الشباب تقريبا همه سرزمين هاي تحت اختيار خود را از دست داده است.
الشباب همزمان با از دست دادن مناطق تحت اختيار خود، سربازان، تسليحات، حاميان محلي و منابع مالي خود را نيز از دست داد و از جمله به سبب از دست دادن کنترل خود بر بنادر، منابع مالي خود از راه کار بندر را از دست داده است. منابع مالي حاصله از راه ماليات گيري در شهرهاي سومالي نيز از دست رفته است.
با وجود اين شکست ها و از دست دادن امکانات، حملات تروريستي الشباب افزايش يافته است. در فاصله سال هاي 2013 تا 2014، اقدامات تروريستي الشباب سه برابر شد. اين گروه در سپتامبر 2013 با حمله به فروشگاهي در کنيا و کشتن 59 نفر توجه جهانيان را به خود جلب کرد و سپس با اعلام اهدافي در سطح جهاني، آنها را به حملاتي مرگبار تهديد کرد.
ديگر گروهي که سابقه چنين رفتاري را دارد، «گروه مسلح اسلامي» الجزاير است که در روندي مشابه، حملات خود را در دهه 1990 در اين کشور افزايش داد. القاعده عراق نيز در سال هاي 2005 و 2006 رفتار مشابهي داشت و حتي حملاتي را نيز در امان پايتخت اردن اجرا کرد.
گروه هاي تروريستي به طور کلي به چند دليل به سطح حملات خود مي افزايند.
گاه آنها تلاش دارند با حمله به غيرنظاميان، کشورها را مجبور کنند که از اقدامات نظامي بر عليه آنها دست بردارند. حملات تروريستي در اسپانيا در سال 2004، در خروج نيروهاي اسپانيايي از عراق موثر بود.
حملات سه روز پيش از انتخابات عمومي در اين کشور اجرايي شد. نظرسنجي ها نشان داد که اين حملات با تغيير نظر نه درصد از رأي دهندگان اسپانيايي، سبب شده است که حزب سوسياليست 43 درصد آرا را به خود اختصاص دهد، در حالي که حزب مردم يعني حزب حاکم که پيش از حملات تروريستي تصور مي رفت برنده انتخابات باشد، تنها 38 درصد آرا را به خود اختصاص داد.
دليل دوم مي تواند اين باشد که گاهي گروه هاي تروريستي تلاش دارند با حملات تروريستي، دولت مقابل خود را به واکنش هاي شديدتر وادار کنند. اين واکنش شديد مي تواند به شکل حملات شديد به مناطق تحت کنترل گروه هاي تروريستي بروز کند و سبب افزايش حمايت مردمي از گروه تروريستي شود. رفتار ارتش آزاديبخش ايرلند در دهه 1970 مثالي از اين واقعيت است.
سومين دليل مي تواند اين باشد که گروه هاي تروريستي وقتي که يک سرزمين را از دست مي دهند، نيروهاي جديدي خواهند داشت که پيش از اين مسئول اداره آن منطقه بوده اند. اين نيروهاي رها شده از مسئوليت هاي سابق خود، مي توانند براي انجام حملات جديد مورد استفاده قرار گيرند.
چنين تجربه هايي نشان مي دهد، بايد منتطر ماند که احتمالا حملات تروريستي داعش تشديد شود.
