کاش برای یکبار هم شده، وزیر کشاورزی را استیضاح کنند!

یکسال با کمبود گوجه فرنگی، نرخ این محصول کشاورزی سر به فلک می‌‍‌گذارد و یکسال دیگر آنقدر سیب زمینی کشت می‌کنیم که ناچار می‌شویم آن را به رایگان میام مردم توزیع کنیم؛ گاهی کشاورزان مجبورند محصول خود را درو نکرده به چرای احشام داده یا شخم بزنند و گاهی کمبودها کاری می‌کند که مجبور می‌شویم نیازمان را با واردات گسترده تامین کنیم؛ چرا؟

به گزارش «تابناک»، پس از آنکه در سالهای ابتدایی دهه هشتاد یک دوره چند ساله خشکسالی بر کشورمان حاکم شد و مشکلاتی به همراه آورد، حالا بار دیگر خشکسالی در کمتر از یک دهه در حالی به کشورمان بازگشته که به نظر پر زورتر از هر زمانی به نظر می‌رسد و از این رو نگران کننده تر از همیشه ظاهر شده است؛ اینقدر که برخی کارشناسان درباره خطر کوچ میلیونی ایرانی بر اثر کمبود آب هشدار می‌دهند و بعضی از آغاز جنگ آب در منطقه سخن می‌گویند که یکی از جبهه های مهم آن، کشورمان است.

این در حالی است که آمار و ارقام حکایت از مصرف بسیار بالای آب (90 درصد) در بخش کشاورزی در کشورمان را دارند و بر این اساس، بسیاری از کارشناسان راه برون رفت از بحران اخیر خشکسالی را کاهش مصرف آب در این بخش معرفی می‌کنند و مدعی هستند که با کاهش اندکی در مصرف آب در این بخش، همه نگرانی هایمان از کمبود آب از بین خواهد رفت.

بدین ترتیب این سوال پیش می‌آید که چگونه می‌توان مصرف آب در این بخش را کاهش داد و متولی انجام آن کدام نهاد است؟

این سوال ها و مجموعه پرسش های مشابه، نگاه ها را متوجه وزارت خانه‌ای تخصصی می‌کند که مسئولیت سیاست گزاری و برنامه ریزی کلان حوزه کشاورزی را عهده دار است اما نگاه اجمالی به عملکرد آن در سالهای متمادی حکایت از آن دارد که توفیقات چندانی به دست نیاورده و نتوانسته با عملکردش خط سیری ثابت از پیشرفت را به ثبت برساند.

گواه ماجرا هم استقلال در تولید محصول استراتژیک گندم است که چند سال پیش محقق شد ولی به سرعت از دست رفت تا همچنان کشورمان وارد کننده این کالا از دیگر کشورها باشد و کاری کند که مسئولان در توجیه افزایش نرخ آرد پخت و پز نانوایی ها و گران کردن این کالای ضروری سفره های ایرانی، یکی از دلایلشان را ورادات این محصول از دیگر کشورها معرفی کنند.

البته در دیگر عرصه های کشاورزی هم اوضاع چندان بهتر نیست چراکه می‌بینیم هنوز کشاورزان به شخصه تصمیم می‌گیرند که چه بکارند و در این انتخابشان، برخلاف نرخ حال حاضر آن محصول در بازار و مولفه هایی از این دست، تصمیمات سیاست گذاران عرصه کشاورزی هیچ تاثیری ندارد. چراکه اصولا وزارت‌خانه عریض و طویل کشاورزی هیچ نقشی در تعیین الگوی کشت ندارد، چه برسد که بخواهد آن را مدیریت هم بکند!

گویی مدیران و تصمیم سازان کشاورزی یک طرف میدان و کشاورزان سمت دیگر آن ایستاده‌اند که اگر غیر از این بود، این همه کمبود و بیش بود محصولات کشاورزی دچار نمی‌شدیم یا دست کم پیش از دچار شدن، متوجه اوضاع شده و تدابیر لازم را برای محافظت جامعه و کشاورزان از ضرر به کار می‌بستیم. به عنوان مثال می‌شود قبل از آنکه محصولی مانند پیاز به بازار برسد، پیش بینی کنیم که حجم فراوان تولید آن در سال جاری، موجب کاهش چشمگیر نرخ این محصول خواهد شد و در نتیجه کشاورزان زیان خواهند دید. بماند که از وزارت خانه جهاد کشاورزی انتظار خیلی بالاتر این این پیش بینی هاست.

اگر به این اشکالات، استفاده از سموم پر اشکال و بیماری آفرین در مقیاس انبوه را بیافزاییم و غیرعلمی ماندن کشاورزی در کشورمان را اضافه کنیم، درخواهیم یافت که جز پرورش انبوه مهندسان کشاورزی، هیچ ارتباط دیگری میان علم و کشاورزی در کشورمان قابل یافت نیست. چه بسا اگر نهادهای نظارتی مانند وزارت بهداشت خوب عمل می‌کردند و ملاحظات را کنار می‌گذاشتند، حالا همگان به ضرورت تولید محصولات ارگانیک پی برده بودند چراکه می‌دانستند محصولات حال حاضر کشاورزی تا چه اندازه مسموم و خطرناک هستند.

البته این اشکالات می‌توانند ادامه داشته باشند و به مواردی مانند تغییر کاربری زمین های کشاورزی، تولید گونه هایی که کم محصول یا پر آفت هستند، نرخ بالای خرابی محصولات کشاورزی داخلی، عدم استفاده از ظرفیت های تحقیقاتی و غیره را افزود تا به این نتیجه رسید که آسیب های وارد آمده از کشاورزی به «آب» در کشورمان، تنها بخش کوچکی از بلایی است که وزارت کشاورزی برنامه ای برای رفع آن ندارد!

این در حالی است که از چنین نهادی انتظار می‌رود که با توجه به اقلیم خشک کشورمان، برنامه های فراوانی برای بهینه سازی مصرف آب داشته باشد و علاوه بر آنها، در بخش های تحقیقاتی، با سرمایه گذاری برای کشف و شناسایی و حتی تولید گونه های مقاوم و شورزی، تلاش داشته باشد که توان تولید محصولات کشاورزی را به رغم کمبود منابعی چون آب بالا ببرد.

با این حساب جای تعجب دارد که ببینیم چنین وزارت خانه کماکان با همان شیوه پر اشکال به کارش ادامه می‌دهد و نهادهای نظارتی مانند مجلس نیز به فکر استیضاح وزیرش نیستند! ظاهرا هرچه درباره کمبود آبو و مصرف فراوان این کالای حیاتی در بخش کشاورزی می‌شنویم، به همه مرتبط است الا وزارت‌خانه ای که می‌بایست کشاورزی را سامان دهد و تاکنون توفیق چندانی در این عرصه به دست نیاورده!