نگاه شما: بحران بي آبي
بخش «نگاه شما» برای ارائه و معرفی «نگاه» مخاطبان «تابناک» به همه موضوعات است. هر مخاطب «تابناک» می‌تواند با مد نظر قرار دادن شرایط همکاری با این بخش، «نگاه» خود را ارسال کند تا در معرض دید و داوری دیگر مخاطبان قرار گیرد.
بیژن کیان فرد در مطلب ارسالی برای «نگاه شما» نوشت:
سالهاي اخير مصادف شده است با خشكسالي و كاهش فزاينده بارش ها در بسياري از مناطق از جمله خاورميانه و متاسفانه علي الخصوص در سرزمينمان ايران. اين بحران به حدي جدي است كه حتي تحليل گران يكي از دلايل اصلي ناامني و جنگ داخلي در كشور سوريه را صرف نظر از انگيزه هاي سياسي همين خشكسالي وكمبود شديد منابع آب در آن كشور قلمداد نموده اند. چرا كه اين بلا باعث كوچ گسترده ساكنان مناطق وسيعي از آن كشور به نقاط ديگر سوريه به دليل نابود شدن كسب و كار كشاورزي آنان به دليل بي آبي گرديد و در پي آن افزايش فقر و بيكاري باعث افزايش اختلاف طبقاتي گرديد . به نظر اين گروه از تحليل گران بخشي از زمينه ناآرامي ها در همين موضوع نهفته است. ذكر اين موضوع جهت در نظر داشتن اين نكته است كه اين بلاي طبيعي در كشور ما نيز در حال روي دادن و گسترده شدن هر چه بيشتر است و با نگاه بدبينانه به صورت بالقوه ميتواند خداي ناكرده عامل چنان اغتشاشاتي در ايران نيز گردد.
اصلاح الگوي مصرف آب كه اين روزها در رسانه ها بسيار انعكاس مي يابد، براي جلوگيري از هدررفت اين منبع حياتي و گرانبها سخني كاملا صحيح وعاقلانه اما ناكافي و صرفا لازم براي مواجهه باين چالش است. دلايلي كه بنده با دانش ناقص خود براي ناكافي بودن اصلاح الگوي مصرف آب دارم به شرح ذيل است:
١. بر اساس اطلاعاتي كه در رسانه ها گاه و بي گاه منتشر ميشود، شبكه توزيع آب در بسياري از مناطق مسكوني كشور ناقص و معيوب بوده كه خود باعث هدررفت عددي نظير 30 درصد آب در اين شبكه ها ميگردد. نكته تاسف آور اين است كه اين مشكل مريوط به امسال يا سال گذشته نيست بلكه ده ها سال است كه مطرح بوده است و هيچگاه در سطح كلان اراده اي براي رفع اساسي آن وجود نداشته يا حداقل اقدام جدي اي براي رفع آن صورت نپذيرفته است.
٢. در حوزه كشاورزي كه بزرگترين مصرف كننده منابع آب كشور و چيزي بيش از 90 درصد اين منابع است، هيچ برنامه جدي و مدوني براي ارتقاي روشهاي آبياري سنتي به مدرن براي كاهش مصرف آب و افزايش بهره وري سيستمهاي آبياري با استفاده از تكنولوژي هاي نو حداقل در كوتاه مدت وجود ندارد. قدمت اين مشكل را ميتوان قرنها فرض نمود!
٣. عدم وجود برنامه يا سياست مدون براي پاسداري از منابع آب زير زميني و روزميني و يا در صورت وجود نبود اراده يا قدرت كافي براي ااعمال اين برنامه يا سياست ها از ديگر عوامل بروز بحران آب در كشور است. به طور كلي اين نبود برنامه، اراده جدي يا قدرت كافي مبتلا به تمامي منابع طبيعي كشور ميباشد. به عنوان شاهد اين نقصان ميتوان به وضعيت درياچه اروميه، رودهاي كارون و زاينده رود، درياي خزر، جنگلهاي گلستان، درياچه مهارلو و بسياري موارد ديگر كه علاوه بر خشكسالي به دليل عدم برنامه ريزي و بهره برداري صحيح و عدم حفاظت رو به نابودي مي روند اشاره نمود.
٤. استقرار صنايع با مصرق بالاي آب در مناطق كم آب كشور نظير فولاد مباركه و ذوب آهن در اصفهان يا كارخانه فولاد آلياژي در يزد و كاخانه فولاد ديگري در اسفراين را هم ميتوان به ليست مشكلات اضافه نمود. البته اين صنايع فقط شامل فولاد نيست و پتروشيمي ها وپالايشگاههاي نفت و گاز هم جزوي از صنايع پرمصرف آب هستند.
با تفحص و مطالعه بسياري عوامل و دلايل با منشا انساني ديگر را ميتوان به اين ليست اضافه نمود.
چه بايد كرد؟
آيا بايد دست روي دست گذاشته و منتظر چيزي شبيه معجزه براي رفع خشكسالي باشيم؟!
به طور مسلم بسياري از خوانندگان مانند نگارنده با وجود اعتقاد به تقدير و معجزه و قدرت خداوند با انفعال و دست بر دست گذاشتن مخالفند!
كشور ما سالهاست كه به طور جدي و مداوم ميلياردها دلار صرف توسعه و بهينه سازي صنايع توليدي از نفت و گاز تا خودرو فولاد و ... مينمايد. نگارنده اين پرسش ساده را مطرح مينمايد كه چرا درصدي از اين سرمايه ها صرف توسعه تكنولوژيهاي نو براي توليد آب يا احيانا نگهداري از آب نمي گردد؟ ارتقاي روشهاي آبياري به روشهاي مدرن شايد بيش از ساخت دو يا سه پالايشگاه نفت يا گاز نياز به سرمايه نداشته باشد. چرا به جاي به تاخير انداختن موقت ساخت چند پالايشگاه و اصلاح اصولي روشهاي آبياري در كل كشور به جاي آن تصميم گيران كلان كشور صرفا به فكر توسعه صنايع هستند؟
در بسياري كشورهاي پيشرفته با وجود برخورداري از منابع فراوان آب قوانين بسيار سخت گيرانه اي براي حفاظت از اين منابع وجود دارد. چرا در كشور كم آب ما حداقل نظير اين قوانين و نه سخت گيرانه تر از آنها براي حفاظت از منابع آبي اعمال نمي گردد؟
چرا حداقل براي جانمايي صنايع و كارخانه جات جديد كه از اين به بعد قرار است ساخته شوند با نگاه جديتر و دلسوزانه تري به منابع آبي و طبيعي تصميم گيري نمي شود؟ اصولا چرا براي افزايش اشتغال و ارتقاي سطح زندگي صرفا بايد كارخانه ساخت؟! توجه خوانندگان را به كاخانه فولاد ساخته شده در استان سابق براين كشاورزي دامداري چهارمحال و بختياري جلب مي نمايم.
كمي انديشه كنيم به بسياري سوالات ديگر نظير آنچه مطرح شد خواهيم رسيد. در پايان و جهت حسن ختام مطلب، نگارنده در متن به استفاده از تكنولوژي هاي نو براي توليد آب اشاره نمود. براي مشاهده مثالي از اين تكنولوژي ها به لينكهاي زير مراجعه فرماييد. اين تكنولوژي براي استحصال آب شرب از رطوبت هوا ابداع شده است. تصور نماييد امكان پياده سازي صنعتي آن در سواحل جنوبي و شمالي كشور مورد مطالعه گرفته و وجود داشته باشد!
سالهاي اخير مصادف شده است با خشكسالي و كاهش فزاينده بارش ها در بسياري از مناطق از جمله خاورميانه و متاسفانه علي الخصوص در سرزمينمان ايران. اين بحران به حدي جدي است كه حتي تحليل گران يكي از دلايل اصلي ناامني و جنگ داخلي در كشور سوريه را صرف نظر از انگيزه هاي سياسي همين خشكسالي وكمبود شديد منابع آب در آن كشور قلمداد نموده اند. چرا كه اين بلا باعث كوچ گسترده ساكنان مناطق وسيعي از آن كشور به نقاط ديگر سوريه به دليل نابود شدن كسب و كار كشاورزي آنان به دليل بي آبي گرديد و در پي آن افزايش فقر و بيكاري باعث افزايش اختلاف طبقاتي گرديد . به نظر اين گروه از تحليل گران بخشي از زمينه ناآرامي ها در همين موضوع نهفته است. ذكر اين موضوع جهت در نظر داشتن اين نكته است كه اين بلاي طبيعي در كشور ما نيز در حال روي دادن و گسترده شدن هر چه بيشتر است و با نگاه بدبينانه به صورت بالقوه ميتواند خداي ناكرده عامل چنان اغتشاشاتي در ايران نيز گردد.
اصلاح الگوي مصرف آب كه اين روزها در رسانه ها بسيار انعكاس مي يابد، براي جلوگيري از هدررفت اين منبع حياتي و گرانبها سخني كاملا صحيح وعاقلانه اما ناكافي و صرفا لازم براي مواجهه باين چالش است. دلايلي كه بنده با دانش ناقص خود براي ناكافي بودن اصلاح الگوي مصرف آب دارم به شرح ذيل است:
١. بر اساس اطلاعاتي كه در رسانه ها گاه و بي گاه منتشر ميشود، شبكه توزيع آب در بسياري از مناطق مسكوني كشور ناقص و معيوب بوده كه خود باعث هدررفت عددي نظير 30 درصد آب در اين شبكه ها ميگردد. نكته تاسف آور اين است كه اين مشكل مريوط به امسال يا سال گذشته نيست بلكه ده ها سال است كه مطرح بوده است و هيچگاه در سطح كلان اراده اي براي رفع اساسي آن وجود نداشته يا حداقل اقدام جدي اي براي رفع آن صورت نپذيرفته است.
٢. در حوزه كشاورزي كه بزرگترين مصرف كننده منابع آب كشور و چيزي بيش از 90 درصد اين منابع است، هيچ برنامه جدي و مدوني براي ارتقاي روشهاي آبياري سنتي به مدرن براي كاهش مصرف آب و افزايش بهره وري سيستمهاي آبياري با استفاده از تكنولوژي هاي نو حداقل در كوتاه مدت وجود ندارد. قدمت اين مشكل را ميتوان قرنها فرض نمود!
٣. عدم وجود برنامه يا سياست مدون براي پاسداري از منابع آب زير زميني و روزميني و يا در صورت وجود نبود اراده يا قدرت كافي براي ااعمال اين برنامه يا سياست ها از ديگر عوامل بروز بحران آب در كشور است. به طور كلي اين نبود برنامه، اراده جدي يا قدرت كافي مبتلا به تمامي منابع طبيعي كشور ميباشد. به عنوان شاهد اين نقصان ميتوان به وضعيت درياچه اروميه، رودهاي كارون و زاينده رود، درياي خزر، جنگلهاي گلستان، درياچه مهارلو و بسياري موارد ديگر كه علاوه بر خشكسالي به دليل عدم برنامه ريزي و بهره برداري صحيح و عدم حفاظت رو به نابودي مي روند اشاره نمود.
٤. استقرار صنايع با مصرق بالاي آب در مناطق كم آب كشور نظير فولاد مباركه و ذوب آهن در اصفهان يا كارخانه فولاد آلياژي در يزد و كاخانه فولاد ديگري در اسفراين را هم ميتوان به ليست مشكلات اضافه نمود. البته اين صنايع فقط شامل فولاد نيست و پتروشيمي ها وپالايشگاههاي نفت و گاز هم جزوي از صنايع پرمصرف آب هستند.
با تفحص و مطالعه بسياري عوامل و دلايل با منشا انساني ديگر را ميتوان به اين ليست اضافه نمود.
چه بايد كرد؟
آيا بايد دست روي دست گذاشته و منتظر چيزي شبيه معجزه براي رفع خشكسالي باشيم؟!
به طور مسلم بسياري از خوانندگان مانند نگارنده با وجود اعتقاد به تقدير و معجزه و قدرت خداوند با انفعال و دست بر دست گذاشتن مخالفند!
كشور ما سالهاست كه به طور جدي و مداوم ميلياردها دلار صرف توسعه و بهينه سازي صنايع توليدي از نفت و گاز تا خودرو فولاد و ... مينمايد. نگارنده اين پرسش ساده را مطرح مينمايد كه چرا درصدي از اين سرمايه ها صرف توسعه تكنولوژيهاي نو براي توليد آب يا احيانا نگهداري از آب نمي گردد؟ ارتقاي روشهاي آبياري به روشهاي مدرن شايد بيش از ساخت دو يا سه پالايشگاه نفت يا گاز نياز به سرمايه نداشته باشد. چرا به جاي به تاخير انداختن موقت ساخت چند پالايشگاه و اصلاح اصولي روشهاي آبياري در كل كشور به جاي آن تصميم گيران كلان كشور صرفا به فكر توسعه صنايع هستند؟
در بسياري كشورهاي پيشرفته با وجود برخورداري از منابع فراوان آب قوانين بسيار سخت گيرانه اي براي حفاظت از اين منابع وجود دارد. چرا در كشور كم آب ما حداقل نظير اين قوانين و نه سخت گيرانه تر از آنها براي حفاظت از منابع آبي اعمال نمي گردد؟
چرا حداقل براي جانمايي صنايع و كارخانه جات جديد كه از اين به بعد قرار است ساخته شوند با نگاه جديتر و دلسوزانه تري به منابع آبي و طبيعي تصميم گيري نمي شود؟ اصولا چرا براي افزايش اشتغال و ارتقاي سطح زندگي صرفا بايد كارخانه ساخت؟! توجه خوانندگان را به كاخانه فولاد ساخته شده در استان سابق براين كشاورزي دامداري چهارمحال و بختياري جلب مي نمايم.
كمي انديشه كنيم به بسياري سوالات ديگر نظير آنچه مطرح شد خواهيم رسيد. در پايان و جهت حسن ختام مطلب، نگارنده در متن به استفاده از تكنولوژي هاي نو براي توليد آب اشاره نمود. براي مشاهده مثالي از اين تكنولوژي ها به لينكهاي زير مراجعه فرماييد. اين تكنولوژي براي استحصال آب شرب از رطوبت هوا ابداع شده است. تصور نماييد امكان پياده سازي صنعتي آن در سواحل جنوبي و شمالي كشور مورد مطالعه گرفته و وجود داشته باشد!
