نگاهی تحلیلی به سی و سومین دوره؛
این جشنواره فیلم فجر عصاره همین سینماست!
تغییر بنیادین در جشنواره فیلم فجر با تغییر ساختارهای و رفتارها در سینمای ایران، گره‌ای کور خورده و تا سینمای ایران دستخوش تحول نشد و در قدم اول، منافع فردی یا گروهی سینماگران جای خود را به منافع ملی سینمای ایران ندهد، نمی‌توان انتظار یک شق القمر را در جشنواره فجر داشت
جشنواره فیلم فجر با اختتامیه سی‌و‌سومین دوره در مقام قضاوت ناظران قرار می‌گیرد؛ اما این جشنواره تا چه میزان به سینمای ایران کمک می‌کند و چرا تغییر چشمگیری در ساختار اجرایی و فنی مهمترین رویداد فرهنگی کشور در این دوره رخ نداد و شاهد تحول جدی برای رساندن جشنواره فجر به استانداردهای معمول جشنواره‌های سطح یک جهان نبودیم و چرا این تحول جدی با ساختار کنونی سینمای ایران تقریباً ناممکن است؟به گزارش «تابناک»، شب گذشته، سی و سومین جشنواره فیلم فجر با رونمایی از برندگان سیمرغ‌ها و تندیس‌های بلورین به پایان رسید تا بررسی ابعاد مهمترین رویداد فرهنگی کشور با در نظر گرفتن آنچه در این دوازده روز ـ از افتتاحیه تا اختتامیه ـ گذشت، به عنوان یک ضرورت در دستور کار قرار گیرد و تلاش شود نقد‌ها در بهبود این جشنواره تأثیر گذار‌د؛ هرچند به دلایلی که مرور می‌کنیم، تغییرات ـ ولو اندک ـ در جشنواره ناممکن و یا بسیار چالش‌برانگیز است.
نخستین و مهمترین چالش جشنواره در بخش فنی نمایان است. جشنواره سی و سوم نیز نتوانست بار خود را کمتر از ادوار پیشین کند و از جوایزش بکاهد، زیرا حذف هر سیمرغ بلورین آغاز دعوا با صنف مربوط است و مسئولان جشنواره قصد وارد شدن به فضای تنش‌زا ندارند؛ کما اینکه حذف جایزه عکاسان که در جشنواره درجه یک دنیا مرسوم نیست، منجر به اعتراض شدید و کشمکش عکاسان شد و هیچ گروهی اجازه نمی‌دهد، سهمش از جشنواره حذف شود.
جشنواره ونیز، قدیمی‌ترین جشنواره دنیا با اهدای یازده جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، جایزه بزرگ ژوری، جایزه ویژه ژوری، بهترین بازیگر مرد، بهترین بازیگر زن، بهترین فیلمنامه، یک عمر دستاورد هنری، هفته منتقدان، بهترین استعداد ابایی از حذف بخش‌های فنی نداشته و همه آنها را در قالب بهترین فیلم دیده است.
جشنواره کن به عنوان دومین جشنواره پرسابقه و معتبر جهان نیز در بخش مسابقه اقدام به اهدای هفت جایزه نخل طلایی، جایزه بزرگ، جایزه هیأت داوران، نخل طلایی فیلم کوتاه، جایزه بهترین بازیگر زن، جایزه بهترین بازیگر مرد و جایزه بهترین فیلمنامه و در بخش‌های دیگر مسابقه، اقدام به اهدای سه جایزه برای کارهای نو و نگاهی نو، سینه فونداسیون و بهترین فیلمنامه می‌کند که مجموعاً ده جایزه اصلی می‌شود.
جشنواره برلین نیز قابل تطبیق با جشنواره فجر نیست، زیرا از اهدای جایزه فیلم کوتاه تا فیلم کودک را در خود جای داده و در واقع اگر جشنواره فیلم فجر تنها جشنواره سینمایی کشور بود و جشنواره‌هایی چون جشنواره «کودک و نوجوان»، «سینماحقیقت» و... نبود و همه این رویداد‌ها در جشنواره فجر قابل ادغام بود، آن زمان جشنواره فجر، شبیه جشنواره برلین میشد!
حتی جایزه اسکار که اساساً ارتباطی با ساختار جشنواره‌ها ندارد و فیلم‌ها پس از اکران قضاوت می‌شوند و عملاً تنها یک مراسم چند ساعته در هر سال محسوب می‌شود، برای صنعت عظیم سینمای آمریکا، تنها ۲۳ جایزه در نظر گرفته است؛ اما شب گذشته در جشنواره فجر ـ با احتساب جوایز ویژه هیأت داوران ـ ۲۵ جایزه اهدا شد و طبیعی است اهدای این حجم جوایز به انضمام دیپلم‌های افتخار با رعایت تشریفات معمول، چندین ساعت به طول می‌انجامد و حتی حضور مهران مدیری نیز باعث نمی‌شود تا مردم در سالن اختتامیه بمانند.
این در حالی است که ابعاد سینمای ایران ـ حداقل آنچه در جشنواره سی و سوم مشهود بود ـ قابل قیاس با حجم و کیفیت آثاری که به جشنواره‌هایی چون کن، برلین و ونیز نیست. اگر منطق حاکم بود، باید در برخی بخش‌ها سیمرغ بلورین اهدا نمیشد، چون علاوه بر فیلمنامه، جوایز بخش‌های دیگر نیز با اغماض اهدا شده است؛ اما آیا هیأت داوران جشنواره جرأت ندادن سیمرغ‌ها را داشتند؟! حقیقتاً نه، چرا که بلافاصله سینماگران فریاد‌هایی به اعتراض برمی‌آوردند، کما اینکه با عدم انتخاب برخی فیلم‌ها در برخی بخش‌ها این اعتراض بالا گرفت.
سوت و کف برای سخنرانی کش‌دار در اختتامیه چهار ساعته دور از انتظار نیست!
این اعتراض‌ها البته از ویژگی‌های منحصربفرد جشنواره فیلم فجر است و هیچ جایزه و جشنواره سینمایی را نمی‌توان یافت که فیلم‌سازی نسبت به عدم پذیرش فیلمش در آن جشنواره اعتراض شدید رسانه‌ای داشته باشد؛ اما در جشنواره فیلم فجر، کارگردانی که تله فیلمش به بخش اصلی راه یافته، جشنواره فیلم فجر را کنار کن قرار میدهد و با تعبیری که مشخص نیست چه میزان صحت دارد، سیرک خطاب می‌کند و جوایز را بی‌اهمیت می‌خواند و در نهایت خانه سینما را نیز در بخش آرای مردمی، به تقلب در تمامی ادوار متهم می‌کند!
اگر چنین واکنشی از سوی یک فیلم‌ساز در جشنواره برلین، کن یا ونیز صورت پذیرفت، قطعاً آن فیلم‌ساز دیگر رنگ آن جشنواره را نخواهد دید و احتمالاً جشنواره‌های هم‌عرض نیز رویکرد مشابهی در پیش می‌گیرند، چون نمی‌خواهند میهمانی داشته باشند که به صاحب‌خانه توهین کند؛ اما در جشنواره فجر، در قبال این اتهامات و توهین‌ها سکوت مطلق برقرار بود و کوچکترین واکنشی مشهود نبود تا همه چیز به خوبی و خوشی تمام شود و حاشیه‌ای نباشد!
نکته دیگر در خصوص وسعت اکران فیلم‌ها در جشنواره است که هیچ نسبتی با لفظ «جشنواره» ندارد و این رویداد را به اتفاقی عمومی بدل کرده، حال آنکه یا باید اصطلاح جشنواره را تغییر داد یا یکی از اساسی‌ترین اصول حاکم بر جشنواره‌ها را در حکم رویدادی تخصصی مورد توجه قرار داد و آن محدودیت اکران است؛ هرچند در اقدامی درست، اکران فیلم‌ها در جشنواره‌ها حذف شد، متأسفانه گسترده‌تر شدن بلیت فروشی در تهران برای جشنواره‌ها، اقدامی مهم و ارزشمند تلقی شد و حتی استان‌هایی که حاضر به تأمین هزینه شدند، میزبان جشنواره نیز بودند. این رویه به منزله اکران و لو رفتن فیلم‌هاست و در هیچ کجای دنیا مرسوم نیست و در جشنواره‌های معتبر، تنها سه نمایش برای فیلم در نظر گرفته می‌شود؛ استاندارد جهانی که بعید است تا ابد در جشنواره فجر تحقق یابد.
تقریباً هیچ کس در اختتامیه پشت درهای کاخ جشنواره نماند
این در حالی است که انتظار می‌رفت بعد از سی و سال برگزاری جشنواره و درخواست مکرر رسانه‌ها مبنی بر صدور کارت خبرنگاری بر اساس شماره صندلی، این اتفاق ساده و بدیهی برای چندصد خبرنگار و منتقد «واقعی» سینمای ایران رخ میداد و مابقی صندلی‌ها گردشی در اختیار دیگر میهمانان جشنواره قرار می‌گرفت؛ اما ظاهراً همچنان از اجرای چنین حرکت بدیهی و ساده‌ای که در بلیت‌های کنسرت‌های موسیقی نیز اجرایی می‌شود، در بزرگ‌ترین جشنواره کشور عاجزیم.
در این شرایط باز هم انگشت اشاره به سمت برخی سینماگرانی است که شأن کاخ جشنواره را حفظ نمی‌کردند و به جای آنکه کارت‌های عوامل فیلمشان را به آنها تحویل دهند، به اقوام و دوستان داده بودند و در واقع بخش قابل ملاحظه‌ای از ظرفیت کاخ جشنواره توسط اشخاصی اشغال شده بود که نسبتشان با سینمای ایران، همان نسبت دوستی و فامیلی با یکی از سینماگران بود و این موضوع در چهره‌ها، پوشش‌ها، گفتار‌ها و واکنش‌های برخی از این غریبه‌ها نمایان می‌نمود.
مدیری و عطاران از معدود سینماگرانی بودند که در رفتاری حرفه‌ای
علی‌رغم عدم انتفاع، تنور اختتامیه را گرم کردند
البته جشنواره در بخش‌هایی که ارتباطی با سینماگران نداشت و مدیریتش تنها به تیم اجرایی جشنواره بازمی‌گشت، مؤثر ظاهر شد که پوشش لحظه به لحظه از طریق سایت جشنواره، انتشار بولتن‌های باکیفیت روزانه و تعامل با رسانه‌ها از آن جمله بود؛ اما متأسفانه در سایر بخش‌ها، بسیاری از ضعف‌ها همچنان پابرجا بود که به مواردی اشاره شد. رضاداد و همکارانش تلاش مداومی برای بهبود این دوره از جشنواره داشتند، ولی در حقیقت هیچ جراحی عمیقی رخ نداد، زیرا هر تغییری با واکنش گروهی از ذینفع‌ها مواجه میشد.
سکون جشنواره فجر، به واسطه سنگرهای محکمی است که در پشت هر بخش از جشنواره وجود دارد و این جشنواره را از هر جهت می‌توان عصاره سینمای ایران قلمداد کرد؛ بنابراین، تغییر بنیادین در جشنواره فیلم فجر با تغییر ساختارهای و رفتارها در سینمای ایران، گره‌ای کور خورده و تا سینمای ایران دستخوش تحول نشد و در قدم اول، منافع فردی یا گروهی سینماگران جای خود را به منافع ملی سینمای ایران ندهد، نمی‌توان انتظار یک شق القمر را در جشنواره فجر داشت و وضعیت به همین شکل خواهد ماند. جشنواره فجر حقیقتاً آیینه سینمای ایران است؛ این حقیقت را باور کنیم!
برای درک این واقعیت، نمونه دیگری نیز می‌توان مطرح کرد و آن هم کیفیت حضور سینماگران در این رویداد است. در طول برگزاری یا مراسم اصلی اهدای جوایز و جشنواره‌های سینمایی، حضور گروه وسیعی از سینماگران جهان که بسیاری‌شان صاحب اثری در آن رویداد‌ها نیستند، همواره مشهود بود، اما در جشنواره فیلم فجر، تنها سینماگرانی به کاخ جشنواره می‌آیند که در یک یا چند فیلم جشنواره حضور فعال داشته‌اند و مابقی سینماگران در آن دوره یا حضور نمی‌یابند و یا حضور کمرنگی دارند. این نمود عینی دیگری از منفعت‌گرایی فردی در سینمای ایران است و طبیعتاً تا چنین روحیه‌ای وجود دارد، حتی نمی‌توان انتظار رشد سریع سینمای ایران را داشت، چه رسد به آنکه در پی ارتقای جایگاه جشنواره فجر بود.
غیر قابل انتشار: ۴
در انتظار بررسی: ۵
انتشار یافته: ۳۲
اما برای ما شهرستانیها مهمترین نکته جشنواره حذف شهرستانها بود پاسخ ها
حمید
| 
| ۱۳:۴۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۳
ناراحت نباش. نه تنها چیزی رو از دست ندادی بلکه وقتت هم بی خودی به خاطر فیلم های بی سر و ته تلف نشده! ناشناس
| | ۱۴:۵۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۳
اگر امثال فرهادي كه شهرستانيست براي سينماي ايران كاري بكنند نکته ی قابل توجهی بود.البته ما که سینما به معنای واقعی کلمه نداریم در نتیجه جشنواره هم باید اینگونه باشد نکته شباهت این اختتامیه با جشنواره کن و اسکار غیر قابل پخش بودن مستقیم و بدون سانسور آن ،بخصوص در قسمت تماشاچیان آن است پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۸:۱۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۳
حتی تو بخش جوایزهر خانمی که جایزه می گرفت و از اون دور نشون می داد
صدا وسیما پارسال پخش زنده جشنواره رو نشون میداد!!!!!!!! به نظر من جمع کنن جشنواره رو خرج سینما کنن وااااالا به قران با این فیلماشون پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۴:۰۶ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۳
اگه جم کنن پس از کجا نون بخورن دوربین تلویزیون از فاصله صدمتری هیئت داوران و جایزه بگیران را نمایش میداد. واقعاً متاسفم برای تلویزیون مملکتم که نمیتواند مراسم دولتی در تهران را پوشش بدهد بعد رفته برای عربها و انگلیسی ها و اسپانیایی زبانها شبکه زده!! اخبار خارجی به آنها اائه میدهد. پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۸:۲۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۳
عزیزم شما مثل این که در جریان نیستیخوب دوستانی که میان روی سن در سطح شب عروسی خودشون به خودشون رسیدگی کردن
درست نیست از نزدیک به نمایش گذاشته بشن
ناشناس
| | ۱۳:۲۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۴
خوبههمه چیز و همه کس در برزخ و بلاتکلیفی
صدا و سیمای میلی واقعا شورشو درآورده. پخش جشنواره سینمای خارج بماند یک جشنواره فجر داریم هم نمی تونیم درست و مثل آدمیزاد بشینیم بطور مستقیم ببینیم. چون حضرات باید تشخیص دهند که کدام بازیگر زن یا مرد باید نشان داده شوند کدامشان کلا حذف شوند و کدامشان از فاصله 300 متری نمایش داده شوند!!!! پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۱۹:۴۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۳
اهل کجایی امیر احمد
| | ۲۲:۱۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۳
گل گفتی ما باید از ابزار سینما برای فرهنگ سازی آنچه ائمه گفته اند مثل حسد ، بخل ، دروغگویی ،انصاف ، کم فروشی ، دزدی، قتل،بخشش ،آموختن علم، اهمیت نماز،شناخت امامان،تعلیم و تربیت و ... که مشکل اصلی جامعه هست و مردم را رنج میدهد استفاده کنیم مثل پرنده کوچک خوشبختی که فیلم شاخصی از نظر فنی نبود ولی نگاه مردم را نسبت به معلولان تغییر داد یا مثل میم مثل مادر مرحوم ملا قلی پور و فیلمهایی مثل آنها.اگر ما به اینها بپردازیم مطمئنم مشکل فنی حل خواهد شد و به قله های بلندی در جهان دست خواهیم یافت.ما نباید جشنواره را اصل قرار دهیم جشنواره یک وسیله هست. ما باید در جهت تکنیک فیلم و علوم اسلامی و روانشناسی بی نهایت وسواس به خرج بدهیم زیرا اگر این مسائل حساس بد به تصویر کشیده شود نتیجه معکوس خواهد داد و جهان دیگر باید پاسخگو باشیم عده ی زیادی از افرادی که در برنامه اختتامیه تصویرشان پخش می شد، ظاهرا از بستگان سببی و نسبی بودند.تک و توک سینماگرانی بودند که در لابلای چهره های کاملا ناشناس نشان داده می شدند.
من چندبار احساس کردم الان است که تماشاچیان والیبال را به جای سینماگران نشان دهند.
همین
ما کجا اسکارو کن و گلدن گلاب کجا.سینمای ما کجاست هالیوود کجا ما سالی به زور 5تا فیلم خوب داریم اما هالییود سالی بزور5تا فیلمه بد داره سینمامون مثله فوتبال وبقیه ما فقط ادعا داریم همینو بس من خيلي براي تلويزيون متاسف هستم .ديشب از شبكه نمايش بعد سالها خواستم معرفي افراد برتر جشنواره فيلم فجر راببينم كه موضوعي حالم را گرفت و به شعور من و هر ايراني توهين كرد.زماني كه فرد برگزيده خانم بود به هيچ وجه تصوير اين خانم از نماي نزديك نشون داده نميشد كه شخصي كه پاي تلويزيون نشته بتواند اين شخص را ببيند.در اين هنگام يا حضار سالن را نشان ميدادند يا مجري برنامه را.مگه اين خانم ها چه پوششي داشتند يا بي حجاب بودند كه به شعور ببيننده توهين ميكنند. پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۷:۰۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۳
واقعا شورش رو در آوردن حتی بعضی از مهمونای خانوم تو برنامه هفت رو هم تصویرشون نشون داده نمیشد یا گزارش هایی که از نشست های پرسش و پاسخ فیلما تو هفت پخش میشد بخش مربوط به خانوما رو کلا حذف کرده بودن اخه یعنی چی توهین به شعور مردم تا این حد!!!!!!!!!!!!!!!!!! بالای 100 نفر پشت در مونده بودیم. اگه خواستید فیلمشو براتون بفرستیم. پاسخ ها
ناشناس
| | ۲۲:۴۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۳
بله ما هم آنجا بودیم یک مانیتور بزرگ نصب بود بطور مستقیم مراسم جشنواره پخش می شد دریغ از اینکه یک صندلی اونجا باشه همگی ایستاده مراسم را نظاره میکردند. برای برگزار کنندگان بخاطر برنامه ریزی ضعیفشان متاسفم واقعا باید رساته ملی خجالت بکشدپخش اسکار بماند، پخش از تلویزیون بماند، حداقل کاش می گذاشتند از طریق رادیو درست گوش بدیم
من از طریق رادیو گوش میدادم، مجری های بی مزه فقط برای این بودند که اگر وسط جشنواره کسی کوچکترین حرفی زد با روده درازی حرف اورا قطع کنند و نگذارند مخاطب بفهمد در سالن چه خبر است
به خدا از این رفتارها خسته شدیم!
از بی فرهنگی تماشاگران در شامگاه سه شنبه در سینما آفریقا هم گزارشی تهیه کنید که تماشاگران سانس قبل با وقاهت تمام سالن سینما را ترک نکردند تا عصر یخبندان را به تماشا بنشینند و تماشاگران بلیط به دست پشت درهای بسته سینما ماندند پس از اعتراضهای بسیار در های سینما بعد از یک ساعت باز شد اما جایی برای نشستن در سالن نبود عده بسیاری روی زمین و پله نشستند و بسیاری نیز سینما را ترک کردند. پاسخ ها
azita
| | ۰۹:۴۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۴
بعد ار یک ساعت و نیم اونایی که مراسم کن و گلدن گلاب و اسکار دیدند میدونند جشنواره فجر کجا و اونا کجا...از لحاظ فنی من نمیدونم چون سینماگر نیستم ولی به عنوان یه ببینده مراسم بسیار بی نظم و به قول مهران مدیری بورین...و طولانی...جشواره پر از آدم هایی بود که کسی نمی شناختشون...هیات داوران به نظرم ضعیف حالا غیر از مجیدی و اسکندری..تلویزیونم که شورش رو درآورده بود و این نچسب بودن جشنواره رو دو چندان کرد...
پخش زنده این مراسم از کدوم شبکه ماهواره ای پخش میشد؟چون نتونستیم ببینیم!!
اولا سینمای ما حداقل از صنعت،سیاست ،بهداشت و اقتصاد مملکت وضع به مراتب بهتری داره.... دلیلش هم اینه که در تمام دنیا معدود کشورهایی هستند که سینمای هویت دار داشته باشن و ایران یکی از این کشورهاست و در دنیا پذیرفته شده و حتی تأثیرگذار است. آیا صنعت و سیاست ما اینقدر تو دنیا جا داره؟ اصلا کلا وضع خوبی تو خود کشور ماداره؟ دوماً تو ایران همه چیز رو با قبل از انقلاب مقایسه می کنند حتی موبایل و اینترنت رو... حالا اگه سینما را با سالهای قبل و حتی بعد از انقلاب مقایسه کنیم حتما فیلم های معدود شاخص دیده می شود و بقیه فیلم های بسیاار سطح پایین حتی در زمان خودش... اما الان قطعا وضع متفاوت است و این به برکت بالار فتن دانش هنرمندان و تعاملات جهانی است و نه چیز دیگر
سوماً اگر هر پدیده ی دیگری که اتفاقا کمترین بودجه به آن تعلق می گیرد و متاسفانه حتی از سوی برخی از مردم نیز دزدی از آن می شود( با خرید کپی و یا دانلود فیلم ها) جای سینما بود حتما الان نابود شده بود. حال به این اضافه کنید رفتارهای گروهی افراطی اقلیت که هرگز سینما نرفته اند و شنیده اند فیلمی فلان است و بهمان و سریع جای همه ی دلواپس می شوند و تجمع توقیف فیلم برگزار می نمایند در حالیکه کوچکترین پاسخی از سوی اکثریت مقابل اجازه ندارد. آیا در این شرایط باز فکر می کنید سینمای ما وضع بدی دارد؟
ضمنا برخی به اشتباه سریع سینمای ایران رو مثلا با آمریکا مقایسه می کنند... در حالیکه در صنعت و علم می شود چنین کاری کرد اما در فرهنگ و هنر نه ... چرا که سینمای فرانسه هم مثلا آمریکا نیست، سینمای ژاپن هم داستان دیگری دارد. سینمای هند همچنین، سینمای کشورهای اسکاندیناوی جور دیگر، سینمای آمریکای لاتین جور دیگر و سینمای شرق اروپا شکل دیگر و سینمای روسیه هویت دیگری دارد... پس در فرهنگ و هنر مشابه هم بودن مهم نیست بلکه دارای هویت مستقل بودن مهم است.. چرا که فرهنگ برآمده از اجتماع است اما علم و تکنولوژی امری ثابت و جهانی است... پس علم را با جهان مقایسه کنید و فرهنگ را با حال و گذشته ی خود ای کاشدر یک برنامه زنده تلویزیونی مسابقه پیامکی
"سینمای ایران 1-قبول 2-مردود"
برگزار شود
اگه بشه این مراسم رو جشنواره نامید!جشنواره امسال بسیار خسته کننده وکشداربود،مجری برنامه هم مزید برعلت بود حداقل ازچهره های سینمایی بعنوان مجری استفاده میکردن به نظرم بهتر بودچراهیچ کلوزاپ ازتصویرهنرمندان زن نبود؟تاکی صداوسیمامیخواهدباشعورمردم بازی کند
بابا دمه ضرغامی گرم پارسال جشنواره را مستقیم پخش کرد