به دنبال گنج در جنوب کرمان!
گفت‌وگو با مدیر بنیاد امام موسی صدر
محمود هاشمی 28 سال دارد. بعد از فعالیت‌هایی که در دبیرستان‌های تهران و قم داشته، همراه با عده‌ای از دوستانش بنیاد علمی فرهنگی امام موسی صدر را حدود سه سال و نیم پیش با هدف حمایت از دانش‌آموزان مناطق محروم به ویژه در استان کرمان تأسیس کرده است. هاشمی در اصفهان زندگی می‌کند اما عشق و علاقه به بچه‌های بلوچ کار برای آنها را ممکن کرده است. او به نقل از شهید بروجردی می‌گوید: «تنها کسی می‌تواند به کُردها کمک کند که به شدت آنها را دوست داشته باشد.» یکی از افتخارات این گروه آن است که از طریق بنیاد امرار معاش نمی‌کنند و همة فعالیت‌هایشان داوطلبانه است.
هاشمی بین سخنانش در هر جمله‌ای عبارت «به لطف خدا» را فراموش نمی‌کند، خدایی که به آنها لطف کرده تا خادمان مردم جنوب کرمان باشند. بنیاد که به دلیل تلاش‌های امام موسی صدر برای مظلومان لبنان، به نام این بزرگوار نامگذاری شده، در خراسان و ایلام هم نیروهایی دارد که قرار است کار را جدی‌تر دنبال کنند.
گفت‌وگوی حلقه وصل با وی را در ادامه بخوانید:
ایده تشکیل این بنیاد از چه کسانی بود و با چه هدفی صورت گرفت؟
هدف اصلی تشکیل این بنیاد حمایت از دانش‌آموزان مناطق محروم بود برای اینکه خود اینها ان‌شاءالله بتوانند در آینده به سایر محرومان خدمت کنند. از نظر ما، باید هر منطقه به دست بچه‌های خود منطقه پیشرفت کند. رویکرد ما دقیقاً به این سمت می‌رود. سه سال و نیم پیش من با یک حرکت جهادی به جنوب کرمان رفتم و آنجا به این نتیجه رسیدیم که برای اینکه یک کار اثرگذار و دائم داشته باشیم، باید از خود نخبگان همین منطقه استفاده بکنیم.
بنیاد صدر در سال اول فعالیت، با مجوز تشکل جهادی کار می‌کرد، ولی به خاطر شرایط ویژه منطقه جنوب کرمان، تصمیم به ثبت این بنیاد گرفتیم و در نهایت توانستیم بنیاد را سی‌ام تیرماه 92 به صورت رسمی در استانداری کرمان ثبت کنیم.
کارتان را از کجا شروع کردید؟
ما از یک روستا شروع کردیم و به لطف خدا و آرام‌آرام طرح‌هایمان را به صورت آزمایشی به روستاهای هم‌جوار و شهرستان‌های همسایه گسترش دادیم. با 6 نفر دانش‌آموز و از بحث علمی شروع کردیم و این دانش‌آموزان توانستند موفقیت‌هایی به دست بیاورند. یعنی توانستیم الگوهایی از جنس خود منطقه تحویل بدهیم و این موضوع، در تزریق روح خودباوری و امید در منطقه بسیار مؤثر بود. در بحث قرآنی هم با سه حافظ قرآن در حد دو جزء شروع کردیم. در حال حاضر، مؤسسه در چهار زمینه علمی، فرهنگی، قرآنی و پزشکی فعالیت دارد. طرح جهادگران علمی، طرح بورسیه علمی، طرح مشاوران علمی و... طرح‌هایی است که در حمایت از دانش‌آموزان برای ورود به مدارس نمونه و تیزهوشان در نظر گرفته شده. ما می‌خواهیم بگوییم این بچه‌ها آن قدر مستعدند که به هر آنچه بخواهند، می‌توانند برسند. محرومیت در امکانات آموزشی و امکانات مالی نباید سبب شود استعداد و جوهر دانش‌آموزان نادیده گرفته شود.
برای خودتان چه چشم‌اندازی داشتید و در حال حاضر در کجای چشم‌انداز قرار دارید؟
آرمان‌مان این است که این طرح‌ها به صورت الگو تعریف بشود و به کمک نخبگان هر منطقه محروم اجرا بشود. در واقع، هدفمان این است که می‌خواهیم ببینیم آیا می‌توانیم با شرایط منطقه و محدودیت‌های مالی در زمینه‌های علمی، فرهنگی، قرآنی و پزشکی تحول ایجاد کنیم یا خیر. به فضل خدا یک سری اتفاقاتی افتاده. دو طرح هم به طور آزمایشی در ایلام و خراسان رضوی اجرا می‌کنیم.
در مورد طرح‌های علمی توضیح دهید.
از نظر ما، هر کجا که باشی، می‌توانی به محرومان کمک کنی. در طرح مشاوران علمی، دانشجوهای نخبه هر استان به دانش‌آموز نخبه محروم و مستعد مشاوره علمی می‌دهند. وضعیت تحصیلی‌شان را پیگیری می‌کنند و مشکلات آنها در برنامه‌ریزی یا سؤالات درسی آنها را پیگیری می‌کنند. باتوجه به فاصله ما از منطقه، اگر دانش‌آموز خودش دنبال درس نباشد، واقعاً کاری از دست ما برنمی‌آید. در طرح بورسیه علمی، به دانش‌آموز می‌گوییم با توجه به شایستگی تحصیلی شما، شایسته دریافت بورس تحصیلی می‌شوید و بر این اساس، کمک هزینه تحصیلی ماهیانه از طریق کمک‌های مردمی به حساب آن دانش‌آموز واریز می‌شود. این کار، هم مشکلات مالی دانش‌آموز را جبران می‌کند و هم انگیزه‌هایش برای موفقیت را افزایش می‌دهد. نزدیک به 200 دانش‌آموز بورسیه داریم. در طرح جهادگران علمی هم از دانشجویان نخبه همان استان یا حتی همان منطقه برای کار علمی برگزاری کلاس و دوره استفاده می‌کنیم. این مشاوره‌ها به شکل تلفنی انجام می‌شود و بعد در روزهای خاصی از سال هم اردوی جهاد علمی برپا می‌شود.
بورسیه علمی نتیجه هم داشته؟
80 نفر از دانش‌آموزهای ما از مناطق محروم توانستند در مدارس تیزهوشان قبول بشوند. در بحث اسکان پسرها با کمیته امداد هماهنگ کردیم و برای دختر خانم‌ها موفق شدیم خوابگاهی با کمک خیرین اجاره کنیم.
مدیران بنیاد بر اساس چه نیازی انتخاب می‌شوند و از کجا انتخاب می‌کنید؟
در چهار قالب علمی، فرهنگی، قرآنی و پزشکی 10 طرح تعریف کرده‌ایم. برای هر کدام از این طرح‌ها یک مسئول قرار داده‌ایم. بسیاری از این افراد در فعالیتهای جهادی ما در جنوب کرمان امتحان خودشان را پس داده‌اند. برخی افراد توانمند هم به ما معرفی می‌شوند و ابتدا مسئولیت محدودی به آنها سپرده می‌شود، وقتی از عهده‌اش برآیند، آرام آرام آن طرح به طور کامل به آنها سپرده می‌شود. در تلاش هستیم تمام مسئولیت طرح‌ها را به خود نخبگان کرمان بسپاریم.
اعضایی که انتخاب می‌کنید با چه انگیزه‌ای جذب کار می‌شوند؟
ببینید به هر حال آنهایی که می‌خواهند وارد کار بشوند یکی دو تاکار خیلی برایشان مهم است، یکی اینکه همه فعالیتهای ما داوطلبانه است و شغل هیچکس در بنیاد نیست، این برایشان خیلی جذاب و جالب است که آنها می‌توانند یک بخشی از زندگی‌شان را صرف محرومین کنند. نکته بعد اینکه از نخبگان هر استانی برای استان استفاده می‌کنیم به هر حال هر کسی علاقه‌ای نسبت به همنوع خودش دارد، روی این حساب اینها بیشتر انگیزه نشان می‌دهند. علاوه بر این ما با توجه به وقتی که افراد می‌خواهند بگذارند به آنها مسئولیت می‌سپاریم و طوری طرح‌ها را نوشتیم که مسئولان طرح‌ها در کنار زندگی خودشان بتوانند این طرح‌ها را انجام دهند.
الان با چه تعداد بچه‌های محصل کار می‌کنید؟
در کرمان تقریبا حدود ششصد دانش‌آموز داریم. سی دانش‌آموز در خراسان رضوی داریم و سی دانش آموز هم در ایلام. در خراسان و ایلام فعلا آزمایشی کار می‌کنیم.
کار دیگر شما طرح جهادِ علمی است که در ایام عید نوروز و تابستان است. این طرح چطور اجرا می‌شود؟
در طرح علمی باید ارتباط حضوری با دانش‌آموزان وجود داشته باشد تا بتوانیم امیدها و انگیزه‌های بچه‌ها را افزایش دهیم برای همین یک سری دانشجوهای نخبه و برتر را به خود مناطق محروم می‌بریم و کلاس‌هایی در قالب علمی و برنامه‌ریزی شده برپا می‌کنیم. البته همه اینها برنامه‌ریزی می‌شوند. چون دانش‌آموزان در روستاهای مختلف پراکنده هستند با سرویس در یک نقطه آنها را جمع می‌کنیم. مثلا در شهرستان رودبار دو مدرسه را مرکز اصلی قرار می‌دهیم. اگر شرایط مالی‌مان خوب باشد، اردو را شبانه‌روزی می‌کنیم و به بچه‌ها غذا می‌دهیم. تقریبا در این سه سال و نیم چهارده جهاد علمی، هشت جهاد قرآنی و یک جهاد پزشکی برگزار کردیم. آرمان ما این است که به بچه‌های روستا می‌گوییم شما باید در آینده به این مردم خدمت بکنید و این منطقه باید به دست خود شما ساخته شود.
برای به سرانجام رساندن اهداف‌تان نیازمند چه افرادی با چه تخصص‌هایی هستید؟
قطعا ما از کمک نخبگان علمی و فرهنگی هر منطقه استقبال می‌کنیم. در بحث مالی هم طرح خیرین داریم چون دانش‌آموزان را بورسیه می‌کنیم از خیرین ماهیانه پنج هزار تومان می‌گیریم. اگر مرفهین هر منطقه‌ای یا آدم‌های دیگر کمک‌های حداقلی انجام دهند، منطقه خودشان آبادتر می‌شود.
طرح خیرین از سه سال پیش انجام می‌شود؟
طرح خیرین تقریبا دو سال است که انجام می‌شود و با ماهیانه پنج هزار تومان شروع شده است.
الان چند نفر در این طرح شرکت کردند؟
تقریبا چیزی حدود شصت نفر الان در طرح خیرین ما هستند، البته نه اینکه هر کدام‌شان پنج هزار تومان بدهند، حداقل پنج هزار تومان است و ممکن است کسی ماهیانه دویست هزار تومان هم بدهد.
این افراد خیر را چطور انتخاب می‌کنید؟ آیا در آن شهرستان‌هایی که مدنظرتان است می‌روید دم در خانه افراد کاغذ می‌اندازید و تبلیغات می‌کنید؟
نه! همه معرفی شده در فضای مجازی یا روزنامه هستند. ما اصلا از این کارها نمی‌کنیم. چند تا از روزنامه‌ها با ما همکاری کردند یا خبر کرمان برای ما پخش کرد یا در فضای مجازی. وبلاگ ما با آدرس bonyadsadr.mihanblog.com یکی از پُربارترین وبلاگ‌ها است. خیلی‌ها این وبلاگ را می‌شناسند یا خیلی‌ها معرفی می‌کنند. به این صورت ما توانستیم خیرین را جذب کنیم. الان صد تا حامی داریم که 150 دانش‌آموز را مستقیما حمایت می‌کنند یعنی مبلغ 25000 تومان ماهیانه می‌پردازند. در طرح حامی یا بورسیه ما برای دانش‌آموزها حساب باز می‌کنیم و خیران مستقیما به حساب آن دانش‌آموز پول می‌ریزند تا آن دانش‌آموز بتواند مستقیما از هزینه تحصیلش استفاده کند.
فکر می‌کنید موفق‌ترین دستاورد بنیاد شما چه بوده است؟
برای اولین بار طرحی را در کشور شروع کردیم به نام «جهادگران قرآنی». گفتیم آیا می‌توانیم در منطقه‌ای که هیچ نوع موسسة قرآنی وجود ندارد بتوانیم برنامه‌های قرآنی انجام بدهیم. به لطف خدا الان در بحث جهادگران قرآنی طرح کاملا تعریف شده‌ای هست و بیست درصد حضوری و هشتاد درصد غیرحضوری‌اند.
درباره این طرح توضیح می‌فرمایید؟
در طرح جهادگران قرآنی برای اولین بار در کشور پانزده حافظ کل قرآن را در قالب یک اردوی جهادی به نام جهادگران قرآنی به منطقه محروم در جنوب کرمان بردیم. آنجا با سه حافظ قرآن از جنس خود بچه‌ها شروع کردیم و آنها کار حفظ را آغاز کردند. خود این بچه‌ها محافل انس با قرآن را در روستاهای هم‌جوار برگزار کردند و انگیزه‌ها را بالا بردیم. یکی از انگیزه‌های ما ساخت الگوهایی از جنس خود منطقه است. آنهایی که جهاد قرآن‌شان تمام می‌شود بعد از راه دور برای بچه‌ها برنامه مرور حفظ ارسال می‌کنند و به صورت پیامکی و تلفنی حفظ‌شان را پیگیری می‌کنند. در تمام طول سال ما 250 حافظ قران داریم. به فضل خدا و با همت بچه‌های طرح جهادگران قرآنی توانستیم چند هفته پیش اولین حافظ کل قرآن کریم را در قالب طرح جهادگران قرآنی معرفی کنیم.
از هنرهای طرح جهادگران قرآنی این است که به هر دانش‌آموزی با توجه به نوع زندگی و درسش برنامه می‌دهند. هر استادی ممکن است که ده تا بیست شاگرد داشته باشد. بیست درصد فعالیت جهادگران قرآنی حضوری و بقیه‌اش تلفنی و پیامکی است. هر روز هم برای اینها برنامه حفظ مرور می‌شود.
این روستاهای دورافتاده تلفن دارند؟
بله موبایل که دیگر همه جا آنتن می‌دهد. الان 98 درصد کشور در دورافتاده‌ترین نقاط، موبایل آنتن می‌دهد.
با توجه به محروم بودن افراد و هزینه‌ای که باید بپردازند، بیشتر میل و رغبت از طرف بچه‌های روستاست که زنگ بزنند؟
پیگیری از اساتید ماست ولی بچه‌ها هم ممکن است زنگ بزنند. دو طرفه است ولی در این طرح استاد قرآن یا مشاور دانش‌آموز تماس می‌گیرند چون بچه‌ها از مناطق محروم هستند و از لحاظ هزینه‌ای کمک‌شان می‌کنیم.
چگونه به این مدل‌های خاص در فعالیت قرآنی یا علمی می‌رسید؟
بهترین مشاورهای ما خود بچه‌های جنوب کرمان بودند چون تمام طرح‌های ما همین‌طور بود. ما تمام طرح‌ها رابه شکل آزمایشی در یکی دو روستا اجرا می‌کنیم و بعد آرام آرام طرح‌ها را گسترش می‌دهیم. الان ده طرح بسته شده که برای نمونه طرح جهادگران قرآن جواب داده است.
چند درصد تمرکز برنامه‌های شما برای آقایون و چند درصد برای خانم‌هاست؟
درصد خانم‌ها بیشتر است. خانم‌ها خیلی‌هایشان توانستند پیشی بگیرند و تقریبا شصت، چهل هستند.
اشاره کردید که طرح پزشکی هم دارید، این طرح چگونه اجرا می‌شود؟
طرح پزشکی با کمک دانشجوهای علوم پزشکی انجام می‌شود. ما سعی می‌کنیم دانشجوهای علوم پزشکی را جذب کنیم و با خودمان ببریم. آنها در کنار جهاد علمی برای دانش‌آموزان، آموزش بهداشت می‌دهند.
فقط آموزش بهداشت می‌دهند ولی از لحاظ مداوا کاری انجام نمی‌شود؟
خیر! چون امکانات نداریم. مثلا مسواک توزیع می‌کنیم اما مداوا نداریم چون امکانات محدود است. اما مشکلات بهداشت دهان و دندان را حل می‌کنیم. یا بهداشت، بهداشت درس خواندن و... را انجام می‌دهیم. علاوه بر این اثر دیگر این کار آن است که دانشجوی علوم پزشکی یا آقای دکتر و خانم دکتر بین محرومان آمده که این مساله در خودباوری بچه‌های محروم اثر زیادی دارد.
طرح دیگر ما طرح همراهان پزشکی است. دراین طرح بیماری که از منطقه محروم باشد در اولویت است. ما اول با پزشک هماهنگ می‌کنیم بعد کمک هزینه‌ای را به حساب بیمار واریز می‌کنیم که بتواند بیاید به محل اسکان در کرمان که خانواده‌ها در اختیار ما قرار دادند. آنجا درمان‌شان انجام می‌شود و به امید خدا برمی‌گردند به منطقه خودشان. اسم این طرح هم همراهان پزشکی است.
چه برنامه جانبی دیگری توسط بنیاد برای مخاطب‌هایشان برگزار می‌شود؟
برنامه‌های فرهنگی. برای اولین بار طرح کتابخانه را تعریف کردیم. در روستاهای دورافتاده جنوب کرمان حالاحالاها کتابخانه‌ای ساخته نخواهد شد چون خیلی روستا هست و محرومیت زیاد است. در این مناطق طرح کتابخانه را تعریف کردیم. کتاب‌های دفاع مقدس و کتاب‌های شهدا هست که هر دانش‌آموزی که در این روستا فعال است از دوستان خودش عضو می‌گیرد. بیست، سی کتاب از ما تحویل می‌گیرد و اینها را بین دانش‌آموزان و دوستان خودش دست‌گردان می‌کند.
این فعالیت به نام طرح «کتاب‌خوانان بی‌کتابخانه» انجام می‌شود. برنامه بعدی ما «صوت‌المحرومین» است که هر صدای محرومیتی که به گوش ما برسد اگر در توان ما باشد، خدمتی برایشان بکنیم، پیگیری می‌کنیم.
دربرنامه «صوت‌المحرومین» چه کار می‌کنید؟
مثلا کار ما تامین جهیزیه نیست ولی می‌توانیم با موسسه‌ای که تامین جهیزیه می‌کند هماهنگ کنیم تا این خدمت را به محرومان انجام دهند.
موسسه شما آنجا چقدر شناخته شده است و مردم چقدر به برنامه‌های شما روی می‌آورند؟
از افتخارات بنیاد ما این است که این بنیاد به شدت مردمی و برخاسته از خود این مردم است. همه بنیاد صدر را می‌شناسند چون بچه‌هایشان در اختیار ما هستند تا به آنها خدمت علمی کنیم.
طرح‌هایی که ما انجام دادیم طرح‌های نو و جدیدی هستند. چون آرام آرام داریم به سمتی می‌رویم که اینها تثبیت شود و مثل یک الگو شود. همیشه یک سری مشکلات مالی هم هست ولی ما هیچوقت خودمان را محدود به پول نکردیم و باکمترین هزینه داریم طرح‌ها را پیش می‌بریم.
بنیاد امام موسی صدر در زمینه مالی به صورت خصوصی و مردم نهاد عمل می‌کند؟
بله! کمک‌های مردمی دیگر موسسات فرهنگی هم البته هست. مثلا برای کتاب‌های کمک آموزشی سعی می‌کنیم با انتشارات مختلف رایزنی کنیم و برای بچه‌هایمان کتاب بگیریم. آنها هم محبت دارند و می‌پذیرند.
معمولا بنیاد شما با کدام موسسه یا سازمان یا ارگان همکاری می‌کنند؟
خیلی‌ها هوای بنیاد صدر را دارند چون بنیاد صدر کاملا مردمی است و وابسته به جایی نیست. یک حرکتی است که به نفع طبقه محروم شکل گرفته است و خیلی هم کمکش می‌کنند.
بنیاد شما اهداف مالی یعنی درآمدزایی در برنامه‌های خودش دارد؟
درآمدزایی نه! فعالیت بنیاد صدر همه داوطلبانه است، یعنی کسی در قالب این بنیاد درآمدی گیرش نمی‌‌آید هرکسی که بخواهند واقعا بخشی از وقتش را برای محرومین بگذارد، می‌آید و در بنیاد فعالیت می‌کند. چه بسا باید چیزی هم بگذارند چون اشکالی ندارد که خدمت به محرومین ست دیگر.
شما در راستای پیش‌برد اهداف و ارتقای کیفی برنامه‌ها نیازمند چه کمک‌ها و خدماتی هستید؟
به شدت به کمک‌های مالی نیاز داریم. به لطف خدا طرح‌های بنیاد نمی‌‌گویم صددرصد اما خب مافوق تصور جواب داده است چون به هر حال با این شرایطی که ما دچار پراکندگی نیروها و دانش‌آموزان هستیم، دوری از منطقه و سختی‌های دیگر، به لطف خدا توانستیم به اینجا برسیم. نکته مهم اینکه این طرح‌ها به صورتی تعریف شده که هر کجا باشید می‌توانید به محرومان خدمت کنید. این شعار ماست «هر کجا باشید می‌توانید به محرومان خدمت کنید.» طرح‌ها را طوری تعریف کردیم که هر کسی حتی در دورافتاده‌ترین استان دوست دارد به منطقه محرومش کمک کند، می‌تواند. از اینکه پنج هزار تومان ماهانه کمک کند تا اینکه یک دانشجوی نخبه باشد و مشاوره علمی بدهد. هر کجا که باشد می‌تواند مشاوره علمی بدهد البته باید شرایط لازم را هم داشته باشد.
هرکمکی که انجام بدهید، قدمی در پیشرفت علمی، قرآنی، پزشکی و فرهنگی مناطق محروم برداشته شده است. این نکته رابگویم مناطقی که ما کار می‌کنیم، مناطقی است که مردم بسیار اصیلی دارد. مهمان‌نواز و سرشار از استعداد و محبت هستند.
یکی از دلایل پیشرفت طرح‌های بنیاد صدر، همین اعتماد مردم خوب منطقه جنوب کرمان و ویژگی‌های خوب آنهاست. بعد از لطف خدا اینها سرمایه‌های اصلی ما بودند و البته همت جهادگرها هم خیلی مهم بوده است. بنیاد صدر در حقیقت مال خود این بچه‌ها و مال خود این مردم است، هیچ کس ملکیتی به بنیاد صدر ندارد.
اگر کسی بخواهد کمکی بکند چه مراحلی باید طی کند؟
کار سختی نیست کافی است یک پیامک به سامانه بدهند و خیلی سریع به آنها اطلاع‌رسانی می‌شود.
بنیاد صدر حاصل چند مطلب است. یکی عشق به محرومین است. دوم همت جانانه‌ای است که برای رفع این محرومیت انجام می‌شود، یعنی تنها در شعار نمی‌گنجد. ما به فضل خدا با کمک جهادگرها وارد عرصه شدیم و توانستیم فعلا به این نقطه برسیم. امام موسی صدر می‌فرماید که حرف‌های خوب در دنیا زیاد است، حرف‌های خوب را برای خودتان نگه دارید و با دستانتان عمل کنید. مطلب سوم بحث برنامه‌ریزی و کار منظم و دقیق است و به فضل خدا داریم به سمت منظم شدن پیش می‌رویم و امیدواریم به نظمی برسیم که بگوییم حالا صددرصد داریم منظم عمل می‌کنیم.
هاشمی بین سخنانش در هر جمله‌ای عبارت «به لطف خدا» را فراموش نمی‌کند، خدایی که به آنها لطف کرده تا خادمان مردم جنوب کرمان باشند. بنیاد که به دلیل تلاش‌های امام موسی صدر برای مظلومان لبنان، به نام این بزرگوار نامگذاری شده، در خراسان و ایلام هم نیروهایی دارد که قرار است کار را جدی‌تر دنبال کنند.
گفت‌وگوی حلقه وصل با وی را در ادامه بخوانید:
ایده تشکیل این بنیاد از چه کسانی بود و با چه هدفی صورت گرفت؟
هدف اصلی تشکیل این بنیاد حمایت از دانش‌آموزان مناطق محروم بود برای اینکه خود اینها ان‌شاءالله بتوانند در آینده به سایر محرومان خدمت کنند. از نظر ما، باید هر منطقه به دست بچه‌های خود منطقه پیشرفت کند. رویکرد ما دقیقاً به این سمت می‌رود. سه سال و نیم پیش من با یک حرکت جهادی به جنوب کرمان رفتم و آنجا به این نتیجه رسیدیم که برای اینکه یک کار اثرگذار و دائم داشته باشیم، باید از خود نخبگان همین منطقه استفاده بکنیم.
بنیاد صدر در سال اول فعالیت، با مجوز تشکل جهادی کار می‌کرد، ولی به خاطر شرایط ویژه منطقه جنوب کرمان، تصمیم به ثبت این بنیاد گرفتیم و در نهایت توانستیم بنیاد را سی‌ام تیرماه 92 به صورت رسمی در استانداری کرمان ثبت کنیم.
کارتان را از کجا شروع کردید؟
ما از یک روستا شروع کردیم و به لطف خدا و آرام‌آرام طرح‌هایمان را به صورت آزمایشی به روستاهای هم‌جوار و شهرستان‌های همسایه گسترش دادیم. با 6 نفر دانش‌آموز و از بحث علمی شروع کردیم و این دانش‌آموزان توانستند موفقیت‌هایی به دست بیاورند. یعنی توانستیم الگوهایی از جنس خود منطقه تحویل بدهیم و این موضوع، در تزریق روح خودباوری و امید در منطقه بسیار مؤثر بود. در بحث قرآنی هم با سه حافظ قرآن در حد دو جزء شروع کردیم. در حال حاضر، مؤسسه در چهار زمینه علمی، فرهنگی، قرآنی و پزشکی فعالیت دارد. طرح جهادگران علمی، طرح بورسیه علمی، طرح مشاوران علمی و... طرح‌هایی است که در حمایت از دانش‌آموزان برای ورود به مدارس نمونه و تیزهوشان در نظر گرفته شده. ما می‌خواهیم بگوییم این بچه‌ها آن قدر مستعدند که به هر آنچه بخواهند، می‌توانند برسند. محرومیت در امکانات آموزشی و امکانات مالی نباید سبب شود استعداد و جوهر دانش‌آموزان نادیده گرفته شود.
برای خودتان چه چشم‌اندازی داشتید و در حال حاضر در کجای چشم‌انداز قرار دارید؟
آرمان‌مان این است که این طرح‌ها به صورت الگو تعریف بشود و به کمک نخبگان هر منطقه محروم اجرا بشود. در واقع، هدفمان این است که می‌خواهیم ببینیم آیا می‌توانیم با شرایط منطقه و محدودیت‌های مالی در زمینه‌های علمی، فرهنگی، قرآنی و پزشکی تحول ایجاد کنیم یا خیر. به فضل خدا یک سری اتفاقاتی افتاده. دو طرح هم به طور آزمایشی در ایلام و خراسان رضوی اجرا می‌کنیم.
در مورد طرح‌های علمی توضیح دهید.
از نظر ما، هر کجا که باشی، می‌توانی به محرومان کمک کنی. در طرح مشاوران علمی، دانشجوهای نخبه هر استان به دانش‌آموز نخبه محروم و مستعد مشاوره علمی می‌دهند. وضعیت تحصیلی‌شان را پیگیری می‌کنند و مشکلات آنها در برنامه‌ریزی یا سؤالات درسی آنها را پیگیری می‌کنند. باتوجه به فاصله ما از منطقه، اگر دانش‌آموز خودش دنبال درس نباشد، واقعاً کاری از دست ما برنمی‌آید. در طرح بورسیه علمی، به دانش‌آموز می‌گوییم با توجه به شایستگی تحصیلی شما، شایسته دریافت بورس تحصیلی می‌شوید و بر این اساس، کمک هزینه تحصیلی ماهیانه از طریق کمک‌های مردمی به حساب آن دانش‌آموز واریز می‌شود. این کار، هم مشکلات مالی دانش‌آموز را جبران می‌کند و هم انگیزه‌هایش برای موفقیت را افزایش می‌دهد. نزدیک به 200 دانش‌آموز بورسیه داریم. در طرح جهادگران علمی هم از دانشجویان نخبه همان استان یا حتی همان منطقه برای کار علمی برگزاری کلاس و دوره استفاده می‌کنیم. این مشاوره‌ها به شکل تلفنی انجام می‌شود و بعد در روزهای خاصی از سال هم اردوی جهاد علمی برپا می‌شود.
بورسیه علمی نتیجه هم داشته؟
80 نفر از دانش‌آموزهای ما از مناطق محروم توانستند در مدارس تیزهوشان قبول بشوند. در بحث اسکان پسرها با کمیته امداد هماهنگ کردیم و برای دختر خانم‌ها موفق شدیم خوابگاهی با کمک خیرین اجاره کنیم.
مدیران بنیاد بر اساس چه نیازی انتخاب می‌شوند و از کجا انتخاب می‌کنید؟
در چهار قالب علمی، فرهنگی، قرآنی و پزشکی 10 طرح تعریف کرده‌ایم. برای هر کدام از این طرح‌ها یک مسئول قرار داده‌ایم. بسیاری از این افراد در فعالیتهای جهادی ما در جنوب کرمان امتحان خودشان را پس داده‌اند. برخی افراد توانمند هم به ما معرفی می‌شوند و ابتدا مسئولیت محدودی به آنها سپرده می‌شود، وقتی از عهده‌اش برآیند، آرام آرام آن طرح به طور کامل به آنها سپرده می‌شود. در تلاش هستیم تمام مسئولیت طرح‌ها را به خود نخبگان کرمان بسپاریم.
اعضایی که انتخاب می‌کنید با چه انگیزه‌ای جذب کار می‌شوند؟
ببینید به هر حال آنهایی که می‌خواهند وارد کار بشوند یکی دو تاکار خیلی برایشان مهم است، یکی اینکه همه فعالیتهای ما داوطلبانه است و شغل هیچکس در بنیاد نیست، این برایشان خیلی جذاب و جالب است که آنها می‌توانند یک بخشی از زندگی‌شان را صرف محرومین کنند. نکته بعد اینکه از نخبگان هر استانی برای استان استفاده می‌کنیم به هر حال هر کسی علاقه‌ای نسبت به همنوع خودش دارد، روی این حساب اینها بیشتر انگیزه نشان می‌دهند. علاوه بر این ما با توجه به وقتی که افراد می‌خواهند بگذارند به آنها مسئولیت می‌سپاریم و طوری طرح‌ها را نوشتیم که مسئولان طرح‌ها در کنار زندگی خودشان بتوانند این طرح‌ها را انجام دهند.
الان با چه تعداد بچه‌های محصل کار می‌کنید؟
در کرمان تقریبا حدود ششصد دانش‌آموز داریم. سی دانش‌آموز در خراسان رضوی داریم و سی دانش آموز هم در ایلام. در خراسان و ایلام فعلا آزمایشی کار می‌کنیم.
کار دیگر شما طرح جهادِ علمی است که در ایام عید نوروز و تابستان است. این طرح چطور اجرا می‌شود؟
در طرح علمی باید ارتباط حضوری با دانش‌آموزان وجود داشته باشد تا بتوانیم امیدها و انگیزه‌های بچه‌ها را افزایش دهیم برای همین یک سری دانشجوهای نخبه و برتر را به خود مناطق محروم می‌بریم و کلاس‌هایی در قالب علمی و برنامه‌ریزی شده برپا می‌کنیم. البته همه اینها برنامه‌ریزی می‌شوند. چون دانش‌آموزان در روستاهای مختلف پراکنده هستند با سرویس در یک نقطه آنها را جمع می‌کنیم. مثلا در شهرستان رودبار دو مدرسه را مرکز اصلی قرار می‌دهیم. اگر شرایط مالی‌مان خوب باشد، اردو را شبانه‌روزی می‌کنیم و به بچه‌ها غذا می‌دهیم. تقریبا در این سه سال و نیم چهارده جهاد علمی، هشت جهاد قرآنی و یک جهاد پزشکی برگزار کردیم. آرمان ما این است که به بچه‌های روستا می‌گوییم شما باید در آینده به این مردم خدمت بکنید و این منطقه باید به دست خود شما ساخته شود.
برای به سرانجام رساندن اهداف‌تان نیازمند چه افرادی با چه تخصص‌هایی هستید؟
قطعا ما از کمک نخبگان علمی و فرهنگی هر منطقه استقبال می‌کنیم. در بحث مالی هم طرح خیرین داریم چون دانش‌آموزان را بورسیه می‌کنیم از خیرین ماهیانه پنج هزار تومان می‌گیریم. اگر مرفهین هر منطقه‌ای یا آدم‌های دیگر کمک‌های حداقلی انجام دهند، منطقه خودشان آبادتر می‌شود.
طرح خیرین از سه سال پیش انجام می‌شود؟
طرح خیرین تقریبا دو سال است که انجام می‌شود و با ماهیانه پنج هزار تومان شروع شده است.
الان چند نفر در این طرح شرکت کردند؟
تقریبا چیزی حدود شصت نفر الان در طرح خیرین ما هستند، البته نه اینکه هر کدام‌شان پنج هزار تومان بدهند، حداقل پنج هزار تومان است و ممکن است کسی ماهیانه دویست هزار تومان هم بدهد.
این افراد خیر را چطور انتخاب می‌کنید؟ آیا در آن شهرستان‌هایی که مدنظرتان است می‌روید دم در خانه افراد کاغذ می‌اندازید و تبلیغات می‌کنید؟
نه! همه معرفی شده در فضای مجازی یا روزنامه هستند. ما اصلا از این کارها نمی‌کنیم. چند تا از روزنامه‌ها با ما همکاری کردند یا خبر کرمان برای ما پخش کرد یا در فضای مجازی. وبلاگ ما با آدرس bonyadsadr.mihanblog.com یکی از پُربارترین وبلاگ‌ها است. خیلی‌ها این وبلاگ را می‌شناسند یا خیلی‌ها معرفی می‌کنند. به این صورت ما توانستیم خیرین را جذب کنیم. الان صد تا حامی داریم که 150 دانش‌آموز را مستقیما حمایت می‌کنند یعنی مبلغ 25000 تومان ماهیانه می‌پردازند. در طرح حامی یا بورسیه ما برای دانش‌آموزها حساب باز می‌کنیم و خیران مستقیما به حساب آن دانش‌آموز پول می‌ریزند تا آن دانش‌آموز بتواند مستقیما از هزینه تحصیلش استفاده کند.
فکر می‌کنید موفق‌ترین دستاورد بنیاد شما چه بوده است؟
برای اولین بار طرحی را در کشور شروع کردیم به نام «جهادگران قرآنی». گفتیم آیا می‌توانیم در منطقه‌ای که هیچ نوع موسسة قرآنی وجود ندارد بتوانیم برنامه‌های قرآنی انجام بدهیم. به لطف خدا الان در بحث جهادگران قرآنی طرح کاملا تعریف شده‌ای هست و بیست درصد حضوری و هشتاد درصد غیرحضوری‌اند.
درباره این طرح توضیح می‌فرمایید؟
در طرح جهادگران قرآنی برای اولین بار در کشور پانزده حافظ کل قرآن را در قالب یک اردوی جهادی به نام جهادگران قرآنی به منطقه محروم در جنوب کرمان بردیم. آنجا با سه حافظ قرآن از جنس خود بچه‌ها شروع کردیم و آنها کار حفظ را آغاز کردند. خود این بچه‌ها محافل انس با قرآن را در روستاهای هم‌جوار برگزار کردند و انگیزه‌ها را بالا بردیم. یکی از انگیزه‌های ما ساخت الگوهایی از جنس خود منطقه است. آنهایی که جهاد قرآن‌شان تمام می‌شود بعد از راه دور برای بچه‌ها برنامه مرور حفظ ارسال می‌کنند و به صورت پیامکی و تلفنی حفظ‌شان را پیگیری می‌کنند. در تمام طول سال ما 250 حافظ قران داریم. به فضل خدا و با همت بچه‌های طرح جهادگران قرآنی توانستیم چند هفته پیش اولین حافظ کل قرآن کریم را در قالب طرح جهادگران قرآنی معرفی کنیم.
از هنرهای طرح جهادگران قرآنی این است که به هر دانش‌آموزی با توجه به نوع زندگی و درسش برنامه می‌دهند. هر استادی ممکن است که ده تا بیست شاگرد داشته باشد. بیست درصد فعالیت جهادگران قرآنی حضوری و بقیه‌اش تلفنی و پیامکی است. هر روز هم برای اینها برنامه حفظ مرور می‌شود.
این روستاهای دورافتاده تلفن دارند؟
بله موبایل که دیگر همه جا آنتن می‌دهد. الان 98 درصد کشور در دورافتاده‌ترین نقاط، موبایل آنتن می‌دهد.
با توجه به محروم بودن افراد و هزینه‌ای که باید بپردازند، بیشتر میل و رغبت از طرف بچه‌های روستاست که زنگ بزنند؟
پیگیری از اساتید ماست ولی بچه‌ها هم ممکن است زنگ بزنند. دو طرفه است ولی در این طرح استاد قرآن یا مشاور دانش‌آموز تماس می‌گیرند چون بچه‌ها از مناطق محروم هستند و از لحاظ هزینه‌ای کمک‌شان می‌کنیم.
چگونه به این مدل‌های خاص در فعالیت قرآنی یا علمی می‌رسید؟
بهترین مشاورهای ما خود بچه‌های جنوب کرمان بودند چون تمام طرح‌های ما همین‌طور بود. ما تمام طرح‌ها رابه شکل آزمایشی در یکی دو روستا اجرا می‌کنیم و بعد آرام آرام طرح‌ها را گسترش می‌دهیم. الان ده طرح بسته شده که برای نمونه طرح جهادگران قرآن جواب داده است.
چند درصد تمرکز برنامه‌های شما برای آقایون و چند درصد برای خانم‌هاست؟
درصد خانم‌ها بیشتر است. خانم‌ها خیلی‌هایشان توانستند پیشی بگیرند و تقریبا شصت، چهل هستند.
اشاره کردید که طرح پزشکی هم دارید، این طرح چگونه اجرا می‌شود؟
طرح پزشکی با کمک دانشجوهای علوم پزشکی انجام می‌شود. ما سعی می‌کنیم دانشجوهای علوم پزشکی را جذب کنیم و با خودمان ببریم. آنها در کنار جهاد علمی برای دانش‌آموزان، آموزش بهداشت می‌دهند.
فقط آموزش بهداشت می‌دهند ولی از لحاظ مداوا کاری انجام نمی‌شود؟
خیر! چون امکانات نداریم. مثلا مسواک توزیع می‌کنیم اما مداوا نداریم چون امکانات محدود است. اما مشکلات بهداشت دهان و دندان را حل می‌کنیم. یا بهداشت، بهداشت درس خواندن و... را انجام می‌دهیم. علاوه بر این اثر دیگر این کار آن است که دانشجوی علوم پزشکی یا آقای دکتر و خانم دکتر بین محرومان آمده که این مساله در خودباوری بچه‌های محروم اثر زیادی دارد.
طرح دیگر ما طرح همراهان پزشکی است. دراین طرح بیماری که از منطقه محروم باشد در اولویت است. ما اول با پزشک هماهنگ می‌کنیم بعد کمک هزینه‌ای را به حساب بیمار واریز می‌کنیم که بتواند بیاید به محل اسکان در کرمان که خانواده‌ها در اختیار ما قرار دادند. آنجا درمان‌شان انجام می‌شود و به امید خدا برمی‌گردند به منطقه خودشان. اسم این طرح هم همراهان پزشکی است.
چه برنامه جانبی دیگری توسط بنیاد برای مخاطب‌هایشان برگزار می‌شود؟
برنامه‌های فرهنگی. برای اولین بار طرح کتابخانه را تعریف کردیم. در روستاهای دورافتاده جنوب کرمان حالاحالاها کتابخانه‌ای ساخته نخواهد شد چون خیلی روستا هست و محرومیت زیاد است. در این مناطق طرح کتابخانه را تعریف کردیم. کتاب‌های دفاع مقدس و کتاب‌های شهدا هست که هر دانش‌آموزی که در این روستا فعال است از دوستان خودش عضو می‌گیرد. بیست، سی کتاب از ما تحویل می‌گیرد و اینها را بین دانش‌آموزان و دوستان خودش دست‌گردان می‌کند.
این فعالیت به نام طرح «کتاب‌خوانان بی‌کتابخانه» انجام می‌شود. برنامه بعدی ما «صوت‌المحرومین» است که هر صدای محرومیتی که به گوش ما برسد اگر در توان ما باشد، خدمتی برایشان بکنیم، پیگیری می‌کنیم.
دربرنامه «صوت‌المحرومین» چه کار می‌کنید؟
مثلا کار ما تامین جهیزیه نیست ولی می‌توانیم با موسسه‌ای که تامین جهیزیه می‌کند هماهنگ کنیم تا این خدمت را به محرومان انجام دهند.
موسسه شما آنجا چقدر شناخته شده است و مردم چقدر به برنامه‌های شما روی می‌آورند؟
از افتخارات بنیاد ما این است که این بنیاد به شدت مردمی و برخاسته از خود این مردم است. همه بنیاد صدر را می‌شناسند چون بچه‌هایشان در اختیار ما هستند تا به آنها خدمت علمی کنیم.
طرح‌هایی که ما انجام دادیم طرح‌های نو و جدیدی هستند. چون آرام آرام داریم به سمتی می‌رویم که اینها تثبیت شود و مثل یک الگو شود. همیشه یک سری مشکلات مالی هم هست ولی ما هیچوقت خودمان را محدود به پول نکردیم و باکمترین هزینه داریم طرح‌ها را پیش می‌بریم.
بنیاد امام موسی صدر در زمینه مالی به صورت خصوصی و مردم نهاد عمل می‌کند؟
بله! کمک‌های مردمی دیگر موسسات فرهنگی هم البته هست. مثلا برای کتاب‌های کمک آموزشی سعی می‌کنیم با انتشارات مختلف رایزنی کنیم و برای بچه‌هایمان کتاب بگیریم. آنها هم محبت دارند و می‌پذیرند.
معمولا بنیاد شما با کدام موسسه یا سازمان یا ارگان همکاری می‌کنند؟
خیلی‌ها هوای بنیاد صدر را دارند چون بنیاد صدر کاملا مردمی است و وابسته به جایی نیست. یک حرکتی است که به نفع طبقه محروم شکل گرفته است و خیلی هم کمکش می‌کنند.
بنیاد شما اهداف مالی یعنی درآمدزایی در برنامه‌های خودش دارد؟
درآمدزایی نه! فعالیت بنیاد صدر همه داوطلبانه است، یعنی کسی در قالب این بنیاد درآمدی گیرش نمی‌‌آید هرکسی که بخواهند واقعا بخشی از وقتش را برای محرومین بگذارد، می‌آید و در بنیاد فعالیت می‌کند. چه بسا باید چیزی هم بگذارند چون اشکالی ندارد که خدمت به محرومین ست دیگر.
شما در راستای پیش‌برد اهداف و ارتقای کیفی برنامه‌ها نیازمند چه کمک‌ها و خدماتی هستید؟
به شدت به کمک‌های مالی نیاز داریم. به لطف خدا طرح‌های بنیاد نمی‌‌گویم صددرصد اما خب مافوق تصور جواب داده است چون به هر حال با این شرایطی که ما دچار پراکندگی نیروها و دانش‌آموزان هستیم، دوری از منطقه و سختی‌های دیگر، به لطف خدا توانستیم به اینجا برسیم. نکته مهم اینکه این طرح‌ها به صورتی تعریف شده که هر کجا باشید می‌توانید به محرومان خدمت کنید. این شعار ماست «هر کجا باشید می‌توانید به محرومان خدمت کنید.» طرح‌ها را طوری تعریف کردیم که هر کسی حتی در دورافتاده‌ترین استان دوست دارد به منطقه محرومش کمک کند، می‌تواند. از اینکه پنج هزار تومان ماهانه کمک کند تا اینکه یک دانشجوی نخبه باشد و مشاوره علمی بدهد. هر کجا که باشد می‌تواند مشاوره علمی بدهد البته باید شرایط لازم را هم داشته باشد.
هرکمکی که انجام بدهید، قدمی در پیشرفت علمی، قرآنی، پزشکی و فرهنگی مناطق محروم برداشته شده است. این نکته رابگویم مناطقی که ما کار می‌کنیم، مناطقی است که مردم بسیار اصیلی دارد. مهمان‌نواز و سرشار از استعداد و محبت هستند.
یکی از دلایل پیشرفت طرح‌های بنیاد صدر، همین اعتماد مردم خوب منطقه جنوب کرمان و ویژگی‌های خوب آنهاست. بعد از لطف خدا اینها سرمایه‌های اصلی ما بودند و البته همت جهادگرها هم خیلی مهم بوده است. بنیاد صدر در حقیقت مال خود این بچه‌ها و مال خود این مردم است، هیچ کس ملکیتی به بنیاد صدر ندارد.
اگر کسی بخواهد کمکی بکند چه مراحلی باید طی کند؟
کار سختی نیست کافی است یک پیامک به سامانه بدهند و خیلی سریع به آنها اطلاع‌رسانی می‌شود.
بنیاد صدر حاصل چند مطلب است. یکی عشق به محرومین است. دوم همت جانانه‌ای است که برای رفع این محرومیت انجام می‌شود، یعنی تنها در شعار نمی‌گنجد. ما به فضل خدا با کمک جهادگرها وارد عرصه شدیم و توانستیم فعلا به این نقطه برسیم. امام موسی صدر می‌فرماید که حرف‌های خوب در دنیا زیاد است، حرف‌های خوب را برای خودتان نگه دارید و با دستانتان عمل کنید. مطلب سوم بحث برنامه‌ریزی و کار منظم و دقیق است و به فضل خدا داریم به سمت منظم شدن پیش می‌رویم و امیدواریم به نظمی برسیم که بگوییم حالا صددرصد داریم منظم عمل می‌کنیم.
