آشوراده در ایستگاه آخر
صدرا محقق
طرح گردشگری جزیره آشوراده در دریای خزر به ایستگاه اجرا رسیده است. روز گذشته تعدادی از بلندپایه‌ترین مقامات دولتی شامل سه نفر از معاونان رئیس‌جمهور به استان گلستان سفر کردند تا براساس گزارش رسانه‌ها، نهایی‌سازی طرح‌های گردشگری و طبیعت‌گردی در ١٠ درصد از ٣٨٠ هکتار زمین این جزیره را کلید بزنند. اگرچه در خبرهای منتشرشده در این رابطه اعلام شده است این طرح با رویکرد محیط زیستی و ایجاد کمیته ویژه و تخصیص ردیف‌های ویژه بودجه اجرا خواهد شد، اما پیش‌ازاین فعالان و کارشناسان حوزه محیط زیست هرگونه دست‌کاری در این جزیره حساس را مساوی با تخریب طبیعت بکر و مهم آن اعلام کرده بودند.
جزیره آشوراده در سال۱۳۵۴ جزء نخستین مناطق زیست‌کره جهان معرفی و ثبت شد؛ درهمین‌حال در کنوانسیون جهانی، رامسر در زمره تالاب‌های مهم دنیا قرار گرفت. اهمیت دیگر این منطقه در موضوع پناهگاه حیات وحش است که در تمام ایام سال میزبان انواع پرندگان است، علاوه‌بر این ٤٠ درصد خاویار ایران نیز از نزدیکی این جزیره به دست می‌آید. پوشش گیاهی این جزیره بوته‌های تمشک، نوعی خار خودرو و درختان انار ترش است و حیواناتی مانند شغال، روباه، خرگوش، ماهی، قرقاول، کبک و پرندگان دریایی در آن زندگی می‌کنند. براساس قوانین داخلی و بین‌المللی هرگونه واگذاری و دست‌کاری برخلاف قواعد و اصول زیست‌محیطی در مناطق حفاظت‌شده و ثبت‌شده به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره ممنوع است. درهمین‌حال و در واکنش به تلاش‌ها برای اجرای این طرح گردشگری در آشوراده از سوی تشکل‌های محیط زیستی غیردولتی ستادی با عنوان ستاد مردمی نجات آشوراده (سمنا) با پشتوانه بیش از صد سازمان مردم‌نهاد از سراسر کشور، تشکیل شد و روز دوشنبه ۲۲ دی از سازمان حفاظت محیط زیست کشور به‌دلیل امتناع از لغو تفاهم‌نامه آشوراده، به سازمان بازرسی کل کشور شکایت کرد.
بااین‌همه بازدید روز گذشته مسئولان بلندپایه دولتی حکایت از نهایی‌شدن این طرح و بی‌حاصل‌بودن مخالفت‌ها و شکایت‌های مطرح‌شده در رابطه با آشوراده دارد. در سفر روز گذشته این مسئولان اسحاق جهانگیری معاون‌اول رئیس‌جمهور، مسعود سلطانی‌فر معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی حضور داشتند.
جهانگیری، معاون‌اول رئیس‌جمهوری، در بدو ورود به استان گلستان اولویت نخست کشور را توسعه گردشگری بیان کرد و گفت: «با توجه به شرایط جدید کشور و جمع‌بندی مذاکرات هسته‌ای، فرصتی مناسب برای رشد اقتصادی، توسعه و سرمایه‌گذاری فراهم شده است. استان گلستان نیز با توجه به ظرفیت‌های بالا در حوزه گردشگری و ابنیه تاریخی فراوان، شایستگی لازم برای توسعه در این بخش را دارد». این مقامات در ادامه از جزیره آشوراده نیز بازدید کردند.
طبق خبر منتشرشده از سوی روابط عمومی سازمان میراث، مسعود سلطانی‌فر رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در بازدیدی از جزیره آشوراده در جریان روند ساماندهی منطقه و شرایط زیست‌محیطی آن قرار گرفت.
اگرچه در وب‌سایت رسمی سازمان محیط زیست در رابطه با بازدید ابتکار از آشوراده و اظهارات او در رابطه با اجرای طرح گردشگری در این جزیره خبری منتشر نشده است، اما واحد مرکزی خبر در همین رابطه خبری را منتشر کرد با این تیتر «ابتکار از اجرای طرح‌های گردشگری طبیعی در جزیره آشوراده خبر داد». در این خبر آمده است: رئیس سازمان حفاظت محیط زیست امروز در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما گفت: اجرای طرح‌های گردشگری طبیعی و گردشگری سبک در حدی که به برنامه‌های حفاظتی آسیب نرساند در جزیره آشوراده اجرائی خواهد شد.
معصومه ابتکار افزود: «مطالعات برای اجرای طرح‌های گردشگری در این جزیره به‌تازگی آغاز شده است. انجام طرح‌ها در این جزیره و همچنین شبه‌جزیره میانکاله در قالب طرح‌های حفاظتی و با به‌کارگیری و مشارکت جوامع محلی انجام می‌شود». معصومه ابتکار البته در ادامه افزود: «دوست‌داران طبیعت نگران نباشند، چراکه هر طرح در این جزیره در چارچوب قانون و با نظارت مستقیم سازمان حفاظت محیط زیست اجرا می‌شود و واگذاری یا بهره‌برداری مطلق در جزیره آشوراده انجام نخواهد شد».
خبرگزاری فارس نیز در رابطه با سفر و بازدید مسئولان از جزیره آشوراده در خبری نوشت: «معاون‌اول رئیس‌جمهور پس از شرکت در برنامه پروژه خط آهن ریل‌باس (اتوبوس ریلی) گرگان به اینچه‌برون و افتتاح چند پروژه، به جزیره «آشوراده» رفته تا این پروژه گردشگری مهم در این جزیره را به نتیجه مطلوب برساند. همچنین در قسمتی دیگر از خبر فارس آمده است:
«گفته می‌شود دلیل حضور معاون‌اول رئیس‌جمهور در جزیره آشوراده به‌همراه معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، گرفتن تصمیمات نهایی برای وضعیت گردشگری جزیره آشوراده است. طرح گردشگری جزیره آشوراده سال‌هاست که در دولت‌های مختلف طرح و بررسی شده، اما درحال‌حاضر، سازمان حفاظت محیط زیست نظر مثبتی درباره اجرای این طرح ندارد و اجرای آن را منوط به قبول شرایط زیست‌محیطی و پیشگیری از آسیب‌‌رسیدن به محیط زیست می‌داند».
این سفر در شرایطی انجام شد که هفته گذشته نیز اجرای طرح گردشگری در جزیره آشوراده در چارچوب توسعه هرچه بیشتر طبیعت‌گردی در استان گلستان به تصویب کمیسیون اصل ٩٠ رسید. این خبر را ابراهیم کریمی، مدیرکل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان، اعلام کرده بود. او در این رابطه گفت: جلسه‌ای با حضور نایب‌رئیس کمیسیون اصل ٩٠ قانون اساسی، نمایندگان بازرسی کل کشور، دیوان عالی محاسبات، مدیر کل محیط زیست استان و مقامات استانی گلستان در خصوص رسیدگی به وضعیت گردشگری جزیره آشوراده برگزار شد. در این جلسه مقرر شد آشوراده با همان سبک و سیاقی که قبلا تعریف شده است به مکانی ویژه طبیعت‌گردی تبدیل شود. هم‌اکنون مطالعات تفصیلی به منظور تبدیل جزیره آشوراده به مقصد طبیعت گردی کشور در حال انجام است. پس از اتمام مطالعات تفصیلی، نتیجه کار برای تأیید نهایی به سازمان محیط زیست کشور ارائه خواهد شد.
وی افزود: «سازمان همیاری شهرداری‌ها وظیفه انجام هماهنگی‌های لازم برای انجام مطالعات تفصیلی را عهده‌دار شده است. هم‌اکنون گروه مهندسین مشاور توسط سازمان همیاری شهرداری‌های استان گلستان برای انجام مطالعات اجرای طرح گردشگری آشوراده انتخاب شده‌اند. طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته این گروه موظف شده‌اند تا قبل از شروع فصل زمستان طرح تفصیلی خود را تهیه و ارائه کنند». این مقام مسئول در استان گلستان اعلام کرد: «٣٨٠ هکتار از مجموع ٦٨٠ هکتار زمینی که جهت ایجاد طرح گردشگری آشوراده در نظر گرفته شده است، به ایجاد امکانات لازم گردشگری ویژه طبیعت‌گردان اختصاص خواهد یافت. از این میزان فقط ١٠ درصد آن مجوز ساخت‌وساز مطابق با نوع امکانات طبیعت‌گردی را دارا خواهد بود. توسعه گردشگری در جزیره آشوراده به گونه‌ای خواهد بود که کمترین آسیب محیط زیستی را متوجه جزیره نکند».
درعین‌حال حسین آخانی، استاد محیط زیست دانشگاه تهران، با انتشار مطلبی در فیس‌بوک خود با عنوان «آشوراده در آخرین ایستگاه»، در واکنش به سفر مسئولان دولتی برای نهایی‌کردن طرح گردشگری آشوراده نوشت: ما و ان‌جی‌اوهای فعال به‌ویژه در ستاد مردمی نجات آشوراده هر کاری می‌توانستیم کردیم تا جلوی این عمل را بگیریم. من حتی شخصا در روز اعطای جایزه ملی محیط زیست به آقای رئیس‌جمهور گفتم این کار را نکنند، ولی تقدیر چنین شد و تلاش ما نتیجه نداد. فقط امیدواریم کسانی در دستگاه قضائی یا دستورات مافوق بتوانند جلوی تخریب این جزیره را در آخرین روزها بگیرند.
خبرها حاکی است آشوراده برای بسیاری از رسانه‌های تأثیرگذار به خط قرمز تبدیل شده است. آقای جهانگیری فکر نکنید با تغییر آشوراده به منطقه گردشگری می‌توانید منبع درآمدی برای دولت از محل توریست‌های خارجی به‌دست آورید. امروز دنیا رفتار تخریب‌گرانه را تحمل نمی‌کند.
منبع: شرق
جزیره آشوراده در سال۱۳۵۴ جزء نخستین مناطق زیست‌کره جهان معرفی و ثبت شد؛ درهمین‌حال در کنوانسیون جهانی، رامسر در زمره تالاب‌های مهم دنیا قرار گرفت. اهمیت دیگر این منطقه در موضوع پناهگاه حیات وحش است که در تمام ایام سال میزبان انواع پرندگان است، علاوه‌بر این ٤٠ درصد خاویار ایران نیز از نزدیکی این جزیره به دست می‌آید. پوشش گیاهی این جزیره بوته‌های تمشک، نوعی خار خودرو و درختان انار ترش است و حیواناتی مانند شغال، روباه، خرگوش، ماهی، قرقاول، کبک و پرندگان دریایی در آن زندگی می‌کنند. براساس قوانین داخلی و بین‌المللی هرگونه واگذاری و دست‌کاری برخلاف قواعد و اصول زیست‌محیطی در مناطق حفاظت‌شده و ثبت‌شده به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره ممنوع است. درهمین‌حال و در واکنش به تلاش‌ها برای اجرای این طرح گردشگری در آشوراده از سوی تشکل‌های محیط زیستی غیردولتی ستادی با عنوان ستاد مردمی نجات آشوراده (سمنا) با پشتوانه بیش از صد سازمان مردم‌نهاد از سراسر کشور، تشکیل شد و روز دوشنبه ۲۲ دی از سازمان حفاظت محیط زیست کشور به‌دلیل امتناع از لغو تفاهم‌نامه آشوراده، به سازمان بازرسی کل کشور شکایت کرد.
بااین‌همه بازدید روز گذشته مسئولان بلندپایه دولتی حکایت از نهایی‌شدن این طرح و بی‌حاصل‌بودن مخالفت‌ها و شکایت‌های مطرح‌شده در رابطه با آشوراده دارد. در سفر روز گذشته این مسئولان اسحاق جهانگیری معاون‌اول رئیس‌جمهور، مسعود سلطانی‌فر معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی حضور داشتند.
جهانگیری، معاون‌اول رئیس‌جمهوری، در بدو ورود به استان گلستان اولویت نخست کشور را توسعه گردشگری بیان کرد و گفت: «با توجه به شرایط جدید کشور و جمع‌بندی مذاکرات هسته‌ای، فرصتی مناسب برای رشد اقتصادی، توسعه و سرمایه‌گذاری فراهم شده است. استان گلستان نیز با توجه به ظرفیت‌های بالا در حوزه گردشگری و ابنیه تاریخی فراوان، شایستگی لازم برای توسعه در این بخش را دارد». این مقامات در ادامه از جزیره آشوراده نیز بازدید کردند.
طبق خبر منتشرشده از سوی روابط عمومی سازمان میراث، مسعود سلطانی‌فر رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در بازدیدی از جزیره آشوراده در جریان روند ساماندهی منطقه و شرایط زیست‌محیطی آن قرار گرفت.
اگرچه در وب‌سایت رسمی سازمان محیط زیست در رابطه با بازدید ابتکار از آشوراده و اظهارات او در رابطه با اجرای طرح گردشگری در این جزیره خبری منتشر نشده است، اما واحد مرکزی خبر در همین رابطه خبری را منتشر کرد با این تیتر «ابتکار از اجرای طرح‌های گردشگری طبیعی در جزیره آشوراده خبر داد». در این خبر آمده است: رئیس سازمان حفاظت محیط زیست امروز در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما گفت: اجرای طرح‌های گردشگری طبیعی و گردشگری سبک در حدی که به برنامه‌های حفاظتی آسیب نرساند در جزیره آشوراده اجرائی خواهد شد.
معصومه ابتکار افزود: «مطالعات برای اجرای طرح‌های گردشگری در این جزیره به‌تازگی آغاز شده است. انجام طرح‌ها در این جزیره و همچنین شبه‌جزیره میانکاله در قالب طرح‌های حفاظتی و با به‌کارگیری و مشارکت جوامع محلی انجام می‌شود». معصومه ابتکار البته در ادامه افزود: «دوست‌داران طبیعت نگران نباشند، چراکه هر طرح در این جزیره در چارچوب قانون و با نظارت مستقیم سازمان حفاظت محیط زیست اجرا می‌شود و واگذاری یا بهره‌برداری مطلق در جزیره آشوراده انجام نخواهد شد».
خبرگزاری فارس نیز در رابطه با سفر و بازدید مسئولان از جزیره آشوراده در خبری نوشت: «معاون‌اول رئیس‌جمهور پس از شرکت در برنامه پروژه خط آهن ریل‌باس (اتوبوس ریلی) گرگان به اینچه‌برون و افتتاح چند پروژه، به جزیره «آشوراده» رفته تا این پروژه گردشگری مهم در این جزیره را به نتیجه مطلوب برساند. همچنین در قسمتی دیگر از خبر فارس آمده است:
«گفته می‌شود دلیل حضور معاون‌اول رئیس‌جمهور در جزیره آشوراده به‌همراه معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، گرفتن تصمیمات نهایی برای وضعیت گردشگری جزیره آشوراده است. طرح گردشگری جزیره آشوراده سال‌هاست که در دولت‌های مختلف طرح و بررسی شده، اما درحال‌حاضر، سازمان حفاظت محیط زیست نظر مثبتی درباره اجرای این طرح ندارد و اجرای آن را منوط به قبول شرایط زیست‌محیطی و پیشگیری از آسیب‌‌رسیدن به محیط زیست می‌داند».
این سفر در شرایطی انجام شد که هفته گذشته نیز اجرای طرح گردشگری در جزیره آشوراده در چارچوب توسعه هرچه بیشتر طبیعت‌گردی در استان گلستان به تصویب کمیسیون اصل ٩٠ رسید. این خبر را ابراهیم کریمی، مدیرکل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان، اعلام کرده بود. او در این رابطه گفت: جلسه‌ای با حضور نایب‌رئیس کمیسیون اصل ٩٠ قانون اساسی، نمایندگان بازرسی کل کشور، دیوان عالی محاسبات، مدیر کل محیط زیست استان و مقامات استانی گلستان در خصوص رسیدگی به وضعیت گردشگری جزیره آشوراده برگزار شد. در این جلسه مقرر شد آشوراده با همان سبک و سیاقی که قبلا تعریف شده است به مکانی ویژه طبیعت‌گردی تبدیل شود. هم‌اکنون مطالعات تفصیلی به منظور تبدیل جزیره آشوراده به مقصد طبیعت گردی کشور در حال انجام است. پس از اتمام مطالعات تفصیلی، نتیجه کار برای تأیید نهایی به سازمان محیط زیست کشور ارائه خواهد شد.
وی افزود: «سازمان همیاری شهرداری‌ها وظیفه انجام هماهنگی‌های لازم برای انجام مطالعات تفصیلی را عهده‌دار شده است. هم‌اکنون گروه مهندسین مشاور توسط سازمان همیاری شهرداری‌های استان گلستان برای انجام مطالعات اجرای طرح گردشگری آشوراده انتخاب شده‌اند. طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته این گروه موظف شده‌اند تا قبل از شروع فصل زمستان طرح تفصیلی خود را تهیه و ارائه کنند». این مقام مسئول در استان گلستان اعلام کرد: «٣٨٠ هکتار از مجموع ٦٨٠ هکتار زمینی که جهت ایجاد طرح گردشگری آشوراده در نظر گرفته شده است، به ایجاد امکانات لازم گردشگری ویژه طبیعت‌گردان اختصاص خواهد یافت. از این میزان فقط ١٠ درصد آن مجوز ساخت‌وساز مطابق با نوع امکانات طبیعت‌گردی را دارا خواهد بود. توسعه گردشگری در جزیره آشوراده به گونه‌ای خواهد بود که کمترین آسیب محیط زیستی را متوجه جزیره نکند».
درعین‌حال حسین آخانی، استاد محیط زیست دانشگاه تهران، با انتشار مطلبی در فیس‌بوک خود با عنوان «آشوراده در آخرین ایستگاه»، در واکنش به سفر مسئولان دولتی برای نهایی‌کردن طرح گردشگری آشوراده نوشت: ما و ان‌جی‌اوهای فعال به‌ویژه در ستاد مردمی نجات آشوراده هر کاری می‌توانستیم کردیم تا جلوی این عمل را بگیریم. من حتی شخصا در روز اعطای جایزه ملی محیط زیست به آقای رئیس‌جمهور گفتم این کار را نکنند، ولی تقدیر چنین شد و تلاش ما نتیجه نداد. فقط امیدواریم کسانی در دستگاه قضائی یا دستورات مافوق بتوانند جلوی تخریب این جزیره را در آخرین روزها بگیرند.
خبرها حاکی است آشوراده برای بسیاری از رسانه‌های تأثیرگذار به خط قرمز تبدیل شده است. آقای جهانگیری فکر نکنید با تغییر آشوراده به منطقه گردشگری می‌توانید منبع درآمدی برای دولت از محل توریست‌های خارجی به‌دست آورید. امروز دنیا رفتار تخریب‌گرانه را تحمل نمی‌کند.
منبع: شرق
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱
با این تدبیر هیچ امیدی برای اینده اشوراده متصور نباید بود