تحلیل های ناقص از سیاست خارجی؛ تهدید منافع ملی
هما رهامی
سیاست ها و برنامه های دستگاه دیپلماسی کشورمان به عنوان یکی از پرمخاطب ترین بخش های دولت یازدهم طی قریب به هجده ماه گذشته مورد توجه افکار عمومی داخلی و بین المللی بوده است. تحولات دائمی در عرصه سیاست خارجی کشور و ترددها و مذاکرات دیپلماتیک بلندپایه طی مدت مذکور منجر به تولید اخبار زیادی شده و رسانه ها نیز بخش قابل توجهی از محتوای خبری و تحلیلی خود را به مسائل این حوزه اختصاص داده و سیاست خارجی را هر روز در منظر و قضاوت افکار عمومی قرار داده اند. این امر بعلاوه علاقه تاریخی ملت ایران به مسائل خارجی باعث شده گروههای مختلف بستر سیاست خارجی را مناسب برای اظهار عقیده، جذب مخاطب و بعضا کشمکش های جناحی و حزبی تشخیص داده و رقابت های داخلی را به صحنه منافع خارجی کشور بکشانند.
مدتی است که مردم ایران عادت کرده اند بیش از آنکه در باره تحولات داخلی کشور خبر و مقاله بشنوند و یا بخوانند، در باره اخبار و تحولات خارجی مرتبط با ایران یا سایر کشورها خبر دریافت کنند و به این ترتیب مسائل بین المللی با تمام گرفتاری ها و مشکلاتی که در این فضا وجود دارد، بخش اصلی سبد اخبار دریافتی ایرانیان را شده است. قصد نداریم آثار روانی انتقال هیجانات خارجی به محیط داخلی را بر رفتار عمومی بررسی کنیم، هر چند دولتها و رسانه ها وظیفه دارند محیط امن و آرامی را برای توسعه ملی در اختیار افکار عمومی قرار دهند.
ایران از منظر جغرافیای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در یکی از حساس ترین مناطق جهان واقع شده و با توجه به تحولات نظام بین الملل طی یک قرن گذشته و حوادث گسترده و بعضا نگران کننده ای که هم اکنون در اطراف مرزهای ایران در حال وقوع است، مردم حق دارند نسبت به مسائل پیرامونی خود دغدغه داشته باشند و از رسانه های خود انتظار تولید اطلاعات بیشتر و دقیق تر در باره سیاست بین الملل، تحولات منطقه و مسائل تاثیر گذار بر سرنوشت خود داشته باشند اما ظاهرا بازار داغ اخبار خارجی منجر به ورود بی محابای برخی بازیگران کم تجربه و کم حوصله به این حوزه گردیده که آشنائی زیادی به حساسیت های آن ندارند و با رفتار عجولانه و جناحی خود به منافع ملی لطمه می زنند.
فضای بین المللی یک فضای پر رقابت برای کلیه بازیگران و بویژه بازیگرانی است که بدنبال جایگاه بهتر و کسب منافع بیشتر هستند و در این فضا تنها آن دسته از بازیگرانی موفق عمل می کنند که بتوانند تمامی ظرفیت های خود اعم از ظرفیت نرم افکار عمومی که تکیه گاه تصمیم گیران در دوره حاضر است، را هماهنگ نموده و در اختیار پیشرفت منافع ملی قرار دهند.
تحلیل ها و گزارش های اخیر برخی رسانه ها که بجای ارزیابی و نقد دقیق و مشفقانه که مورد نظر مقام معظم رهبری و ریاست جمهوری هم هست، با سیاست زدگی به سیاست خارجی می پردازند و تحلیل های یکسویه و کاملا ناقص از رویکردهای سیاست خارجی و دستآوردهای آن تولید می کنند، باعث گسترش قضاوت های سطحی و دامن زدن به بدبینی نسبت به توان، تعهد و تخصص دست اندرکاران این حوزه حساس می شود.
رسانه هائی که نمی توان دلسوزی آنها برای منافع ملی را زیر سوال برد، اکنون بجای بهره گیری از ابزار ارزشمند رسانه ای برای کمک به پیشبرد منافع کشور، از جمله تلاش برای تاثیر گذاری بر رویکرد و سیاست های سایر بازیگران بین المللی و تغییر نگاه و رفتار آنها، گرفتار تولید اخبار و تحلیل های ناقصی شده اند که بطور هدفمند و برنامه ریزی شده، سیاست خارجی را ناموفق جلوه می دهد، حجم گسترده ای از اقدامات و برنامه های دستگاه سیاست خارجی طی هجده ماه گذشته را نادیده می گیرد، و افکار عمومی را نسبت به دستآوردها و موفقیت های دیپلماسی کشور بدبین می نماید.
اگر بتوان شبیه سایر بازیگران موفق در عرصه بین المللی، سیاست خارجی را از دست انداز منافع جناحی خارج نمود و به آن به عنوان یک نهاد موثر در تقویت قدرت ملی و امنیت کشور نگاه کرد، آنگاه همه ظرفیت های ملی در جهتی بسیج خواهند شد که با کمک یکدیگر و با تکیه بر حمایت های یکدست افکار عمومی، چشم انداز یک ایران قدرتمندتر، باشکوه تر و موفق تر را محقق نمایند. این چشم انداز صرفا با همکاری صادقانه، نقد منصفانه و پرهیز از داوریهای عجولانه و پراشتباه مسیر خواهد بود.
مدتی است که مردم ایران عادت کرده اند بیش از آنکه در باره تحولات داخلی کشور خبر و مقاله بشنوند و یا بخوانند، در باره اخبار و تحولات خارجی مرتبط با ایران یا سایر کشورها خبر دریافت کنند و به این ترتیب مسائل بین المللی با تمام گرفتاری ها و مشکلاتی که در این فضا وجود دارد، بخش اصلی سبد اخبار دریافتی ایرانیان را شده است. قصد نداریم آثار روانی انتقال هیجانات خارجی به محیط داخلی را بر رفتار عمومی بررسی کنیم، هر چند دولتها و رسانه ها وظیفه دارند محیط امن و آرامی را برای توسعه ملی در اختیار افکار عمومی قرار دهند.
ایران از منظر جغرافیای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در یکی از حساس ترین مناطق جهان واقع شده و با توجه به تحولات نظام بین الملل طی یک قرن گذشته و حوادث گسترده و بعضا نگران کننده ای که هم اکنون در اطراف مرزهای ایران در حال وقوع است، مردم حق دارند نسبت به مسائل پیرامونی خود دغدغه داشته باشند و از رسانه های خود انتظار تولید اطلاعات بیشتر و دقیق تر در باره سیاست بین الملل، تحولات منطقه و مسائل تاثیر گذار بر سرنوشت خود داشته باشند اما ظاهرا بازار داغ اخبار خارجی منجر به ورود بی محابای برخی بازیگران کم تجربه و کم حوصله به این حوزه گردیده که آشنائی زیادی به حساسیت های آن ندارند و با رفتار عجولانه و جناحی خود به منافع ملی لطمه می زنند.
فضای بین المللی یک فضای پر رقابت برای کلیه بازیگران و بویژه بازیگرانی است که بدنبال جایگاه بهتر و کسب منافع بیشتر هستند و در این فضا تنها آن دسته از بازیگرانی موفق عمل می کنند که بتوانند تمامی ظرفیت های خود اعم از ظرفیت نرم افکار عمومی که تکیه گاه تصمیم گیران در دوره حاضر است، را هماهنگ نموده و در اختیار پیشرفت منافع ملی قرار دهند.
تحلیل ها و گزارش های اخیر برخی رسانه ها که بجای ارزیابی و نقد دقیق و مشفقانه که مورد نظر مقام معظم رهبری و ریاست جمهوری هم هست، با سیاست زدگی به سیاست خارجی می پردازند و تحلیل های یکسویه و کاملا ناقص از رویکردهای سیاست خارجی و دستآوردهای آن تولید می کنند، باعث گسترش قضاوت های سطحی و دامن زدن به بدبینی نسبت به توان، تعهد و تخصص دست اندرکاران این حوزه حساس می شود.
رسانه هائی که نمی توان دلسوزی آنها برای منافع ملی را زیر سوال برد، اکنون بجای بهره گیری از ابزار ارزشمند رسانه ای برای کمک به پیشبرد منافع کشور، از جمله تلاش برای تاثیر گذاری بر رویکرد و سیاست های سایر بازیگران بین المللی و تغییر نگاه و رفتار آنها، گرفتار تولید اخبار و تحلیل های ناقصی شده اند که بطور هدفمند و برنامه ریزی شده، سیاست خارجی را ناموفق جلوه می دهد، حجم گسترده ای از اقدامات و برنامه های دستگاه سیاست خارجی طی هجده ماه گذشته را نادیده می گیرد، و افکار عمومی را نسبت به دستآوردها و موفقیت های دیپلماسی کشور بدبین می نماید.
اگر بتوان شبیه سایر بازیگران موفق در عرصه بین المللی، سیاست خارجی را از دست انداز منافع جناحی خارج نمود و به آن به عنوان یک نهاد موثر در تقویت قدرت ملی و امنیت کشور نگاه کرد، آنگاه همه ظرفیت های ملی در جهتی بسیج خواهند شد که با کمک یکدیگر و با تکیه بر حمایت های یکدست افکار عمومی، چشم انداز یک ایران قدرتمندتر، باشکوه تر و موفق تر را محقق نمایند. این چشم انداز صرفا با همکاری صادقانه، نقد منصفانه و پرهیز از داوریهای عجولانه و پراشتباه مسیر خواهد بود.
