نگاه شما: معرفي قلعه تاريخي پشتاب هوراند

عباس فرج نژاد: این بنا در روستای پیشتاب از توابع شهرستان هوراند در ارتفاع 3000 متری ساخته شده است و متعلق به دوره اورارتوها می باشد و تنها دارای یک ورودی بوده که مسیر آن دارای پله های سنگی است.
 
يکي ازباارزش ترين و جالب ترين آثار تاريخي شهرستان هوراند در استان آذربايجان شرقي، قلعه پشتاب (پيشتو، پشتو و پيشتاب هم ناميده‌شده) مي باشد که يکي از دژهاي کهن ايران است.
 
روستاي پشتو در 12 کيلومتري غرب هوراند و 50 کيلومتري اهر و قلعه پشتو در يک کيلومتري شمال غربي آن واقع شده و آثاري از تمدنهاي اشکاني و ساساني و قرون ميانه اسلامي در آن يافت شده است.

آثار به دست آمده از درون قلعه که سفالهاي بدون نقش و نگار قديمي است، نشان مي دهد که اين قلعه در اوايل ورود اسلام بر منطقه ارسباران و قره داغ ساخته شده است.

قلعه پشتو بر روي بلندترين کوه بين روستاهاي پشتاب و کوجان به نام " هشته سر "  به ارتفاع سه هزار متر بنا شده است و حصارهاي آن بسيار مرتفع و صخره اي بوده و دور تا دورش را پرتگاههاي عميق احاطه کرده است.

تنها راه ورودي به قلعه معبري است از سمت شمال با 220 پله سنگي و در سه سمت ديگر آن پرتگاه‌هاي مخوفي ديده مي‌شود که قلعه را نفوذ ناپذير ساخته ‌است.

از محل اين دژ قلعه قهقهه و دره رود قره سو که از پاي آن مي‌گذرد، ديده مي‌شود.

دژهاي منطقه قره داغ ( ارسباران ) از يک‌ديگر قابل رويت هستند و احتمالاً اين دژها در ادواري و از جمله دوره بابک خرمدين که به احتمال قوي در تصرف آنها بوده ‌است، به واسطه علايم آتش‌هاي شبانه با همديگر ارتباط پيدا مي‌کردند.

در ساخت ديوارهاي قلعه پشتو از سنگهاي لاشه اي، ملات گل رس، ساروج و تعدادي آجر استفاده شده است.

ازاين قلعه که شبيه قلعه بابک و شايد همزمان با آن بوده است به هنگام نبرد با اعراب حاکم بر منطقه، استفاده نظامي مي شده است.

اين قلعه داراي آب انبار‌هاي متعددي است که بيشتر آنها در سمت شمال و درون صخره‌ها کنده کاري شده‌ است.

اين قلعه در زمان کاربري از امنيت بالايي برخوردار بوده چون به غير از پلکان، صعود از ديگر نقاط قلعه امکان‌پذير نيست.

موقعيت ممتاز جغرافيايي و آثار معماري باقي مانده در آن نشان از اهميت در دوران کاربري‌اش دارد.

در مورد سفالينه هاي يافت شده در قلعه پشتو مي توان گفت، پراکندگي سفالينه‌هاي هزاره اول قبل از ميلاد در اين قلعه کمتر از آثار دوران اشکاني و ساساني و قرون ميانه اسلامي است.

سفالينه‌هاي اشکاني و ساساني اين قلعه عمدتا داراي خميره نخودي و قرمز و تزييناتي با کنده‌کاري هندسي است و سفالينه‌هاي قرون ميانه اسلامي در دو نوع ساده و لعابدار با خميرمايه مواد کاني است.

قلعه پشتو (پشتاب) از شمال به ارتفاعات محلي "يغيلي داغلار" مي رسد و روستاهاي" چين ناب" و "کوجان "در جنوب و غرب آن قرار گرفته اند.

اين قلعه در آذرماه سال 1387 در فهرست آثار ملي ثبت شد
 
در اطراف این قلعه طبیعت بسیار زیبا و نابی رو میتوان مشاهده کرد جنگلهای پراکنده یا همون مئشه پارا گلها و گیاهان متعدد که طبیعت این منطقه رو دوچندان می کنند همچنین در دامنه قلعه حیوانات وحشی نیز زندگی میکنند بخصوص خرس قهوه ای ( آیی ) و هر از گاهی هم از دامنه کوه پایین آمده و سری به روستاها هم می زنند بخصوص روستای جابان !

در اطراف دامنه قلعه پشتاب درختان دارای میوه هم وجود دارند از این میوه ها میتوان به بیوک تیکان ( تمشک ) و فندق و ... اشاره کرد. جنگلهای اطراف قلعه محافظت شده می باشد.