دولت پایش را از تنظیم بازار رمضان کنار کشید

تابناک اقتصادی: بازار ماه مبارک رمضان امسال اگرچه بدون دخالت دولت در امور تنظیم بازار، راه خود را پیدا کرده و به نوعی خود را با توجه به نیاز بازار و البته شرایط رکودی، وفق داد، اما به هرحال بازاری نسبتا آرام و بدون کمترین تنش های قیمتی بود.

شاید بعد از تجربه ناموفقی که وزارت جهاد کشاورزی در تنظیم بازار شب عید داشت، این شرایط را به نوعی پیش برد که دیگر دولت خود را درگیر مسائل تنظیم بازار آن هم در سطح ماه مبارک رمضان که از نظر مسئولان و کارشناسان بازار، چندان رویداد فراگیر و مهمی به لحاظ تنظیم بازاری به حساب نمی آید؛ نکند. بنابراین دولت تصمیم گرفت که کار را به متولیان بازار و اصناف بسپارد تا خود بتوانند علاوه بر اینکه سود منطقی خود را از بازار پرتقاضای ماه مبارک رمضان ببرند، بازار را هم تنظیم کرده و اجازه نوسانات قیمتی را ندهند.

اما تفاوتی که بازار ماه مبارک رمضان امسال نسبت به سالهای گذشته داشت، برچیده شدن بساط نمایشگاههای ضیافت بود که هر ساله با حمایت دولت و تولی گری اصناف کشور برگزار می شد و همین برگزاری نمایشگاه اجازه می داد تا مردم کالاهای خود را با قیمت تخفیف خورده تامین کرده و حداقل 15 تا 20 درصد و گاهی اوقات و بر روی برخی اقلام تا 40 درصد هم سود ببرند، اما متولیان اصناف بر این باور بودند که به دلیل محدودیت فضاهای برگزاری چنین نمایشگاههایی، همه اصناف اجازه عرضه کالاهای خود را نخواهند داشت و بنابراین برگ برنده به دست افرادی در بازار ماه رمضان و برای فروش بیشتر کالاها خواهد افتاد که بتوانند با رابطه یا ضابطه، پای خود را به نمایشگاه برسانند و غرفه داشته و کالاهای مورد نیاز مردم را عرضه کنند.

دامپینگ برخی تولیدگان

نوع دیگری از اختلاف، که منجر به عدم برپایی نمایشگاههای عرضه مستقیم کالا به مناسب ماه مبارک رمضان شد و به نوعی بساط این نمایشگاهها را جمع کرد، دامپینگی بود که برخی از تولیدکنندگان در این نمایشگاهها صورت می دادند.

در واقع، آنها با فروش کالاهایی با برندهای غیرمتعبر در این نمایشگاهها، اجازه می یافتند تا سود بیشتری به جیب بزنند و از آنجایی که مردم هم به طور طبیعی، گرایش به حضور در نمایشگاههای عرضه مستقیم کالا حتی برای وقت گذرانی هم که شده و به نوعی تفریح، دارند، این کالاها با فروش ویژه ای مواجه می شد که در عمل، کار تولیدکننده را بسیار در فروش کالاهایش آسان می کرد، در حالی که ممکن بود که حتی فروش این کالاها در مغازه های عادی هم به دلیل عدم دارا بودن نام و نشان درست و حسابی، با قیمتی حتی پایین، خریداری نداشته باشد.

اما به هرحال فرصت برگزاری نمایشگاههای عرضه مستقیم کالا به مناسبت ماه مبارک رمضان، برای این دسته از تولیدکنندگان سود بسیاری داشت و به اصطلاح، این نمایشگاهها برای هر کس که آب نداشت، برای آنها نان داشت، این در شرایطی بود که مراجعه گسترده مردم به این نمایشگاهها، از یک سو و عدم یافتن فرصت برای برخی دیگر از تولیدکنندگان از سوی دیگر، سبب شده بود که این نمایشگاهها، فضایی خاکستری را در تنظیم بازار بوجود آورد که هم مدیریت را برای جامعه صنفی کشور سخت می کرد و هم مردمی که دسترسی به حضور در این نمایشگاهها نداشتند، از قافله عقب می ماندند.

به همین دلیل بود که اصناف و دولت تصمیم گرفت که امسال برای ماه مبارک رمضان، نمایشگاهی نداشته باشد و کار را به صورت فروش های فوق العاده پیش برد اما مردم هم که در این میان راحت تر از گذشته می توانستند خرید کنند، در ارزیابی این اقدام اصناف معتقدند که به هرحال توزیع پراکنده عرضه کالا با تخفیف که مورد تائید اتاق اصناف هم هست، به نوعی می تواند کمک بهترین در تامین کالا با قیمت مناسب برای آنها داشته باشد.

روی دیگر سکه در تنظیم بازار رمضان

روی دیگر سکه تنظیم بازار ماه مبارک رمضان در سال جاری را فروشگاههای تشکیل می دادند که به دلیل کسادی و رکود بازار، کمتر مشتریانی می یافتند اما با آغاز ماه مبارک رمضان، آنها هم حداقل مشتریان بیشتری به خود می دیدند و همین امر سبب می شد که آنها نیز از عدم برپایی نمایشگاههای عرضه مستقیم کالا استقبال کنند و بر این باور باشند که امسال، تنظیم بازار ماه مبارک رمضان با سیاست بهتری پیش رفته است.

بخشنامه معنادار دولت

اتفاق دیگری که ماه رمضان امسال را متفاوت از سالهای دیگر می کرد، تصمیمی بود که در روزهای آخر این ماه از سوی دولت اتخاذ شد و محمد شریعتمداری، معاون اجرایی رئیس جمهور با صدور بخشنامه ای، اعلام کرد که کالاهای اساسی که فهرست هجده گانه ای را هم در بر می گرفت، می توانستند تقاضاهای افزایش قیمت خود را به صورت جدی تر مطرح کنند.

او در بخشنامه خود به نوعی چراغ سبزی را از سوی دولت به تولیدکنندگان نشان داد که بر مبنای آن، می توانستند با سرعت بیشتری درخواست های افزایش قیمت خود را پیگیری کنند. بر این اساس، هر تولیدکننده ای که اسناد و مدارک مثبته خود را به گونه ای تنظیم کند که بتواند متقاضی افزایش تا سقف 6 درصد قیمت باشند، به صورت مستقیم موافقت سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان را جلب کرده و دیگر منتظر تشکیل کارگروه کنترل بازار که ممکن بود با تاخیر هم تشکیل جلسه دهد، نماند.

این بخشنامه البته روی دیگری هم داشت و آن اینکه رسما با اعلام هجده قلم کالای اساسی اعلام کرده بود که گرانی این کالاها از سوی دولت، بلا مانع است و اگر تولیدکننده ای بخواهد می تواند درخواست خود را برای بررسی ارایه کند؛ در چنین شرایطی بود که بازار هم به این بخشنامه واکنش نشان داد و در روزهای انتهایی ماه رمضان جاری، برخی متخلفان را به این فکر انداخت که کالاهای خود را در یک هفته باقیمانده از ماه رمضان گران کنند و دلیل آن را نیز بخشنامه دولت بدانند.

البته دولت اعلام کرد که این بخشنامه به منزله اجازه افزایش قیمت نیست و هر تولیدکننده ای که خواستار افزایش قیمت کالاهای تولیدی خود باشد، باید با مراجعه به سازمان حمایت، قیمت کالای خود را تعیین تکلیف کند. به همین دلیل؛ موجی از گرانفروشی ها هم از سوی برخی از تولیدکنندگان و البته عمدتا فروشندگان کالا به راه افتاد که بتوانند از فرصت صدور این بخشنامه به خوبی استفاده کرده و قیمت را بالا برند.

جمع بندی بازار رمضان

اما جمع بندی کلی از بازار ماه رمضان نشانگر این است که در طول این ماه، همچنان رکود بر بازار حاکم بود و دولت هم گویا از این فرصت استفاده کرد و دخالتی هم برای تنظیم قیمت‌ها، در بازار نداشت تا شاید بتواند به کارهای مهم تر دیگری بپردازد. تشکل‌ها هم آنقدر از رکود و کسادی بازار نالان بودند که خود به خود به دنبال جلب مشتری شده و نیازی ندیدند که دولت تکلیفی به آنها برای کاهش قیمت‌ها داشته باشد.

در این میان نقش پررنگ تنظیم بازار رمضان را شاید تولیدکنندگانی به دوش کشیدند که از نبود مشتری و کسادی بازار گلایه داشته و بر این باور بودند که شاید رمضان، فرصت خوبی برای این باشد که بتوانند بخشی از کالاهای خود را بفروشند و نقدینگی را از این بازار نه چندان پررونق، جمع کنند. به همین دلیل، ترجیح دادند از فرصت حداکثر استفاده را کرده و بتوانند کالاهای خود را بفروشند.

از سوی دیگر، برخی بنکداران مواد غذایی نیز اعلام می کنند که کارخانجات به خصوص تولیدکنندگان کالاهای اساسی تخفیف‌های مناسبی در ماه رمضان را برای مردم در نظر گرفتند؛ چراکه به هرحال فرا رسیدن این ماه مبارک رمضان توانسته بود که رونقی در بازار ایجاد کند.

مردم هم برای خرید مایحتاج خود حداقل برای یک ماه، به بازار مراجعه کردند و همین امر، بازار را رونق بخشید. البته این شامل حال همه مردم نمی شد، چراکه آنگونه که خرده‌فروشان می‌گویند خریدهای مردمی حتی برای مایحتاج روزمره نیز تقریبا به روز شده و مردم نقدینگی ندارند که بخواهند خریدهای زیادی انجام دهند و مثل گذشته، کالا را انبار نمایند.

نقاط خاکستری بازار رمضان

اما در این میان، رونق مختص کالاهایی بود که در ماه مبارک رمضان، بیشترین مصرف را داشتند، اگرچه کالاهای اساسی در این زمره قرار گرفتند، اما برخی اقلام مخصوص هم در سفره های مردم قرار می‌گیرد که به نظر می‌رسد آنها هم رونق را در سایه خریدهای مردم برای ماه مبارک رمضان، تجربه کردند.

به هرحال مجموعه این سیاستها در کنار هم بازاری را برای امسال ماه رمضان رقم زد که نقاط خاکستری مبهمی هم داشت اما در مجموع، گشت و گذار در بازار و سطح شهر هم به خوبی نشان می‌داد که دولت نه تنها برنامه‌ای برای تنظیم بازار ماه مبارک رمضان ایفا نکرده است، بلکه باز هم این مردم بودند که خود تصمیم گرفتند علاوه بر اینکه با فروش بیشتر به واسطه کاهش قیمت، بازار را رونق دهند، نقش دولت را هم در خروج از رکود هرچند موقتی به دوش کشند.